Categorieën
Overige wetenschap

AI bedenkt namen voor AI

In de Culture-romancyclus van sf-schrijver Iain M. Banks bepalen kunstmatig intelligente ruimteschepen zélf hoe ze heten – wat dan namen oplevert als ‘Zero Credibility’ en ‘So Much for Subtlety’. Optica-onderzoeker Janelle Shane besloot een neuraal netwerk een lijst met zulke scheepsnamen te voeren en het te vragen om nieuwe namen voor zelfbewust geworden algoritmes te verzinnen. En dat bleek het neurale netwerk heel aardig te kunnen. Door het algoritme bedachte namen als ‘Not Disquieting At All’, ‘I Told You So’, ‘Collateral Damage’, ‘Surprise Surprise’ of  ‘Sobering Reality Check’ hadden zomaar echt in boeken als die van Banks kunnen voorkomen.

Lees het hele bericht op de site van De Ingenieur. (Geen wereldschokkend nieuws, uiteraard; gewoon een gebbetje tussendoor.) 

Overigens ben ik (nog) geen groot fan van de Culture-boeken. Heb ooit het eerste deel geprobeerd, Consider Phlebas, maar ben ergens halverwege gestrand; had het gevoel dat het hoofdverhaal compleet op de achtergrond was geraakt en ik alleen maar van de ene (niet altijd even goed te volgen) spectaculaire gebeurtenis naar de andere ging. Maar het schijnt dat de volgende delen dat probleem minder hebben, dus wie weet probeer ik het ooit nog eens. Als ik klaar ben met het tiendelige Malazan Book of the Fallen en de negen delen van The Expanse, that is.

Categorieën
Sterrenkunde

Titan krijgt bezoek van drone Dragonfly

Waar onze maan een kaal, bekraterd oppervlak en nauwelijks een atmosfeer heeft, is Titan bezaaid met zeeën van vloeibaar methaan en omhuld door een dichte dampkring. NASA wil deze intrigerende wereld nu van dichtbij bekijken met de drone Dragonfly.

Lees er meer over op de site van De Ingenieur.

Cool project; zelf wel blij dat het deze missie is geworden en niet CAESAR, waarbij een sample van komeet 67P – eerder bezocht door de Europese Rosetta-missie – naar de aarde zou worden gebracht. Ongetwijfeld superwaardevol, maar voelt toch wat meer als been there, done that

Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

Nederland in de race voor hardware detector zwaartekrachtgolven

Als alles goed gaat, wordt in 2034 LISA gelanceerd, een ruimte-observatorium bestaand uit drie onbemande ruimtescheepjes die in formatie achter de aarde aan vliegen. Door hun onderlinge afstanden van 2,5 miljoen kilometer nauwlettend in de gaten te houden, moeten deze scheepjes in staat zijn om zwaartekrachtgolven te detecteren. Op twee punten hopen Nederlandse instituten en partijen bij te dragen aan de hardware van deze missie, geleid door de Europese ruimtevaartorganisatie ESA.

Lees het hele bericht op de site van De Ingenieur.

Categorieën
Overige wetenschap Sterrenkunde

Kunnen we met genetica een ruimtemens maken?

Ik schreef al eerder artikelen voor Quest Historie, de vraag-en-antwoordspecial Quest 101 en het in samenwerking met NWO gemaakte boekje/katern Experiment NL, maar nu sta ik dan eindelijk ook een keer in de ‘echte’ Quest: in het juninummer vind je mijn artikel over de vraag of de mens genetisch is aan te passen aan de ruimte.

Want tja, eigenlijk zijn we helemaal niet zo geschikt voor een lang verblijf aan boord van een ruimteschip of op een andere planeet. En waar de oplossing bij NASA meestal in de hoek van de techniek wordt gezocht, is er nu in de VS ook een groepje genetici dat de mogelijkheid naar voren schuift om aan onszelf te sleutelen.

Categorieën
Natuurkunde

Wat droeg Murray Gell-Mann bij aan de deeltjesfysica?

Op 24 mei overleed de natuurkundige Murray Gell-Mann op 89-jarige leeftijd; na Leon Lederman weer een kleurrijke legende uit het veld van de deeltjesfysica die we voortaan moeten missen.

Om Gell-Mann te herdenken en een aantal van zijn bijdragen in herinnering te brengen, een licht bewerkt fragment uit mijn boek De deeltjesdierentuin (verschenen in 2012, inmiddels toe aan zijn tiende druk), waarin hij een hoofdrol speelt.

Categorieën
Sterrenkunde

Hoe snel kan een beschaving ons sterrenstelsel koloniseren?

In discussies over intelligent buitenaards leven steekt hij geregeld de kop op: de zogenoemde Fermi-paradox, voor het eerst geopperd in 1950. Die stelt: als er in ons sterrenstelsel, de Melkweg, beschavingen zijn van buitenaardse wezens die op een gegeven moment een manier vinden om naar de planeten bij andere sterren te reizen, waarom heeft zo’n beschaving zich dan nog nooit hier bij de aarde gemeld? Heel wat wetenschappers hebben geprobeerd die vraag te beantwoorden. Nu doet de Amerikaanse astronoom Jonathan Carroll-Nellenback samen met drie collega’s een nieuwe duit in het zakje. Zijn troef: een geavanceerde computersimulatie die laat zien hoe snel een beschaving een heel sterrenstelsel kan koloniseren, en wat er daarna gebeurt.

Lees de nieuwste aflevering van mijn serie Far Out, over speculatieve ideeën uit de natuur- en sterrenkunde, op de site van KIJK.

Ook te vinden in het juninummer van het blad, trouwens; hier te bestellen voor 6,25 euro. Verder van mijn hand in dezelfde editie: een zes pagina’s achtergrondartikel over het veelbesproken zwarte-gat-plaatje van de Event Horizon Telescope, waarover ik eerder dit nieuwsbericht schreef.

Categorieën
Overige wetenschap

Magic: The Gathering ‘meest complexe spel’

Hoewel bord- en kaartspellen bij hun spelers tot flink wat gepeins, gezucht en gesteun kunnen leiden, zijn ze voor wetenschappers die zich bezighouden met complexiteitstheorie allemaal behoorlijk simpel. Die noemen een spel pas moeilijk als het uitrekenen van een goede strategie in principe onmogelijk is. Dat soort spellen zullen voor ons mensenbrein per definitie te hoog gegrepen zijn, zou je denken. Toch hebben drie onderzoekers aangetoond dat het kaartspel Magic: The Gathering ook voor complexiteitstheoretici in de categorie écht complex kan vallen.

Lees het hele bericht op de site van De Ingenieur. Leuk om weer eens iets te doen met een héél oude hobby (speelde Magic in de jaren 1995-2000 of daaromtrent).

Categorieën
Natuurkunde

Donkere-materie-experiment meet langste halfwaardetijd ooit

Strikt gesproken is xenon-124 radioactief. De kern van deze lichte variant op het edelgas xenon kán immers spontaan vervallen tot het element tellurium. Zo’n verval is echter zeldzamer dan zeldzaam: het duurt meer dan een biljoen keer zo lang als de levensduur van het universum voordat de helft van een hoeveelheid xenon-124-atoomkernen is vervallen tot telluriumkernen. Toch hebben onderzoekers dit verval weten te detecteren met het donkere-materie-experiment XENON1T.

Lees het hele artikel op de site van De Ingenieur. Heel cool nieuwtje, trouwens. Geen idee dat XENON1T zich leende voor dit soort onderzoek.

Categorieën
Natuurkunde

Hoe ik een deeltjesversneller spotgoedkoop maakte

Wie het onderwerp een beetje volgt online, weet dat er online flink wat afgemopperd is op de Future Circular Collider (FCC), een voorstel voor een deeltjesversneller met een omtrek van 100 kilometer. Het argument in een notendop: we hebben vanuit de theorie geen overtuigende voorspellingen die zeggen dat we iets zullen vinden met zo’n versneller, dus is het onverantwoord om er miljarden aan uit te geven. Voor het aprilnummer van KIJK schreef ik een artikel over de kwestie. Daarbij nog een fiks kader over de vraag of de FCC nog zin heeft als China zo’n versneller gaat bouwen. Lees hier de inleiding van het artikel.

Categorieën
Overige wetenschap

Hoogtevrees? There’s an app for that!

Tot twee keer toe liep ik in dezelfde val: aan het prille begin van een relatie stapte ik met mijn kersverse vriendin heel stoer in een reuzenrad – om ergens op drie kwart van de weg naar boven te constateren dat ik daar toch eigenlijk iets te veel hoogtevrees voor had.

Beide vriendinnen rekenden het me gelukkig niet aan – de eerste relatie overleefde het reuzenradincident met een jaar of vijf, de tweede duurt nog steeds voort – maar toch: als ik een keer van die hoogtevrees af zou kunnen komen, zou dat zeker welkom zijn.

Ik was daarom gelijk geboeid toen ik op PubMed een wetenschappelijk artikel tegenkwam over ZeroPhobia (toen nog 0Phobia), een smartphone-app van Nederlandse bodem die mensen van hun hoogtevrees af zou kunnen helpen. En waar je als gewone burger dan simpelweg denkt ‘dat zou best handig zijn’, denk je als journalist gelijk ‘daar zou weleens een artikel in kunnen zitten’.