Categorieën
Overige wetenschap

‘We kunnen mensen gezond voeden zonder dat de planeet daaraan ten onder gaat’

In zijn boek De tovenaar en de profeet verdeelt de Amerikaanse schrijver Charles Mann de mensen die zich bezighouden met voedingsproblematiek onder in twee kampen. “Een tovenaar is iemand die zegt: in het verleden hebben we al onze problemen kunnen oplossen met technische innovatie en menselijk vernuft. Waarom zou dat dan nu niet ook lukken?”, legt Joris Lohman uit, auteur van het afgelopen najaar verschenen Boter, kaas en havermelk. “Daartegenover staat dan de profeet, die zegt dat we moeten minderen.”

Zelf werd Lohman, opgeleid als politicoloog, jarenlang als profeet gezien. Maar voor zover hij dat ooit helemaal was, is hij dat nu in elk geval niet meer. In plaats daarvan zweeft hij boven de partijen en probeert hij beide standpunten bij elkaar te brengen om tot een échte oplossing voor ons voedselprobleem te komen.

Want volgens hem ligt die wel degelijk binnen ons bereik. “Alles overziend denk ik dat we in staat zijn om de juiste keuzes te maken, zodat we mensen op een gezonde manier kunnen voeden zonder dat de planeet daaraan ten onder gaat.”

Picard meets Einstein

Lees het hele interview in het nieuwe nummer van KIJK, hier online te bestellen.

Ook van mijn hand: het artikeltje ‘Picard meets Einstein’, over de vraag wat er gebeurt als je met de Enterprise een zwart gat in vliegt. En een nieuwsbericht over hoe het zonlicht op de maanzuidpool de Artemis-astronauten dwars gaat zitten – maar van dat bericht kun je beter de langere onlineversie lezen.

Categorieën
Overige wetenschap

Klimaatbestendige gewassen: quinoa en broodvrucht

Stel je voor. Je rijdt met je auto over een typisch Nederlandse provinciale weg met aan beide kanten akkerland. Alleen staat dat land niet vol met de bekende aardappels, uien of maïs, maar met een fotogenieke mix van wuivende roze en gele pluimen: quinoa.

Inderdaad: de hippe zaadjes uit Zuid-Amerika, die we nu nog vooral tegenkomen in voorverpakte salades. Wie weet betekent dit gewas ooit wel de redding voor de Nederlandse boer, als de huidige cash crops – de gewassen die geld in het laatje brengen – het door de steeds droger en zouter wordende bodem laten afweten.

Ondertussen zetten wetenschappers en hulporganisaties in de tropen een ander gewas zo breed mogelijk op de kaart: de broodboom. Want volgens recent onderzoek zou die het ook eind deze eeuw nog heel behoorlijk moeten doen, als andere oogsten door klimaatverandering gaan tegenvallen.

Lees mijn artikel over deze twee klimaatbestendige gewassen op de site van Trouw. (Of, liever nog: in de krant van afgelopen zaterdag, met een mooie landkaart erbij.)

Goede suggestie

Het idee om de neglected and underused species (NUS) te beperken tot twee voorbeelden, waarvan één in de tropen en één dichter bij huis, was trouwens van wetenschapsredacteur Joost van Egmond. Het was even puzzelen om quinoa en broodvrucht om en om door het hele artikel aan bod te laten komen, maar al met al denk ik dat het een heel goede suggestie was. Proberen het hele onderwerp in 1600 woorden te tackelen was lastig geweest. En dankzij het landkaartje (een lijstje bij de site-versie) kon ik toch nog een aantal andere voorbeelden aanstippen.

Quinoa kwam trouwens al heel kort voorbij in mijn KIJK-artikel over droogte. De broodvrucht dook op in een kadertje bij dit Quest-verhaal over wat klimaatverandering doet met planten. Maar ik vond ze allebei te interessant om het bij die paar zinnetjes te laten.

Categorieën
Overige wetenschap

Dealen met de droogte

Ik heb het vast al eens eerder geschreven hier, maar: ongeveer sinds de coronatijd vind ik sterrenkunde niet meer zo heel erg interessant.

Problemen en oplossingen

Oké, dat moet ik wat nuanceren. Fundamentele vragen over het heelal en speculatieve ideeën uit de hoek van de kosmologie en de deeltjesfysica blijven me boeien. Maar astronomieberichtjes op het niveau van ‘molecuul X gevonden in gaswolk Y’ of ‘eerste ijsreus ontdekt in bewoonbare zone van rode dwerg’ mag iemand anders graag schrijven. (Of, liever nog: niemand anders. Niet elk persbericht hoeft een nieuwsbericht te worden.)

Waar ik dan tegenwoordig wel graag over schrijf? Nou, toch wat meer de onderwerpen die maatschappelijk belang hebben, zoals dat heet. Problemen waar de wereld mee kampt (pandemieën, klimaatverandering, dat werk) en mogelijke nieuwe oplossingen daarvoor.

Categorieën
Overige wetenschap

Urine geeft Afrikaanse akkers flinke boost

Dat planten beter gaan groeien van urine, is al duizenden jaren bekend. Het spul bevat dezelfde stofjes als kunstmest: fosfor, stikstof en kalium. Toch wordt menselijke plas niet grootschalig ingezet binnen de landbouw – ook niet in gebieden waar de alternatieven te duur zijn.

Een team van onderzoekers uit Niger, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk heeft nu bekeken of met name boerinnen uit Niger baat kunnen hebben bij urine als mest. En dat blijkt inderdaad het geval te zijn.

Lees het hele bericht bij Scientias. Ik broed nog op een breder artikel over het onderwerp voor ’t een of andere medium.

Links parelgierst die is bemest met menselijke urine (‘oga’), rechts hetzelfde gewas waarbij dat niet is gebeurd. Foto: Agronomy for Sustainable Development (2021). DOI: 10.1007/s13593-021-00675-2

Categorieën
Overige wetenschap

Is de klimaatverandering goed voor ‘de plantjes’?

In het meinummer van Quest: mijn artikel ‘Groen, groener, groenst?’ over de vraag of de klimaatverandering (meer koolstofdioxide in de lucht, warmer) nou goed of slecht is voor planten in het algemeen en de landbouw in het bijzonder. Een onderwerp waar ik al een tijdje mee rondliep, en waarvan ik blij ben dat ik het heb mogen uitwerken voor het grote publiek van Quest.

Categorieën
Overige wetenschap

Plant met ingebouwde elektronica ontwikkeld

Raar maar waar: Zweedse onderzoekers zijn erin geslaagd stroomdraden en condensatoren te laten ‘groeien’ in een plant. Dat zou de deur kunnen openen naar manieren om gewassen beter te laten groeien of er energie uit te winnen.

Lees het hele bericht op de site van De Ingenieur.

Categorieën
Overige wetenschap

Japans bedrijf laat sla door robots verbouwen

De moderne landbouw is natuurlijk sowieso al geen kwestie meer van met een grasspriet in je mond gemoedelijk tussen de plantjes schoffelen. Maar het Japanse Spread is druk bezig om het verbouwen van gewassen nóg meer high tech te maken. In de zomer van 2017 hoopt het bedrijf namelijk een ‘slafabriek’ te openen waar robots het grootste deel van het werk doen.

Lees het hele bericht op de KIJK-site!

Categorieën
Overige wetenschap

Graan bereikte Britten millennia voor landbouw

In vele boeken staat het inmiddels beschreven: volkeren die ontdekten hoe ze landbouw moesten bedrijven, verspreidden zich vanaf 11.000 jaar geleden over de wereld en namen de plaats in van jager-verzamelaars. Het Britse eiland kwam daarbij als laatste aan de beurt: daar zou het verbouwen van graan pas 6000 jaar geleden van start zijn gegaan. Wetenschappers hebben nu echter DNA-sporen van ontdekt graan dat al 8000 jaar geleden het eiland wist te bereiken.

Lees het hele bericht op de KIJK-site!

Categorieën
Overige wetenschap

Gele cassave op KIJK Live!

Vitamine A is belangrijk, met name voor zwangere vrouwen en kleine kinderen, maar hele volksstammen krijgen er te weinig van binnen. Om daar iets aan te doen, is een nieuwe soort cassave gekweekt: de gele cassave, die extra veel vitamine A bevat. Elise Talsma deed onder ander in Kenia onderzoek naar deze eetbare wortel en vertelt erover op de KIJK Live!-editie van donderdag 16 oktober in Wageningen.

Lees meer over deze lezing op de KIJK-site. Op dezelfde avond hoor je verder, zoals eerder vermeld, hoe het sigmadeeltje van Walter van Suijlekom en collega’s het heelal kan redden van het higgsdeeltje. Daarnaast zijn er nog drie andere interessante onderwerpen – en de toegangsprijs is 0 euro! Dus als je ook maar enigszins in de buurt van Wageningen woont, geef je snel op. Instructies vind je hier.

Categorieën
Overige wetenschap

Mens heeft al 11.000 jaar invloed op regenwoud Azië

Ongerept. Dat woord leek lange tijd bij uitstek van toepassing op de regenwouden in Azië, toen westerlingen ze voor het eerst onder ogen kregen. Maar nieuw onderzoek laat zien dat deze bossen tekenen vertonen van maar liefst 11.000 jaar aan menselijke activiteit. En dat zet vraagtekens bij een gezaghebbende theorie over de verspreiding van de landbouw over dit deel van de wereld.

Lees het hele bericht op de KIJK-site.