Categorieën
Sterrenkunde

Wormgaten en straling in KIJK

KIJK 10/2018Verschenen: het oktobernummer van KIJK, met op de cover ‘Plastic: probleem of mediahype?’ In het bijbehorende verhaal behandelt Ronald Veldhuizen de vragen ‘hoe schadelijk is plastic in zee nu echt?’ en ‘wat kunnen we er het beste tegen doen?’ (Voorproefje.)

Van mij deze keer wat minder bijdragen: een aflevering in de serie ‘Far out’ over het idee dat wormgaten kunnen fungeren als superdeeltjesversnellers, en het antwoord op de lezersvraag ‘Hoeveel weegt de straling in ons heelal?’. Oh ja, en een beetje eindredactie.

Nummer ligt in de winkel voor 5,99 euro en is hier online te bestellen, zonder verzendkosten.

Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

Universiteiten steunen Limburgse Einstein Telescope

Gisteren hebben tien kennisinstellingen uit Nederland, België en Duitsland zich geschaard achter het streven om de grootste zwaartekrachtgolvendetector ter wereld, de Einstein Telescope, naar Nederland te halen.

Tot de Einstein Telescope-coalitie behoren nu het nationale instituut voor subatomaire fysica Nikhef, de Katholieke Universiteit Leuven, de Universiteit Maastricht, de Universiteit Hasselt, de Universiteit Gent, de Universiteit van Luik, de Universiteit Antwerpen, de Vrije Universiteit Brussel, de Université Libre de Bruxelles, de Université Catholique de Louvain, de Universität Hamburg en de Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule in Aken. Naar verwachting zullen zich de komende maanden nog andere partijen aansluiten bij de coalitie.

De coalitie streeft ernaar een prototype voor de Einstein Telescope te bouwen: ETpathfinder. Waar de Einstein Telescope een ondergrondse driehoek moet worden van drie 10 km lange tunnels die zwaartekrachtgolven uit het heelal kan meten, krijgt de ETpathfinder bovengrondse ’tunnels’ van slechts 10 m. De kans dat zo’n minidetector zwaartekrachtgolven waarneemt is nihil, maar hij is wel geschikt om bijvoorbeeld precisietechnologie, coatings en optica voor de échte ET testen.

Lees mijn bericht op de site van De Ingenieur.

Heel benieuwd wat hier uiteindelijk van gaat komen. Stel je toch eens voor: een installatie van LHC-achtige proporties in mijn geboorteprovincie… 

Categorieën
Sterrenkunde

Blikveld Westerbork vergroot

Vijftig jaar oud is ie alweer: de Westerbork Synthese Radio Telescoop, die bestaat uit veertien schotelantennes met een middellijn van 25 meter. En nog zijn wetenschappers er niet mee klaar. Gisteren werd Apertif officieel in gebruik genomen, een toevoeging aan de schotels die hun blikveld met bijna een factor veertig vergroot. Lees hoe dit systeem werkt in mijn berichtje op de site van De Ingenieur.

Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

Is een wormgat een gratis superdeeltjesversneller?

27 kilometer: dat is de omtrek van ’s werelds grootste deeltjesversneller, de LHC bij Genève. En hoewel deze megamachine nog lang niet met pensioen gaat, dromen deeltjesfysici al van een nog grotere versneller, met een omtrek van 80 tot 100 kilometer. Want: hoe groter je versneller, hoe hoger de energie waarmee je deeltjes in zo’n versneller op elkaar kunt laten botsen. En hoe hoger die botsingsenergie, hoe meer je mag hopen op nieuwe deeltjes of natuurkundige verschijnselen.

Eén energie heeft daarbij onder fysici een haast mythische status: de zogenoemde planckenergie. Bij die energie, die naar deeltjesbegrippen onvoorstelbaar hoog is, kunnen bijvoorbeeld microscopisch kleine zwarte gaten uit het niets tevoorschijn ploppen. Ook kunnen er verschijnselen optreden die ons vertellen hoe we de zwaartekracht en de andere krachten die ons heelal bestieren, kunnen onderbrengen in één theorie; iets waar wetenschappers al decennialang naar op zoek zijn.

Probleem is alleen: als je met een LHC-achtige deeltjesversneller de planckenergie wilt bereiken, zal dat apparaat zo groot als ons hele zonnestelsel moeten worden. Onnodig te zeggen dat zo’n bouwproject voorlopig buiten bereik van de mensheid ligt.

Zullen we dus nog eeuwen moeten wachten voordat we de planckenergie kunnen verkennen? Niet per se, zegt de Russische natuurkundige Serguei Krasnikov. Hij denkt dat zulke versnellers misschien wel gratis en voor niets in het heelal te vinden zijn – in de vorm van wormgaten.

Lees de nieuwste aflevering van mijn rubriek Far Out, over speculatieve natuur- en sterrenkunde, op de KIJK-site.

Categorieën
Overig

Gepasseerde ontdekker pulsars krijgt alsnog miljoenenprijs

Yuri Milner heeft én geld over én een overduidelijke fascinatie voor bètawetenschap. En dus riep hij in 2012 de Breakthrough Prizes in het leven. Win je er daar een van, dan ontvang je maar liefst 3 miljoen dollar. Afgelopen week werd een van die prijzen ingezet om een gemiste kans van het Nobelcomité te corrigeren: sterrenkundige Jocelyn Bell Burnell kreeg een Special Breakthrough Prize in Fundamental Physics.

Categorieën
Overige wetenschap Sterrenkunde

Van ruimte-inktvissen tot verdwaalde croissants

Voor KIJK, Quest Historie en Dirty Science schreef ik over octopussen, misverstanden rond overbekende gerechten en een bijzonder flatgebouw.