Deze week was ik voor het eerst te horen in een podcast. En niet eventjes ook: bijna een uur lang werd ik ondervraagd door Herbert Blankesteijn en Ben van den Burg voor hun podcast De technoloog. Aanleiding was mijn boek over kernfusie, De fusiedroom, en het recente nieuws rond NIF.
Kranten en sites wereldwijd spreken over een ‘doorbraak’ en een ‘mijlpaal’ binnen de kernfusie. Wat is er precies gebeurd? En brengt dit resultaat energiecentrales die op fusie draaien echt dichterbij?
En voor de duidelijkheid: het is superknap wat er de afgelopen jaren aan het NIF gebeurt. Al bij de vorige mijlpaal zei DIFFER-directeur Marco de Baar: “Ik herinner me nog dat we toen ik net gepromoveerd was over deze opzet zeiden: ‘Dat wordt nooit wat.’ Dus petje af dat het ze nu toch gelukt is.” En nu gaat het én om veel meer energie, én produceren de fusiereacties in de brandstofcapsule daadwerkelijk meer energie dan de erop gerichte lasers aanleveren. Gaaf.
Showstoppers
Maar… Laten we ook weer niet allemaal dingen gaan roepen als ‘een grote stap richting kernfusie als energiebron’. Want van een levensvatbare commerciële reactor zijn we met dit soort fusie echt nog een heel eind van verwijderd. Zoals ik in het bovenstaande stuk uitleg, zijn er allerlei potentiële showstoppers.
En natuurlijk: het kan ook zijn dat het allemaal geen showstoppers blijken. Dat elke oplossing die de laserfysici bedenken voor een openstaand probleem meteen werkt. En dat we dus straks in recordtijd een nieuw type fusiereactor hebben dat zich kan meten met de tokamak, het ontwerp waar het grootste deel van de fusiegemeenschap de afgelopen decennia op heeft ingezet en dat nu veel en veel verder gevorderd is.
Maar wanneer is het in het fusieonderzoek ooit zó voorspoedig gegaan, de afgelopen zeventig jaar?
Mijn vierde boek, het vorig jaar verschenen De fusiedroom, is genomineerd voor de Cosmos Boekenprijs van 2022! Deze nieuwe prijs wil het beste populairwetenschappelijke boek over natuurkunde, sterrenkunde en/of wiskunde van het jaar te belonen.
De andere genomineerde boeken zijn De paraplu-stelling van Mickaël Launay, Helgoland van Carlo Rovelli, Fundamenteel van Frank Wilczek en Het multiversum van Ans Hekkenberg.
Er worden twee prijzen toegekend: eentje door een vakjury, eentje door scholieren die alle genomineerde boeken krijgen toegestuurd en voor oktober 2022 een oordeel moeten vellen.
De uitreiking van de prijs vindt plaats op 28 oktober. Ben benieuwd!
Verschenen: het januarinummer van technologietijdschrift De Ingenieur. Ik schreef het negen pagina’s tellende coververhaal over bedrijven die claimen al rond 2030 een commercieel levensvatbare kernfusiereactor af te kunnen leveren. Bijzonder, want via de geijkte route (waar reactor ITER deel van uitmaakt) zal dat nog vele decennia gaan duren.
Keulen legt helder en pakkend uit waarom kernfusie in de zon wél lukt en op aarde nog niet. (…) Keulen is een prettige dromenduider, die zorgt dat je na het lezen van zijn boekje weer met beide benen op aarde staat.’
Altijd spannend, als iemand die écht helemaal in het onderwerp zit je nieuwe boek van kaft tot kaft leest. Bij De deeltjesdierentuin was dat Frank Linde, toenmalig directeur van het Nederlandse deeltjesinstituut Nikhef. Hij meldde me dat de Japanse neutrinodetector Super-Kamiokande niet 50.000 liter extreem zuiver water bevatte, maar 50.000 ton.
Jammer natuurlijk, zo’n foutje (dat dankzij Linde’s mailtje alleen in de eerste druk staat), maar tegelijkertijd dacht ik: als dat het enige is wat ie heeft kunnen vinden… (Oké, er stonden stiekem nog wel wat meer foutjes in, maar daar had Linde blijkbaar overheen gelezen.)
Opgelucht
Bij mijn nieuwe boek, De fusiedroom, was de vuurdoop dat Tony Donné het boekje onder ogen kreeg. Donné is sinds 2014 directeur van EUROfusion, het overkoepelende orgaan van het Europese fusieonderzoek, daarvoor was hij hoofd fusieonderzoek van het Nederlandse instituut DIFFER én de Nederlandse programmaleider voor de internationale fusiereactor ITER. Iemand die je niets over fusie hoeft te vertellen, kortom.
In feite betreft het hier een samenvatting van hoofdstuk 4 van mijn nieuwe boekje, De fusiedroom. (Een samenvatting die ik maakte terwijl mijn vriendin de eerste weeën voelde opkomen die diezelfde avond nog zouden leiden tot de geboorte van ons tweede kind, dus vergeef het me als er nog ergens een vuiltje in zit…)
Afgelopen dinsdag verscheen mijn boek De fusiedroom. Op de site van New Scientist is nu vast een kort voorproefje te lezen: een frappant stukje fusiegeschiedenis dat de inleiding vormt tot het tweede hoofdstuk.