Op 24 mei overleed de natuurkundige Murray Gell-Mann op 89-jarige leeftijd; na Leon Lederman weer een kleurrijke legende uit het veld van de deeltjesfysica die we voortaan moeten missen.
Om Gell-Mann te herdenken en een aantal van zijn bijdragen in herinnering te brengen, een licht bewerkt fragment uit mijn boek De deeltjesdierentuin (verschenen in 2012, inmiddels toe aan zijn tiende druk), waarin hij een hoofdrol speelt.
Mijn eerste boek, De deeltjesdierentuin, loopt blijkbaar nog steeds goed genoeg voor een nieuwe druk, de tiende inmiddels! Toegegeven, daarbij gaat het niet om een megagrote hoeveelheid exemplaren, maar toch: niet slecht, voor een boek dat alweer ruim zes jaar in de winkel ligt.
Niet dat die zes jaar het boek achterhaald maken, overigens. Ik had graag gezegd dat er sinds het higgsdeeltje nog een hele rits nieuwe ontdekkingen zijn gedaan, maar vooralsnog valt de opbrengst van het post-higgs-tijdperk tegen.
Overigens denk ik niet dat mijn andere twee boeken, De deeltjessafari en Verstoppertje spelen met aliens, nog nieuwe drukken gaan krijgen – dus als ze nog op je verlanglijstje staan, koop ze dan maar gewoon even snel. Wie weet is er over een tijdje niet meer aan te komen…
Goh. Ik dacht dat De deeltjesdierentuin inmiddels wel een afgesloten hoofdstuk was. Niet dus, want vandaag kreeg ik te horen dat er een negende druk aan staat te komen van mijn eerste boek! Blijkbaar kabbelt de verkoop vier jaar na verschijnen nog steeds zachtjes door – en zelfs in die mate dat het de moeite loont om een (ongetwijfeld vrij klein) voorraadje bij te laten drukken. Mooi nieuws natuurlijk; ik wist niet eens zeker of er uiteindelijk een achtste druk was geweest…
Afgelopen dagen kwam de wereld erachter dat de Japans-Amerikaanse Nobelprijswinnaar natuurkunde Yoichiro Nambu begin deze maand op 94-jarige leeftijd is overleden. Aangezien het hier een grootheid uit de deeltjesfysica betreft, een mooi moment om er even bij stil te staan wat Nambu precies aan de wetenschap heeft bijgedragen.
Natuurkundige Bruno Zumino, een van de bedenkers van supersymmetrie, is op 91-jarige leeftijd overleden, zo meldt de Universiteit van Californië te Berkeley.
Zumino bedacht het idee dat deeltjes ‘superpartners’ zouden kunnen hebben in 1973, samen met CERN-onderzoeker Julius Wess. Hoewel er tot nu toe geen experimenteel bewijs is gevonden voor deze partnerdeeltjes, vormen ze wel een aantrekkelijke mogelijkheid voor fysici. Onder andere zou het lichtste supersymmetrische deeltje het donkere-materie-probleem kunnen oplossen. Daarnaast vormt supersymmetrie een integraal onderdeel van de snaartheorie, die deeltjes beschrijft als minuscule, trillende snaartjes.
Overigens waren Zumino en Wess niet de eersten die supersymmetrie bedachten. Twee jaar eerder hadden twee Russen, Evgeny Likhtman en Yuri Golfand, al hetzelfde idee gehad. Dat was echter niet doorgedrongen tot het Westen (zoals wel vaker gebeurde tijdens de Koude Oorlog).
Meer over Bruno Zumino in dit persbericht van zijn universiteit en dit New York Times-artikel. Meer over supersymmetrie lees je in hoofdstuk 7 van De deeltjesdierentuin.
Hoe vordert het met De deeltjessafari, het vervolg op De deeltjesdierentuin? Nou, best aardig. Ruim de helft van het aantal te schrijven woorden staat inmiddels op papier (of liever: in verschillende Google Drive-documenten) en voor de meeste nog te schrijven hoofdstukken heb ik al het nodige voorwerk gedaan.
Deeltjesdierentuin-lezer Co Lerakker stelde elders op deze site de volgende vraag:
“Hoe kunnen een quark en een antiquark samen in een meson zitten zonder dat het tot annihilatie van beide komt?”
Een heel goede vraag, die ik niet beantwoord in het boek; vandaar deze blogpost.
Ik had het niet meer verwacht, maar afgelopen week kreeg ik van mijn uitgeverij te horen dat De deeltjesdierentuin een vijfde druk krijgt!
Een bekende lezer! Ondernemer Michiel Mol, onder andere CEO van het ruimtetoerismebedrijf Space Expedition Corporation (SXC), werd op 17 augustus in Het Financieele Dagblad onder meer gevraagd: “Wat gaat er mee in de reiskoffer?” Zijn antwoord:
“Geen e-reader, ik ben van de papieren boeken. Studieboeken vooral, over de impact van nanotechnologie op de maatschappij. Nerd stuff, ja. Het boek waar ik nu mee bezig ben, is De deeltjesdierentuin, van Jean-Paul Keulen. Over higgsdeeltjes en neutronen.”
(Zou hij neutrino’s gezegd of bedoeld hebben? Over neutronen zeg ik niet zo heel veel…)
Dus dat je het even weet, Deeltjesdierentuin-lezer: je bevindt je in goed gezelschap :) Benieuwd wat Mol ervan vindt…
Onlangs verschenen: de special ‘Elementaire deeltjes’, een honderd pagina’s dik nummer van het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde (NTvN) puur over deeltjesfysica. Ongeveer halverwege de special tref je een drie pagina’s lang interview met mij aan, over De deeltjesdierentuin en, jawel, de beoogde opvolger… (Daarover binnenkort meer op dit blog.)
De rest van de special heb ik nog niet helemaal gelezen, maar tot nu toe lijkt het me een mooie samenvatting van wat er met name vanuit Nederland gebeurt binnen de deeltjesfysica, geschreven door bekende namen uit het vakgebied. (Ik zie de nodige wetenschappers voorbij komen die ik de afgelopen jaren voor mijn boek en/of voor KIJK heb geïnterviewd.)
Het interview is hier in zijn geheel online te lezen. Niet-NTvN-abonnees die de special willen bestellen voor 9,95 euro, kunnen dat doen door te mailen naar ntvn@ntvn.nl.