Gisteren postte ik hier de link naar mijn voorlopig laatste bericht voor de wetenschapsnieuwssite Scientias. Ik verving een paar maanden een vaste medewerker die een tijdje wat minder werkte tikte en die periode is nu voorbij; vandaar.
Tag: Scientias
Dat muziek, of breder: geluid, pijn kan verlichten, is al decennialang bekend. Maar hoe precies is nog steeds een mysterie. Een team van Chinese en Amerikaanse wetenschappers licht nu een tipje van de sluier op met experimenten bij muizen.
Bij die dieren blijkt het weinig uit te maken of er klassieke muziek, onprettig klinkende muziek of ruis te horen is. Wel moet wat de muizen te horen krijgen nét iets luider klinken dan het omgevingsgeluid.
Verder hebben de onderzoekers voor het eerst laten zien dat er een verbinding is tussen het hersengebied waar geluid wordt verwerkt en het gebied dat allerlei informatie vanuit de zenuwen – waaronder pijn – doorsluist.
Welgeteld één seconde na de oerknal werden ze vrijgelaten in ons heelal: de zogenoemde relic neutrino’s. Nu, bijna 14 miljard jaar later, zijn ze er nog steeds. Elke kubieke centimeter ruimte zou honderden van deze deeltjes moeten bevatten.
Toch is het nog nooit gelukt het bestaan ervan aan te tonen. Het team achter het experiment KATRIN, in het Duitse Karlsruhe, doet nu een nieuwe duit in het zakje. Maar waarschijnlijk hebben natuurkundigen nog een heel lange weg te gaan voordat ze echt kunnen claimen deze deeltjes uit het piepjonge heelal te hebben gespot.
Lees het hele bericht bij Scientias.
Een langer verhaal over toekomstige manieren om deze relic neutrino’s laten we zeggen: oerneutrino’s – te betrappen, staat op mijn lijstje. Maar ja, daar staat wel meer op…
Voor nu ben ik druk bezig met een stuk voor het populairwetenschappelijke tijdschrift Eos over een andere neutrinokwestie. (Zie ook deze blogpost.)
Vanwege de coronapandemie hebben mensen wereldwijd de afgelopen paar jaar behoorlijk wat uren met een mondkapje op rondgelopen. Brengt dat voor rokers nog extra risico’s met zich mee? Dat besloten cardioloog Ignatios Ikonomidis van de Universiteit van Athene en collega’s te onderzoeken. Hun conclusie: na een dienst met mondkapje ademen rokers flink meer koolstofmonoxide uit dan zonder mondkapje. Ook lijken hun bloedvaten daar minder goed door te werken.
Lees het hele bericht bij Scientias.
Categorieën
Bennu blijkt ballenbak
De planetoïde Bennu blijft verbazen. Eerder vond NASA’s ruimtescheepje OSIRIS-REx al water op de kleine ruimterots, die bovendien ouder bleek dan gedacht en steeds sneller om zijn as draait. Verder is het oppervlak van Bennu geen gladde zandvlakte, zoals wetenschappers van tevoren verwachtten, maar is het ruw en bezaaid met stenen.
Nu blijkt bovendien dat die stenen niet ‘aan elkaar plakken’, maar een soort ballenbak vormen. En daar zakte OSIRIS-REx een heel eind in weg toen de sonde in oktober 2020 naar de planetoïde afdaalde om materiaal op te pikken.
Lees het hele bericht bij Scientias.
(Ook weer een wat ouder stukje; eventjes in de vakantietijd mijn archief aan het bijwerken…)
Categorieën
Vallende domino’s onder de virtuele loep
Tot 2009 was het laten omvallen van zoveel mogelijk dominostenen een jaarlijks terugkerend fenomeen – en met het nieuwe programma Domino Challenge heeft deze hobby zijn rentree gemaakt op de Nederlandse televisie. Maar hóé vallen dominostenen precies? Gek genoeg weten we dat eigenlijk niet. De Canadese ingenieur David Cantor en zijn Poolse collega Kajetan Wojtacki hebben daar verandering in gebracht met meer dan duizend (gesimuleerde) dominovalpartijen.
Lees het hele (alweer wat oudere) bericht bij Scientias.
Dat planten beter gaan groeien van urine, is al duizenden jaren bekend. Het spul bevat dezelfde stofjes als kunstmest: fosfor, stikstof en kalium. Toch wordt menselijke plas niet grootschalig ingezet binnen de landbouw – ook niet in gebieden waar de alternatieven te duur zijn.
Een team van onderzoekers uit Niger, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk heeft nu bekeken of met name boerinnen uit Niger baat kunnen hebben bij urine als mest. En dat blijkt inderdaad het geval te zijn.
Lees het hele bericht bij Scientias. Ik broed nog op een breder artikel over het onderwerp voor ’t een of andere medium.
Neutrino’s: ze blijven de wetenschappelijke gemoederen in beweging brengen. Vorige week [op deze site: gisteren] schreven we nog over twee Amerikaanse experimenten waarvan het ene een teveel aan neutrino’s denkt te hebben gemeten, terwijl het andere niets geks heeft gezien. Dit bericht draait om een Russische detector die juist mínder neutrino’s heeft gemeten dan verwacht. Zowel het Amerikaanse overschot als het Russisch tekort zou kunnen wijzen op een nieuwe deeltje: een zogenoemd steriel neutrino.
Lees het hele bericht bij Scientias.
Dezelfde steriele neutrino’s?
In het Vlaamse populairwetenschappelijke tijdschrift Eos maak ik binnenkort de volledige balans op wat betreft steriele neutrino’s. Want het wordt allemaal wel wat verwarrend: al die experimenten die wel of geen steriele neutrino’s vinden.
En dan worden deze deeltjes ook nog opgevoerd om het donkere-materie-probleem op te lossen, de gewone neutrino’s hun massa’s te geven én de onbalans tussen materie en antimaterie in het heelal te verklaren. Maar hebben we het dan wel steeds over dezelfde steriele neutrino’s?
Hoog tijd voor een update
Geen zin om op deze Eos-editie te wachten? In het hoofdstuk over steriele neutrino’s in mijn tweede boek, De deeltjessafari, vertel ik hier ook al wat over.
Wel komt dat boek alweer uit 2014, dus daar staan natuurlijk al die intrigerende resultaten van de afgelopen acht jaar niet in. Wat dat betreft wordt het hoog tijd voor een update.
Neutrino’s zijn maar gekke deeltjes. Elke seconden vliegen er biljoenen door je lichaam, maar daar merk je niets van. In de regel trekken neutrino’s zich namelijk zo goed als niets van andere deeltjes aan.
Nog een vreemde eigenschap is dat er verschillende ‘smaken’ neutrino’s zijn die in elkaar kunen veranderen. Daarbij dénken we uit te kunnen rekenen wanneer dat soort veranderingen precies plaatsvinden en in welke mate.
Eerdere metingen van het experiment MiniBooNE strookten echter niet met die berekeningen. En dat zou op nieuwe deeltjes kunnen wijzen. Op zogenoemde steriele neutrino’s bijvoorbeeld, die zich nóg minder aantrekken van andere deeltjes dan gewone neutrino’s.
Nu heeft een ander experiment, MicroBooNE, zich op hetzelfde verschijnsel gestort. Dat zag alleen niets geks, meldt het team in een pas gepubliceerd artikel. Probleem opgelost dus? Nou nee. Nog steeds is niet duidelijk waarom MiniBooNE wél iets mat – en nog steeds kunnen er nieuwe deeltjes in het spel zijn.
Lees het hele stuk bij Scientias.
Meer over gewone neutrino’s lees je in mijn eerste boek, De deeltjesdierentuin. Meer over steriele neutrino’s – die verantwoordelijk zouden kunnen zijn voor het neutrino-overschot van MiniBooNE – vind je in het vervolg, De deeltjessafari.
Zo’n 252 miljoen jaar geleden vond de grootste massa-uitsterving in de geschiedenis van de aarde plaats: de Perm-Trias- of PT-extinctie. Onder andere legde 81 procent van de soorten in zee het loodje, alsmede 70 procent van de gewervelde diersoorten op het land. Hoe die ramp precies verliep, is al jaren onderwerp van onderzoek.
Nu doen paleontoloog Chris Mays van University College Cork in Ierland en Stephen McLoughlin van het Zweeds Natuurhistorisch Museum in Stockholm een duit in het zakje. In een nieuwe studie proberen ze de rol die bosbranden destijds speelden op te helderen.
Lees het hele bericht bij Scientias.