Tag: neutronenster

Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

Zijn er neutronensterren met een jas van axionen?

Magneetveld neutronenster
Een neutronenster kan een heel sterk magneetveld hebben. Beeld: NASA/JPL-Caltech

Qua nieuwe deeltjes houdt het niet over, de afgelopen jaren. In 2012 werd met veel bombarie het befaamde higgsdeeltje ontdekt, maar daarna bleef het stil. Ja, af en toe kon ik een artikel in KIJK schrijven over vreemde metingen die konden wijzen op een deeltje dat we nog niet kenden – maar meestal bleken die later op foutjes of toeval te berusten. Een echt nieuw lid van onze deeltjesfamilie hebben machines als de Large Hadron Collider (LHC) bij Genève sinds het higgsdeeltje niet meer kunnen vinden.

Wolk van deeltjes

Maar misschien schiet de kosmos ons nu op dit punt te hulp. Het blijkt namelijk dat neutronensterren, zo schrijven natuurkundige Dion Noordhuis van de Universiteit van Amsterdam en collega’s, hele wolken van deeltjes genaamd axionen om zich heen kunnen verzamelen. En die wolken zouden effecten kunnen hebben die met onze huidige radiotelescopen zijn te zien. Áls ze bestaan, en áls we weten uit te vogelen om wélke effecten het precies gaat.

Lees het hele artikel, eerder verschenen in KIJK 2/2025, nu op de site van het tijdschrift.

Categorieën
Overig Sterrenkunde

Bladen: laat het wetenschapsnieuws voor wat het is

Exploderende ster
Illustratie: NASA/GSFC/Dana Bery

Voor de site van het populairwetenschappelijke tijdschrift KIJK schreef ik een longread over stervende sterren. Het eerste voorbeeld van een type stuk dat ik zelf bij KIJK had voorgesteld, in navolging van Amerikaanse magazines als Popular Mechanics, die online steeds meer lijken in te zetten op dit soort tijdloze uitlegstukken.

Voor Nederlandse bladen leek me dat misschien nog wel een beter idee. Die worden tegenwoordig meestal gemaakt door extreem kleine teams. Teams die al blij zijn als ze hun tijdschrift goed gevuld en met alle puntjes op de i bij de drukker weten te krijgen. Vaak komen daar dan nog allerlei al dan niet commerciële specials, scheurkalenders en andere producties bij. Want in de bladenwereld van 2023 moet je elke cent pakken die je pakken kunt.

Lees verder “Bladen: laat het wetenschapsnieuws voor wat het is”
Categorieën
Sterrenkunde

Moeten we ons zorgen maken over kilonova’s?

Botsende neutronensterren
Illustratie: University of Warwick/Mark Garlick

Dat het heelal dodelijk is, is geen geheim; stap maar eens zonder astronautenpak uit een ruimteschip. Maar ook voor leven dat zich veilig waant op het oppervlak van een planeet kan het universum gevaarlijk zijn. Zware sterren die ontploffen als supernova baden bijvoorbeeld de wijde omgeving in schadelijke straling. Gammaflitsen, de krachtigste bekende explosies in het heelal, zijn op nóg grotere afstanden een probleem.

En hoe zit het dan met een ander type ontploffing genaamd een kilonova? Dat vroegen astronoom Haille Perkins van de Universiteit van Illinois Urbana-Champaign en collega’s zich af.

Lees het hele bericht op de KIJK-site.

Categorieën
Sterrenkunde

Pulsar Timing Arrays zien sterke aanwijzingen voor zwaartekrachtgolven

Nancay-radiotelescoop

Al een tijdje liep ik rond met het idee een artikel te schrijven over zwaartekrachtgolven. En dan niet de golven die de observatoria LIGO en Virgo inmiddels met enige regelmaat meten, maar al die ándere golven. LIGO en Virgo zijn namelijk het gevoeligst voor zwaartekrachtgolven met frequenties van rond de 100 hertz – maar er zijn er ook van 1 hertz. Of 1 millihertz. Of 1 microhertz. Of… Nu ja, je snapt mijn punt. Wat voor methodes zijn er bedacht om al die frequentiegebieden meetbaar te maken? Daar mocht ik voor KIJK een achtergrondverhaal over schrijven.

Lees verder “Pulsar Timing Arrays zien sterke aanwijzingen voor zwaartekrachtgolven”
Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

Röntgenstraling van neutronensterren bewijs voor axionen?

85 procent van de massa in ons heelal lijkt te bestaan uit donkere materie: deeltjes die we niet kunnen zien, maar die met hun zwaartekracht wel hun omgeving beïnvloeden. Eén hypothetisch deeltje waar deze donkere uit zou kunnen bestaan, is het axion. Een team van vier Amerikaanse natuurkundigen stelt nu dat deze deeltjes weleens de oorzaak zouden kunnen zijn van een overschot aan röntgenstraling afkomstig van neutronensterren. Anderen zijn niet overtuigd.

Lees het hele bericht op de site van New Scientist. 

Lees verder “Röntgenstraling van neutronensterren bewijs voor axionen?”
Categorieën
Sterrenkunde

Netwerk van radiotelescopen bestudeert botsing neutronensterren

In oktober 2017 werd bekend dat een botsing tussen twee neutronensterren was waargenomen door de zwaartekrachtgolvendetectors LIGO en Virgo, én door meer dan zeventig telescopen verspreid over de wereld. Ruim tweehonderd dagen later werd de botsing ook nog eens onder de loep genomen door maar liefst 32 radiotelescopen. ‘Omdat dit zo’n bijzonder object is, hebben we alles in het werk gesteld om zo veel mogelijk antennes bij te schakelen en zo gevoelig mogelijk te meten’, mailt astronoom Huib Jan van Langevelde.

Lees het hele bericht op de site van De Ingenieur.

Categorieën
Overig

Gepasseerde ontdekker pulsars krijgt alsnog miljoenenprijs

Yuri Milner heeft én geld over én een overduidelijke fascinatie voor bètawetenschap. En dus riep hij in 2012 de Breakthrough Prizes in het leven. Win je er daar een van, dan ontvang je maar liefst 3 miljoen dollar. Afgelopen week werd een van die prijzen ingezet om een gemiste kans van het Nobelcomité te corrigeren: sterrenkundige Jocelyn Bell Burnell kreeg een Special Breakthrough Prize in Fundamental Physics.

Lees verder “Gepasseerde ontdekker pulsars krijgt alsnog miljoenenprijs”
Categorieën
Sterrenkunde

Eenzame supernova’s veroorzaakt door botsing dode sterren?

Een bepaald type supernova-explosie lijkt altijd plaats te vinden op grote afstand van de overige sterren in een sterrenstelsel én heel veel calcium te produceren. Wat voor mechanisme zit hierachter? Dat is binnen de sterrenkunde al jaren een mysterie. Een team van Britse en Zweedse astronomen heeft nu een mogelijke verklaring bedacht. Volgens hen botsen een neutronenster en een witte dwergster op elkaar, terwijl ze eerder samen uit hun sterrenstelsel zijn geschoten.

Lees het hele bericht op de KIJK-site!

Nieuws haakt overigens aan bij lang artikel over supernova’s dat ik jaren geleden schreef voor KIJK, en waar wetenschappers elkaar toen behoorlijk over in de haren vlogen. Benieuwd of dit net zoveel stof doet opwaaien – als iedereen eenmaal terug is van vakantie. (Nu geen reactie kunnen krijgen.)