Categorie: Natuurkunde

Categorieën
Natuurkunde Overige wetenschap Sterrenkunde

Plasma, donkere materie en zware elementen

KIJK 1/2018Nu in de winkel: KIJK 1/2018! Met daarin van mijn hand de teksten bij acht pagina’s met mooie foto’s van plasmaonderzoek, weer een aflevering in de serie ‘Far Out’, dit keer over hoe de zon donkere materie onze kant op zou kunnen versnellen, en het antwoord op de vraag ‘Waar komen zware elementen vandaan?’. Editie ligt in de winkel voor 5,99 euro en is ook online te bestellen.

Ook verschenen: het decembernummer van Transparant, het magazine van de Nederlandse Transplantatie Stichting, met daarin mijn artikel over humane leucocytenantigenen (HLA) en de rol die deze moleculen spelen bij orgaantransplantaties. Klinkt misschien niet direct als een onderwerp voor mij, maar ik heb het afweersysteem altijd razend interessant gevonden, dus heel leuk om eens dieper te duiken in een onderdeel daarvan.

Categorieën
Natuurkunde

Leven we in een computersimulatie?

Alles om ons heen is niet echt, maar een computersimulatie gerund door een of andere geavanceerde beschaving. Dat idee stond al aan de basis van de bijna twintig jaar oude sciencefictionfilm The Matrix, maar ook anno 2017 wordt er nog steeds driftig over gediscussieerd. Vooral in Silicon Valley raken ze er schijnbaar niet over uitgepraat. “Op een gegeven moment ging zo’n beetje élk gesprek dat ik voerde erover”, zei SpaceX- en Tesla-directeur Elon Musk onlangs nog in een interview.

Volgens Musk zelf is de kans trouwens ontzettend groot dat we in een simulatie leven. Zijn redenering: in ruim veertig jaar tijd zijn we van supersimpele computerspelletjes als Pong geëvolueerd naar fotorealistische, driedimensionale simulaties waar miljoenen mensen tegelijk in spelen. Trek je die ontwikkeling door naar de toekomst, dan hebben we over 10.000 jaar ‘games’ die op geen enkele manier van de werkelijkheid zijn te onderscheiden. “Die spellen kun je dan spelen op elke spelcomputer of pc, waarvan er waarschijnlijk miljarden zullen zijn”, vervolgt Musk. “Dan lijkt dus de kans dat we in de echte werkelijkheid leven, en niet in een van die games, één op een paar miljard.”

Toch verschenen er in september en oktober allerlei nieuwsberichten online die claimden dat wetenschappers hadden bewezen dat het heelal géén simulatie is. Kan iedereen die liever een mens van vlees en bloed is in plaats van een gamepersonage dus opgelucht ademhalen?

Lees mijn nieuwste aflevering in de reeks ‘Far out’ op de KIJK-site!

Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

Piramides (en meer!) scannen met kosmische straling

Spannend nieuws: in de piramide van Cheops (of Khufu, of hoe je hem ook noemen wil) is een nieuwe kamer ontdekt – met behulp van kosmische straling! Lees er meer over op de site van De Ingenieur. (Stukje is niet door mij geschreven, overigens.)

Over deze scanmethode schreef ik begin dit jaar een groot artikel voor het Vlaamse populairwetenschappelijke tijdschrift Eos, waarin ook allerlei andere toepassingen voorbij komen: van het scannen van scheepscontainers op kernbommen tot het doorlichten van vulkanen. Lees het artikel hieronder in zijn geheel!

Lees verder “Piramides (en meer!) scannen met kosmische straling”
Categorieën
Natuurkunde

‘Een fusiereactor is niet de Rolls-Royce onder de krachtcentrales’

Nu in de winkel: de nieuwe New Scientist (NL), met daarin een interview van mijn hand met Marco de Baar, hoofd kernfusieonderzoek bij het Nederlandse DIFFER.

Zijn boodschap: in tegenstelling tot wat populisten graag beweren, komt kernfusie te laat om een bijdrage te kunnen leveren aan een CO2-arme toekomst. Bovendien zijn fusiereactoren volgens De Baar überhaupt niet de ‘Rolls-Royces onder de energiecentrales’ die wetenschappers er aanvankelijk in zagen.

Interview Marco de Baar in New Scientist

Ook voor mij bevatte het interview een aantal eye-openers. Ik wist dat het nog wel even zou duren voordat kernreactoren stroom aan het net zouden leveren en dat deskundigen ze al een tijd niet meer zien als dé oplossing van het energieprobleem, maar blijkbaar was mijn beeld nog steeds wat te rooskleurig…

Lees het interview via Blendle of koop de nieuwste New Scientist-editie in de winkel.

Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

Virgo en LIGO detecteren samen zwaartekrachtgolf

Ze stonden in augustus maar 24 dagen tegelijk aan: de LIGO-detectoren in Livingston (Louisiana) en Hanford (Washington), en de Europese detector Virgo bij Pisa, die de afgelopen jaren een flinke upgrade kreeg. De kans leek dan ook klein dat ze in die korte periode samen iets zouden zien. Toch is dat gebeurd: gisteren kondigden wetenschappers van de LIGO-Virgo-samenwerking aan het samensmelten van twee zwarte gaten te hebben waargeznomen. Het is voor het eerst dat de Virgo-detector zwaartekrachtgolven heeft gezien.

Lees het hele bericht op de site van De Ingenieur.

Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

Vier sterren voor ‘Deining in de ruimtetijd’

Vlak na de bekendmaking van de eerste directe waarneming van een zwaartekrachtgolf, in februari 2016, bracht sterrenkundejournalist Govert Schilling Einsteins gelijk uit. Ideaal voor wie middenin de hype rond de ontdekking meer wilde weten, maar ook een erg dun boekje dat lang niet alle aspecten van het onderwerp behandelde. Dat gemis heeft Schilling nu meer dan goedgemaakt met zijn nieuwste pennenvrucht: Deining in de ruimtetijd.

Lees mijn volledige vier-sterren-recensie van het deze week verschenen boek Deining in de ruimtetijd op de KIJK-site.

Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

Artikelen in KIJK, Eos én New Scientist

Het lijkt ineens of ik wel een héél hard werkende freelancer ben: deze week verschenen maar liefst drie tijdschriften waar ik bijdragen aan leverde.

Allereerst de nieuwe KIJK, waarvan ik maar liefst achttien pagina’s vol schreef: zeven pagina’s over quantumcomputers en het quantuminternet, acht over Cassini (oké, dat zijn voornamelijk plaatjes, maar toch), twee over hogere dimensies en zwaartekrachtgolven, en dan nog een boekrecensie en een lezersvraag. Zelfs toen ik er fulltime werkte, is het maar zelden gelukt om zoveel pagina’s te vullen (en de afgelopen jaren met al dat regelwerk zeker niet). Hier online te koop.

KIJK 9/2017 - artikelen

Daarnaast schreef ik op verzoek van het Vlaamse Eos een verhaal van drieduizend woorden (voor de niet-journalisten: dat is veel) over de technologische, medische en psychologische beren op de weg bij een bemande missie naar Mars. Bestel het nummer hier.

New Scientist september 2017Ten slotte bevat de Nederlandse editie van New Scientist – hier online te koop – mijn interview met Luc van der Laan over het laten groeien van menselijke donororganen in dieren. (Eerder sprak ik Van der Laan voor het tijdschrift Transparant over organen bewaren/herstellen/laten groeien ‘aan de pomp’. Dat artikel kun je hier in zijn geheel lezen.)

Overigens zal het wel even duren voordat ik hier weer zo’n triomfantelijk berichtje kan schrijven. De komende tijd heb ik namelijk alle grote schrijfopdrachten afgestoten om me volledig te kunnen richten op mijn nieuwe boek. Pas half oktober of daaromtrent pak ik de freelance-draad weer volledig op.

Categorieën
Natuurkunde

Recensie ‘De werkelijkheid is niet wat ze lijkt’

Ondanks de lange aanloop blijkt De werkelijkheid is niet wat ze lijkt uiteindelijk met hetzelfde probleem te kampen als Zeven korte beschouwingen over natuurkunde. Wanneer Rovelli eenmaal aankomt bij dat wat hij zijn lezers écht wil vertellen, namelijk wat lusquantumzwaartekracht is, wordt het boek een stuk pittiger en vager. Niet zo gek ook, natuurlijk: het is nogal een onderwerp. Toch beklijft het gevoel dat de auteur zijn boodschap beter had kunnen laten overkomen als hij wat meer rekening had gehouden met zijn lezers.

Fragment uit mijn recensie van het net verschenen boek De werkelijkheid is niet wat ze lijkt op de KIJK-site.

 

Categorieën
Natuurkunde

Koude kernfusie in KIJK

Deze week verschenen: KIJK 8/2017. Met daarin een artikel van mij dat lang op zich heeft laten wachten, over koude kernfusie of, zoals het controversiële vakgebied tegenwoordig heet: low-energy nuclear reactions of LENR. Lees een voorproefje hier.

De ontstaansgeschiedenis van dit verhaal: alweer een heel aantal jaar geleden schreef ik voor KIJK een flink artikel over kernfusie, waarin ik koude fusie in een paar kaders min of meer wegzette als onzin. Daarmee deed ik op zich niets geks; zo denkt het overgrote deel van de natuurkundigen – en zéker van de plasmafysici – over het idee dat je fusiereacties bij kamertemperatuur kan laten plaatsvinden in plaats van bij 150 miljoen graden. Meer dan leuk als het zou kunnen, maar het kan niet. Jammer maar helaas.

Desondanks komt zo’n afwijzende houding je onvermijdelijk te staan op een hoop mails van koude-fusie-enthousiastelingen, die je – soms boos, soms vriendelijk – wijzen op alle veelbelovende resultaten die zijn geboekt sinds de scheikundigen Stanley Pons en Martin Fleischmann hun resultaten bekendmaakten, de wereld daarmee een onuitputtelijke energiebron beloofden, en in de maanden erna van hun voetstuk vielen. Prima, dacht ik: als ik had geschreven dat homeopathie of creationisme onzin is, had ik ook mensen achter me aan gekregen. Hoort bij het vak.

Lees verder “Koude kernfusie in KIJK”
Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

KIJK 7/2017: donkere materie zoeken met GPS en meer

Nu in de winkel: de nieuwe KIJK. Met op pagina 32 mijn rubriekje Far Out, deze keer over hoe je foutjes in de ruimtetijd – een mogelijke oplossing van het donkere-materie-probleem – zou kunnen opsporen met GPS.

Ook van mij: de recensie van de theatrale tour De Lorentz Formule van Teylers Museum (langere versie hier) en het antwoord op de vraag ‘Kunnen we met raketten de zeespiegelstijging tegengaan?’ (Met dank aan Erik Laan.)

KIJK 7/2017

Verder gaat het coververhaal van sterrenkundige Lucas Ellerbroek over de verschillende plannen om mensen naar Mars te sturen, en schreef Marysa van den Berg een interessant artikel over donororganen uit varkens, een onderwerp dat ik zelf ook nog had willen aandragen. Maar ja: you snooze, you lose!

KIJK 7/2017 kost 5,99 in de winkel en is hier online te bestellen (geen verzendkosten).