Categorieën
Sterrenkunde

‘Zouden bewoners van Mercurius slimmer zijn dan wij?’

Waar gaat Cosmotheoros over?

‘Christiaan Huygens vraagt zich in dit boek af: hoe bijzonder zijn wij hier op aarde nou eigenlijk? Andere sterren zijn ook gewoon zonnen, schrijft hij – iets wat in zijn tijd nog een groot discussiepunt was – en daar zullen dus ook planeten omheen bewegen. Waarom zou daar dan niet ook leven zijn? En als er leven is, hoe waarschijnlijk is het dan dat het om intelligent leven gaat?

Ook denkt hij na over leven elders in ons eigen zonnestelsel. Hij schrijft bijvoorbeeld dat eventuele bewoners van Mercurius het heel warm zouden hebben. Vervolgens speculeert hij of die dan ook slimmer zouden zijn dan wij, omdat hun hersenen door die warmte sneller kunnen werken.’

Inmiddels hebben we duizenden exoplaneten ontdekt en weten we dat er geen hyperintelligente wezens op Mercurius zijn. Hoe interessant is Cosmotheoros dan nog?

‘Alles wat Huygens schrijft, leidt hij af uit wat hij weet. Hij blijft heel dicht bij de realiteit en denkt heel helder en logisch over de natuurkunde. Daardoor staat er vrij weinig in zijn boek dat echt niet klopt. Wel denkt hij bijvoorbeeld dat Saturnus van rots is gemaakt, terwijl we nu weten dat het een gasplaneet is. Maar hij realiseert zich ook dat het op Saturnus te koud is voor vloeibaar water, waardoor er, wil er leven voorkomen, ‘water van een andere soort’ zal moeten zijn. Alles bij elkaar komt Huygens in dit boek over als iemand met wie je een heel interessant gesprek zou kunnen voeren.’

Lees het hele interview met Daphne Stam over haar vertaling van Cosmotheoros op de site van New Scientist of in het nieuwe nummer. (Editie 125 alweer. Kan me herinneren dat ik me bij het maken van nummer 75 – toen ik nog eindredacteur van het blad was – afvroeg of we de 100 ooit zouden halen…)

Meer info over het boek op de site van uitgeverij Boom.

Omslag Cosmotheoros van Christiaan Huygens, vertaald door Daphne Stam

Categorieën
Overig

Van radicalisering tot donkere materie

Het zal lang geleden zijn dat ik zóveel pagina’s volschreef voor een enkele editie van een tijdschrift.

Verdacht klein

In de rubriek Far Out ga ik in op de vraag hoe het kan dat er weliswaar meer donkere materie is dan ‘gewone’ materie, maar ook weer niet véél meer. Zelf nooit over nagedacht, maar inderdaad: als een factor elke denkbare waarde had kunnen hebben, is vijf verdacht klein.

Omslag KIJK 5/2024

Verder interviewde ik filosoof en theoloog Rik Peels, naar aanleiding van zijn onlangs verschenen boek De extremist en de wetenschapper. Het onderwerp: hoe we radicalisering beter kunnen begrijpen, met als kop ‘Extremisten zijn mensen zoals jij en ik’. De redactionele column van hoofdredacteur André Kesseler haakt hierbij aan.

Beter dan het boek?

Verderop weer een heel ander onderwerp. In het artikel ‘Het nieuwe lezen’ bespreek ik verschillende manieren waarop het papieren boek met AI en andere digitale technieken verbeterd kan worden. (Over de Immer-technologie en de daarmee gebouwde VPRO-app Club Lees blogde ik hier al.)

Tot slot vind je in de nieuwsrubriek mijn berichtje over de mogelijkheid dat kosmisch stof elementen naar de aarde heeft gebracht die cruciaal zijn voor leven.

KIJK 5/2024 is hier online te bestellen.

Categorieën
Overig

Zo is een boek lezen op je smartphone wél fijn

Een boek lezen op een smartphone: het kán, maar een pretje is het niet. Laatst heb ik nog geprobeerd terwijl ik in mijn eentje stond te wachten tot een concert begon. Niemand om mee te praten, niets anders bij me dan mijn telefoon – en om nou drie kwartier tot een uur op Instagram rond te hangen… Hoe goed die algoritmes ook zijn, er zít (gelukkig) een grens aan hoeveel plaatjes en filmpjes ik voorbij kan laten komen. Een boek dus maar? Tja, het gíng, maar het was zo’n onhandige leeservaring dat ik de draad pas bij het volgende concert weer oppakte.

Maar het kan anders. De start-up Immer werkt al een tijdje aan een manier om boeken aantrekkelijk weer te geven op smartphoneschermen. En nu die techniek is ingebouwd in de gratis app Club Lees van de VPRO, kan iedereen er kennis mee maken.

Categorieën
Overig

Jaarlijstje: mijn favoriete boeken van 2023

De oogst valt wat tegen, als ik door mijn Goodreads-overzicht scrol, maar hierbij: de beste boeken die ik afgelopen jaar gelezen heb.

Categorieën
Overige wetenschap

Even iemand uit de brand helpen – en door

Deze week verschenen bij uitgeverij Nieuw Amsterdam: Atlas van de aarde en de mens. Het vervolg op de succesvolle Atlas van de wereldgeschiedenis, die het in 2020 nog schopte tot boek van de maand bij New Scientist.

Atlas van de aarde en de mens

Waarom ik dat hier meld? Omdat ik van de zomer op verzoek van de uitgeverij de vertaling heb ‘gefactcheckt’. En nee, ik kan niet garanderen dat het boek nu foutloos is – maar ik heb wel degelijk wat pijnlijke dingetjes uit de tekst kunnen vissen. (400.000 jaar geleden is toch echt iets anders dan 400.000 jaar na de oerknal, om maar wat te noemen.)

Categorieën
Overige wetenschap

Boekrecensie: ‘Waarom we beter denken dan we denken’

Moedeloos zou je ervan worden. Mensen geloven de gekste dingen: van het onwaarschijnlijkste nepnieuwtje tot de bizarste complottheorie. En betrouwbare informatie of steekhoudende argumenten hebben geen zin, want mensen laten zich leiden door hun emoties, hebben allemaal hun eigen waarheid, vinden wetenschap ook maar een mening, en blijven halsstarrig in hun loopgraaf zitten.

Of… zijn we met z’n allen eigenlijk best rationeel? Barsten we niet van de ingebakken denkfouten, maar is de manier waarop we onze standpunten vormen én bijstellen best slim? Dat betoogt filosoof Maarten van Doorn in Waarom we beter denken dan we denken.

Lees mijn boekrecensie op de site van New Scientist. Echt een aanrader; zo’n boek waar je steeds met anderen over wilt praten terwijl je het aan het lezen bent, en dat nadat je het hebt uitgelezen nog verschillende keren in je hoofd plopt bij iets wat je leest in de media.

De boekrecensie staat trouwens ook in het nieuwe nummer van New Scientist, waarin je verder onder meer mijn vertaling van een artikel over een ‘bijna-quantumtheorie’ aantreft. (Ja, af en toe vertaal ik tegenwoordig ook teksten; best fijn voor de afwisseling.)

Categorieën
Overige wetenschap

Op proefles bij Joël Broekaert

‘In dit boek ga ik je leren proeven’, belooft culinair journalist Joël Broekaert aan het begin van Proefles. Inderdaad komt hij met een aantal experimentjes dat daarop aanstuurt, zoals: sabbel net zo lang op een stukje witbrood totdat je iets lichtzoets proeft. Of: leg een plukje gestoomde makreel op een zongedroogde tomaat om de hartige smaak umami een boost te geven. Interessant natuurlijk – maar had het boek niets anders bevat dan dit soort proefproefjes, dan hadden we ons exemplaar met alle liefde doorgestuurd naar een tijdschrift als Foodies of delicious

Lees mijn hele recensie van Proefles op de site van New Scientist.

Cover 'Proefles' Joël Broekaert
Categorieën
Natuurkunde

Podcast over kernfusie

Deze week was ik voor het eerst te horen in een podcast. En niet eventjes ook: bijna een uur lang werd ik ondervraagd door Herbert Blankesteijn en Ben van den Burg voor hun podcast De technoloog. Aanleiding was mijn boek over kernfusie, De fusiedroom, en het recente nieuws rond NIF.

Beluister ‘De eeuwige belofte van kernfusie’ hieronder, op Spotify, via Apple Podcasts, of in de BNR-app.

Categorieën
Overig

Jaarlijstje: mijn favoriete boeken van 2022

Het blijven drukke tijden, met twee kleine kinderen, maar toch: ook in 2022 las ik weer iets meer dan vijftig boeken uit. (Baby-, dreumes-, peuter- en kleuterboeken niet meegeteld.) Deze vond ik het meest de moeite waard.

Categorieën
Overige wetenschap

Oneindigheid en een virologenleven

Meestal ben ik maar matig enthousiast over populairwetenschappelijke documentaires, maar A Trip to Infinity bleek een indrukwekkend, gevarieerd én informatief spektakel over een toch vrij abstract begrip. Lees mijn recensie hier of in het decembernummer van de Nederlandstalige New Scientist.

Poster A Trip to Infinity

Bij de Marion Koopmans-biografie Viroloog in een veranderende wereld, opgetekend door haar zoon Mischa Huijsmans, had ik eerst zo mijn reserves, maar uiteindelijk vond ik het boek toch de moeite waard. Mijn recensie is hier vast te lezen en staat ook in het binnenkort te verschijnen januarinummer van New Scientist.

Boekcover Viroloog in een veranderende wereld

Of Koopmans & zoon ook mijn jaarlijstje halen? Houd deze site de komende weken in de gaten…