Tag: sterrenkunde

Categorieën
Sterrenkunde

Wanneer vinden we buitenaards leven?

Al tijden zoeken wetenschappers naar buitenaards leven. Tot nu toe zonder resultaat. Hoe lang moeten we wachten voor ze eindelijk een keer beet hebben?

Lees mijn antwoord op deze vraag op nemo100jaar.nl.

De activiteiten rond het honderdjarig jubileum van NEMO Science Museum zijn trouwens inmiddels achter de rug. Alle activiteiten? Nee! Met een afgeslankt team mogen we in 2024 doorgaan met het beantwoorden van vragen die binnenkomen op nemo100jaar.nl. Dus mocht jij, je kind of je kleinkind nog wat willen weten: schroom niet en stel je vraag!

Categorieën
Overig Sterrenkunde

Bladen: laat het wetenschapsnieuws voor wat het is

Exploderende ster
Illustratie: NASA/GSFC/Dana Bery

Voor de site van het populairwetenschappelijke tijdschrift KIJK schreef ik een longread over stervende sterren. Het eerste voorbeeld van een type stuk dat ik zelf bij KIJK had voorgesteld, in navolging van Amerikaanse magazines als Popular Mechanics, die online steeds meer lijken in te zetten op dit soort tijdloze uitlegstukken.

Voor Nederlandse bladen leek me dat misschien nog wel een beter idee. Die worden tegenwoordig meestal gemaakt door extreem kleine teams. Teams die al blij zijn als ze hun tijdschrift goed gevuld en met alle puntjes op de i bij de drukker weten te krijgen. Vaak komen daar dan nog allerlei al dan niet commerciële specials, scheurkalenders en andere producties bij. Want in de bladenwereld van 2023 moet je elke cent pakken die je pakken kunt.

Lees verder “Bladen: laat het wetenschapsnieuws voor wat het is”
Categorieën
Sterrenkunde

Hoeveel sterren kun je maximaal zien?

Sterrenhemel
Foto: Tomas Anunziata via Pexels

Als je ’s nachts naar buiten kijkt, zijn er soms maar een paar sterren, soms een heleboel. Hoeveel zou je er in het ideale geval kunnen zien met het blote oog? Die vraag stelde Kai (4) aan de jubileumsite van NEMO Science Museum. Mijn antwoord lees je hier.

Vier is trouwens wel erg aan de jonge kant qua doelgroep van de site. Het antwoord is daarom ook niet helemaal op groep-1-niveau geschreven. Maar hopelijk kan de vader of moeder van Kai – die het stukje hoe dan ook zal moeten voorlezen – het hiermee wel behoorlijk uitleggen.

Meer beantwoorde NEMO-vragen vind je hier.

Categorieën
Sterrenkunde

Moeten we ons zorgen maken over kilonova’s?

Botsende neutronensterren
Illustratie: University of Warwick/Mark Garlick

Dat het heelal dodelijk is, is geen geheim; stap maar eens zonder astronautenpak uit een ruimteschip. Maar ook voor leven dat zich veilig waant op het oppervlak van een planeet kan het universum gevaarlijk zijn. Zware sterren die ontploffen als supernova baden bijvoorbeeld de wijde omgeving in schadelijke straling. Gammaflitsen, de krachtigste bekende explosies in het heelal, zijn op nóg grotere afstanden een probleem.

En hoe zit het dan met een ander type ontploffing genaamd een kilonova? Dat vroegen astronoom Haille Perkins van de Universiteit van Illinois Urbana-Champaign en collega’s zich af.

Lees het hele bericht op de KIJK-site.

Categorieën
Sterrenkunde

Mega-simulatie FLAMINGO rekent enorm stuk heelal door

FLAMINGO
Uit Schaye et al. (2023). Josh Borrow/FLAMINGO-team/Virgo Consortium

Wil je meer over het heelal te weten komen? Bouw dan nóg betere telescopen en doe daarmee nóg meer waarnemingen, zou je zeggen. Maar er is ook een andere manier: laat computers simuleren hoe het universum zich in de loop der miljarden jaren ontwikkelt.

Binnen dat laatste gebied heeft een internationaal team onder leiding van Leidse astronomen nu een nieuwe stap gezet, met de grootste simulatie in zijn soort: FLAMINGO. Die had meteen een heet hangijzer uit de kosmologie uit de weg kunnen ruimen – maar dat heeft ie niet gedaan. ‘We zullen terug naar de tekentafel moeten.’

Lees het hele stuk op de site van Trouw of – waarschijnlijk – komende zaterdag in de krant.

Het genoemde kosmische hete hangijzer is trouwens de S8-spanning. Die houdt in dat sterrenkundigen met verschillende methodes verschillende waardes vinden voor de mate van klontering in het heelal. Misschien iets voor een heel artikel in het een of andere tijdschrift.

Categorieën
Sterrenkunde

Armageddon in het echt

Opgeblazen planetoïde
Illustratie: NASA/JPL-Caltech

Wat te doen als een flinke planetoïde op de aarde dreigt te botsen? Blaas zo’n ding gewoon op, zou je zeggen. Maar daar maak je het niet per se beter mee. Zo ontstaat namelijk een hele verzameling brokstukken die de aarde alsnog kunnen treffen. “Een atoombom op een planetoïde gooien is zo ongeveer het domste wat je kunt doen”, zegt de Leidse sterrenkundige Simon Portegies Zwart dan ook.

Toch staan kernbommen te boek als “de meest veelbelovende techniek” om een planetoïde aan te pakken, schrijven de Hongaarse astronoom Zsolt Regály en collega’s in een recent wetenschappelijk artikel. Maar waar en wanneer moet je die bommen dan gooien om de aarde zo min mogelijk in gevaar te brengen? Daar lieten ze een nieuwe berekening op los.

Lees het hele bericht op de KIJK-site.

Categorieën
Sterrenkunde

Mega-schepen spotten met zwaartekrachtgolven

In 2016 kregen sterrenkundigen er een zintuig bij. Eeuwenlang hadden ze zich bij het doorgronden van het universum moeten baseren op licht. Maar zeven jaar geleden maakte het Amerikaanse observatorium LIGO bekend voor het eerst zwaartekrachtgolven te hebben gemeten. Oftewel: rimpelingen in de ruimtetijd, die met de lichtsnelheid door het heelal bewegen.

Tot nu toe zijn die zwaartekrachtgolven vooral gebruikt om botsingen te bestuderen tussen extreem compacte astronomische objecten als zwarte gaten en neutronensterren. Maar Luke Sellers van het Advanced Propulsion Laboratory in New York en de Universiteit van Californië in Los Angeles gooit het met vier collega’s over een andere boeg. Zij stellen voor dit soort golven te gebruiken om op zoek te gaan naar buitenaardse ruimteschepen. Maar dan wel met een maatje XXXXXL, want anders zijn ze met de huidige technologie niet te spotten.

Lees het hele stuk – eerder verschenen in KIJK 8/2023 – nu op de site van KIJK.

Categorieën
Sterrenkunde

Golfspotten voor gevorderden

Zwaartekrachtgolven
Illustratie: National Science Foundation/LIGO/Sonoma State University/A. Simonnet

Zoals ik hier schreef, liep ik al een tijdje rond met het idee om een artikel te schrijven over voorstellen om zwaartekrachtgolven te meten met andere frequenties dan de golven die observatoria als LIGO en Virgo sinds acht jaar oppikken. Even werd ik ingehaald door de waarschijnlijke waarneming van zwaartekrachtgolven met ultrakorte frequenties door Pulsar Timing Arrays. Dat leidde tot een nieuwsbericht en een achtergrondartikel in Trouw, en een nieuwsbericht op de KIJK-site.

Daarna pakte ik de draad weer op en werkte ik verder aan mijn KIJK-artikel over de zwaartekrachtgolven met frequenties tússen die van de Pulsar Timing Arrays en die van LIGO en Virgo. En dat verhaal kun je nu lezen in het nieuwe nummer. Een voorproefje van het artikel vind je hier.

Lees verder “Golfspotten voor gevorderden”
Categorieën
Sterrenkunde

Heeft James Webb onze kosmologie onderuitgehaald?

James Webb-foto
Op deze foto van de James Webb-ruimtetelescoop zijn duizenden sterrenstelsels te ontwaren. Foto: NASA/ESA/CSA/STSCI

‘De eerste glimp die de James Webb-ruimtetelescoop opving van vroege sterrenstelsels zou de kosmologie stuk kunnen maken.’ Een nogal clickbait-achtige kop, maar hij verscheen afgelopen september toch echt op de site van het respectabele tijdschrift Scientific American.

Dat zou toch wat zijn, zeg. Onze nieuwste sterrenkijker is pas net serieus met zijn werk begonnen of, hop, hij zet al een streep door ons hele idee van hoe het heelal in elkaar steekt. Maar is dat ook echt zo? Dat bekeek sterrenkundige Maxime Trebitsch van de Rijksuniversiteit Groningen samen met drie collega’s.

Lees deze aflevering van mijn rubriek Far Out, eerder verschenen in het aprilnummer van KIJK, nu op de KIJK-site.

Categorieën
Sterrenkunde

De zon als versterker van buitenaardse signalen

Zon
Foto: NASA/SDO

Het zou zomaar kunnen dat we ons sterrenstelsel delen met een andere beschaving. Een beschaving die misschien al wat langer meedraait dan de onze, en die hele hordes onbemande ruimtescheepjes eropuit heeft gestuurd. Wie weet bevindt een van die ruimtescheepjes zich wel in ons eigen zonnestelsel, speculeren sterrenkundigen Nick Tusay en Macy Huston van de Amerikaanse Penn State-universiteit. En dan niet als een eenzame verkenner, maar als onderdeel van een enorm communicatienetwerk. Waarbij de zon handig wordt ingezet als een versterker van signalen afkomstig van een naburig planetenstelsel.

Lees deze aflevering van Far Out, eerder verschenen in KIJK 3/2023, nu gratis op de KIJK-site.