Pas wees een vriend me op GOG.com, een site waar je oude PC-spellen voor een schappelijke prijs kunt aanschaffen. Al scrollend door het aanbod begon mijn creditcard te jeuken: zoveel titels die ik herkende, zoveel spellen die ik ooit nog eens zou spelen… De vraag leek al gauw niet meer te zijn ‘ga ik hier geld aan uitgeven?’, maar ‘waar ga ik éérst mijn geld aan uitgeven?’
Via Phil Plait: een infographic van de Amerikaanse bemande ruimtevaart, van 1961 tot nu, in een mooie ammonietvorm. Met van binnen naar buiten de Mercury’s, Gemini’s en Apollo’s, het ruimtestation Skylab, het eenmalige Apollo-Sojoez-testproject (juli 1975), en een heeeleboel Space-Shuttlevluchten. Opvallend zijn natuurlijk de gaten in de tijdlijn, zoals na de rampen met de Challenger en de Columbia. En het gat waar de VS zich nu momenteel bevindt, na de laatste Space-Shuttlevlucht evah van afgelopen zomer…
Afgelopen zaterdag maakte ik mijn radiodebuut: een kort interviewtje over kernfusie op Radio Noordoostpolder, naar aanleiding van mijn twaalf pagina’s tellende artikel in het afgelopen vrijdag verschenen nummer van KIJK. Nieuwsgierig? Ga naar deze pagina en beluister het eerste uur van het programma (bovenste playertje), vanaf 3000. (Alleen deze week te beluisteren, neem ik aan, dus wacht niet te lang…)
Zoals een atoom waterstof bestaat uit een proton en een elektron, zo bestaat een atoom antiwaterstof uit een antiproton en een anti-elektron. Graag zouden natuurkundigen allerlei metingen aan zo’n antiwaterstofatoom verrichten, om te zien of het zich hetzelfde gedraagt als een gewoon waterstofatoom. Helaas is dat in de praktijk erg lastig. Als een antimateriedeeltje in contact komt met het corresponderende gewone deeltje, verdwijnen namelijk ze allebei.
Antiwaterstof is daarom geen lang leven beschoren, tenzij je het op de een of andere manier bij gewone materie uit de buurt weet te houden. Dat kan bijvoorbeeld met behulp van een antimaterieval, die gebruikmaakt van magnetische velden om antideeltjes in het luchtledige te laten hangen. Dat laatste lukt inmiddels heel aardig; afgelopen zomer meldden we dat het CERN-experiment ALPHA er met zo’n magnetische val in was geslaagd antiwaterstofatomen maar liefst zestien minuten te laten bestaan.
Nu laat hetzelfde team in Nature opnieuw van zich horen. De reden: het is de natuurkundigen gelukt om antiwaterstofatomen uit de val te laten zweven. Hoe? Door met microgolven de spin van het anti-elektron, die de waarde ‘op’ of ‘neer’ kan hebben, om te klappen naar de andere mogelijke waarde. Daardoor verandert het antiwaterstofatoom van een deeltje dat de plek opzoekt waar het magnetisch veld het zwakst is (oftewel: het midden van de val), in een deeltje dat juist beweegt naar waar dat veld het sterkst is (oftewel: de val uit).
Zoals de naam al impliceert, moet de Square Kilometer Array (SKA) een indrukwekkende telescoop worden: een geheel van circa drieduizend schotels, elk met een middellijn van 15 meter. De vraag is alleen: waar gaat-ie gebouwd worden, in Zuid-Afrika of in Australië?
Nature meldt dat een wetenschappelijk comité nu heeft aangeraden voor de eerste locatie te gaan, maar naar verluidt was het een nek-aan-nek-race tussen beide kanshebbers. De knoop zal mogelijk begin april definitief worden doorgehakt, wanneer de SKA-raad mogelijk bij elkaar komt in Amsterdam. Daarbij is een compromis – Zuid-Afrika én Australië – ook nog een mogelijkheid.
Zelf was ik in de zomer van 2010 overigens één dag lang aanwezig bij het ruim een week durende International SKA Forum, dat werd gehouden in Assen. Dat leverde een aantal teksten op voor het Engelstalige boekje SKA – Beyond Astronomy (complete PDF hier). Van mijn hand zijn de artikelen A New Era for the Transient Universe (pagina 32) en In Search of the EoR: Lights! Camera! Action! (pagina 34). Daarnaast deed ik de mini-interviews met Jason Hessels over de eerste LOFAR-resultaten (pagina 33) en met Lincoln Greenhill over de Murchison Widefield Array (Pagina 35).
De World Health Organization mag dan hebben besloten dat het controversiële vogelgrieponderzoek van Ron Fouchier kan worden gepubliceerd, dat betekent niet dat de soap eromheen nu is afgelopen. Staatssecretaris Henk Bleker van Economische Zaken denkt namelijk een manier te hebben gevonden om alsnog te voorkomen dat het Amerikaanse wetenschappelijke tijdschrift Science de studie plaatst. Hij beschouwt publicatie als “export van gevoelige kennis”, en daar is een vergunning voor nodig. Een vergunning die Bleker zou kunnen weigeren.
Lees het volledige nieuwsbericht op de KIJK-site! (En, uiteraard, dank aan Henk Bleker voor het weer even lekker actueel maken van de kwestie rond het aangepaste vogelgriepvirus, net wanneer het nummer van KIJK verschijnt met daarin het interview met hoofdrolspeler Ron Fouchier.)
Wéér een gaaf plaatje, gemaakt door de Mars Reconnaissance Orbiter-camera HiRISE: een zandhoos die over het Marsoppervlak raast. De dust devil in kwestie is maar liefst 800 meter hoog en 30 meter dik.
Grotere versies van de plaat en meer informatie op de HiRISE-site.
Op 14 april 1912 ging de RMS Titanic ten onder, na een ijsberg te hebben geramd. Maar hoe kwam het eigenlijk dat het betreffende stuk zee zoveel ijsbergen bevatte? Volgens Donald Olson en Russell Doescher van de Texas State University te San Marcos zou dat het gevolg kunnen zijn geweest van een zeldzame samenloop van omstandigheden, waarbij de maan en de zon hoofdrollen speelden.
Eerder plaatste ik op de KIJK-site een nieuwsberichtje over waterstofatomen gemaakt met de Italiaanse deeltjesversneller DAFNE (1), waarvan de kernen bestonden uit één proton, vier neutronen en een neutron-achtig deeltje met een strange-quark erin. (Normaal bestaat een waterstofkern uit één proton en verder niets, dus het betreft hier een nogal extreme variant op het meestvoorkomende element van ons universum.) Tijdens het researchen van het betreffende bericht stuurde ik een mail naar één van de onderzoekers, Elena Botta, die echter niet gelijk kon reageren op mijn vragen. Een paar dagen later deed ze dat alsnog, waardoor ik een beter beeld kreeg van de vorming van zwaarlijvige waterstofatomen.
Een tijdje terug schreef ik er al over voor KIJK: orphan planets (weesplaneten), ook wel nomad planets (zwerfplaneten), oftewel: planeten die geen baan rond een ster beschrijven, maar een eenzaam bestaan leiden in de interstellaire ruimte. Destijds was het nieuws dat sterrenkundigen op basis van zwaartekrachtlenzen hadden bepaald dat de Melkweg twee keer zoveel van dit soort planeten zou bevatten als sterren, wat neerkomt op honderden miljarden ‘weesjes’. Stanford-astronoom Louis Strigari doet daar nu nog een flinke schep bovenop: hij schat dat er zelfs honderdduizend keer zoveel orphan planets als sterren zouden kunnen zijn.