Zoals inmiddels bekend staan er de nodige nare dingen in het hoofdlijnenakkoord ‘Hoop, lef en trots’ (‘zo veel mogelijk kapotmaken uit misplaatste rancune’ was blijkbaar te lang). Een punt dat mij met name in het oog springt, is het zinnetje ‘afschaffen verlaagd btw-tarief culturele goederen en diensten’ in de budgettaire bijlage. Dat betekent namelijk, onder meer, dat over boeken, kranten en tijdschriften straks niet langer 9 procent, maar 21 procent btw wordt geheven.
Categorie: Overig
Categorieën
‘Echter’ en andere verboden woorden
Eén van de eerste lessen die ik kreeg toen ik zo’n twintig jaar geleden (iep) stage liep bij KIJK, was: het woord ‘echter’ is verboden. Niemand zégt ‘echter’ in een normaal gesprek, stelde eindredacteur Leo. Schrijf het dan dus ook maar niet op.
Categorieën
Van radicalisering tot donkere materie
Het zal lang geleden zijn dat ik zóveel pagina’s volschreef voor een enkele editie van een tijdschrift.
Verdacht klein
In de rubriek Far Out ga ik in op de vraag hoe het kan dat er weliswaar meer donkere materie is dan ‘gewone’ materie, maar ook weer niet véél meer. Zelf nooit over nagedacht, maar inderdaad: als een factor elke denkbare waarde had kunnen hebben, is vijf verdacht klein.
Verder interviewde ik filosoof en theoloog Rik Peels, naar aanleiding van zijn onlangs verschenen boek De extremist en de wetenschapper. Het onderwerp: hoe we radicalisering beter kunnen begrijpen, met als kop ‘Extremisten zijn mensen zoals jij en ik’. De redactionele column van hoofdredacteur André Kesseler haakt hierbij aan.
Beter dan het boek?
Verderop weer een heel ander onderwerp. In het artikel ‘Het nieuwe lezen’ bespreek ik verschillende manieren waarop het papieren boek met AI en andere digitale technieken verbeterd kan worden. (Over de Immer-technologie en de daarmee gebouwde VPRO-app Club Lees blogde ik hier al.)
Tot slot vind je in de nieuwsrubriek mijn berichtje over de mogelijkheid dat kosmisch stof elementen naar de aarde heeft gebracht die cruciaal zijn voor leven.
KIJK 5/2024 is hier online te bestellen.
Categorieën
Zo is een boek lezen op je smartphone wél fijn
Een boek lezen op een smartphone: het kán, maar een pretje is het niet. Laatst heb ik nog geprobeerd terwijl ik in mijn eentje stond te wachten tot een concert begon. Niemand om mee te praten, niets anders bij me dan mijn telefoon – en om nou drie kwartier tot een uur op Instagram rond te hangen… Hoe goed die algoritmes ook zijn, er zít (gelukkig) een grens aan hoeveel plaatjes en filmpjes ik voorbij kan laten komen. Een boek dus maar? Tja, het gíng, maar het was zo’n onhandige leeservaring dat ik de draad pas bij het volgende concert weer oppakte.
Maar het kan anders. De start-up Immer werkt al een tijdje aan een manier om boeken aantrekkelijk weer te geven op smartphoneschermen. En nu die techniek is ingebouwd in de gratis app Club Lees van de VPRO, kan iedereen er kennis mee maken.
Categorieën
Zo funest is Spotify niet voor je muzieksmaak
Aanraad-algoritmes zijn funest voor onze smaak, stelt journalist Kyle Chayka in een interview in de Volkskrant. Want “verrassing is een cruciaal element voor smaak”, zo zei ooit al de Franse filosoof Montesquieu, en die verrassingen krijgen we volgens Chayka door streamingdiensten als Netflix en Spotify steeds minder vaak voorgeschoteld. En dat gaat dus ten koste van “een fundamenteel onderdeel van iemands identiteit”. Oei.
Power metal of knuffelrock?
Tot op zekere hoogte kan ik met Chayka (en Montesquieu) meegaan. Ja, ik vind het ook goed om mezelf uit te dagen; om niet elke dag dezelfde soort muziek te luisteren, steeds hetzelfde genre boek te lezen en alleen naar films te kijken waarvan ik op voorhand weet dat ik ze op zijn minst vermakelijk ga vinden. Ik wil mijn horizon verbreden, weten wat er allemaal te koop is, erachter komen waar ik allemaal nog meer van kan leren houden als ik me ervoor open stel.
De vraag is alleen: gold dat voor iedereen, voordat Spotify c.s. hun opwachting maakten? Nee, helemaal niet. Tegenover elke culturele omnivoor die een schouderklopje van Montesquieu had gekregen, stonden wel tien mensen die elke drie weken een nieuwe portie detectives haalden bij de bibliotheek, of die hun cd-kast vulden met niets dan de hits van dat moment/power metal/progressieve rock/Knuffelrock-verzamelaars*. (*Doorhalen wat niet van toepassing is). Het gros van de consumenten was ook toen niet continu op zoek naar die verrassingen waar Montesquieu en Chayka zo hoog over opgeven.
Categorieën
Jaarlijstje: mijn favoriete boeken van 2023
De oogst valt wat tegen, als ik door mijn Goodreads-overzicht scrol, maar hierbij: de beste boeken die ik afgelopen jaar gelezen heb.
Categorieën
Jaarlijstje: mijn favoriete albums van 2023
De disclaimer boven mijn muziekjaarlijstje van vorig jaar kan ik integraal herhalen:
Nieuwe muziek bijhouden, ik vind het maar een frustrerende bezigheid. Er wordt zo bizar veel gemaakt dat aan het eind van elk jaar tegen al die verschenen albums iets zou willen zeggen in de trant van Bilbo Baggins op zijn 111e verjaardag: “I don’t know half of you half as well as I should like; and I like less than half of you half as well as you deserve.” Ik luister me een slag in de rondte, maar uiteindelijk voelt het én alsof ik tig essentiële platen gemist heb (geef me willekeurig welk respectabel jaarlijstje en ik heb minstens drie kwart niet gehoord) én mijn aandacht alsnog over te veel verschillende platen heb uitgesmeerd om over elk iets zinnigs te kunnen zeggen.
Met dat in gedachten, hier mijn favorieten van 2023.
Categorieën
Zijn reactoren met gesmolten zout de toekomst?
Je kunt er bijna gif op innemen. Zet een berichtje over kernenergie online en binnen een paar minuten begint er iemand in de reacties over thorium en gesmolten zout. Zouden we reactoren hebben die daarmee werken, dan zouden alle problemen waar kerncentrales nu mee kampen als sneeuw voor de zon verdwijnen. Dus, hop, schouders eronder en bouwen die dingen!
Nu klinken gesmolten-zout-reactoren met thorium als brandstof inderdaad veelbelovend. Een kans op een meltdown is er niet. Het afval dat ze produceren, blijft veel minder lang radioactief. Sterker nog: je kunt ze zelfs gebruiken om het afval van reguliere kerncentrales weg te werken. En waar reguliere kerncentrales alleen worden geleverd in de maat XL, zijn kleine gesmolten-zout-reactoren heel goed mogelijk – waardoor je ze bij wijze van spreken aan de lopende band kunt produceren.
Zijn dit soort kernreactoren inderdaad de hoop voor de toekomst? En zo ja, wélke toekomst? Hebben we het hier over apparaten waar we nog decennialang op zullen moeten wachten? Of staat er, zoals de Nederlandse start-up Thorizon voor ogen heeft, over tien jaar al een eerste gesmolten-zout-reactor?
Het winternummer van KIJK – 116 pagina’s dik en met een nieuwe vormgeving – is hier online te bestellen. Ook in dit nummer: mijn Far Out-aflevering over een zoektocht naar axionen die geen donkere materie vormen, maar toch meer licht kunnen schijnen op dit probleem en mijn berichtje ‘Wanneer moet je een gevaarlijke planetoïde opblazen?’. Gaat kopen!
Voor de site van het populairwetenschappelijke tijdschrift KIJK schreef ik een longread over stervende sterren. Het eerste voorbeeld van een type stuk dat ik zelf bij KIJK had voorgesteld, in navolging van Amerikaanse magazines als Popular Mechanics, die online steeds meer lijken in te zetten op dit soort tijdloze uitlegstukken.
Voor Nederlandse bladen leek me dat misschien nog wel een beter idee. Die worden tegenwoordig meestal gemaakt door extreem kleine teams. Teams die al blij zijn als ze hun tijdschrift goed gevuld en met alle puntjes op de i bij de drukker weten te krijgen. Vaak komen daar dan nog allerlei al dan niet commerciële specials, scheurkalenders en andere producties bij. Want in de bladenwereld van 2023 moet je elke cent pakken die je pakken kunt.
Volgens sommigen zijn de gesmolten-zout-reactoren dé hoop voor de toekomst. Bij dit soort kernsplijtingsreactoren zijn meltdowns onmogelijk. Ook is het afval dat ze produceren veel sneller veilig dan dat van een reguliere kerncentrale. De Nederlandse start-up Thorizon denkt al over tien jaar zo’n reactor te kunnen leveren. Maar dan moet het bedrijf wel een materiaal zien te vinden dat bestand is tegen barre omstandigheden. Op dat punt komt de Ion Beam Facility van het Nederlandse energie-instituut DIFFER binnenkort te hulp.
Lees het hele nieuwsbericht op de site van De Ingenieur, of in het aankomende nummer.
Meer over gesmolten-zout-reactoren of MSR’s (acht pagina’s maar liefst!) in het binnenkort te verschijnen winternummer van KIJK, waar ik as we speak de technische eindredactie van aan het doen ben. (Oftewel: met een stel frisse ogen het hele blad doorlopen voordat het naar de drukker gaat.)