Categorieën
Natuurkunde

Koude kernfusie in KIJK

Deze week verschenen: KIJK 8/2017. Met daarin een artikel van mij dat lang op zich heeft laten wachten, over koude kernfusie of, zoals het controversiële vakgebied tegenwoordig heet: low-energy nuclear reactions of LENR. Lees een voorproefje hier.

De ontstaansgeschiedenis van dit verhaal: alweer een heel aantal jaar geleden schreef ik voor KIJK een flink artikel over kernfusie, waarin ik koude fusie in een paar kaders min of meer wegzette als onzin. Daarmee deed ik op zich niets geks; zo denkt het overgrote deel van de natuurkundigen – en zéker van de plasmafysici – over het idee dat je fusiereacties bij kamertemperatuur kan laten plaatsvinden in plaats van bij 150 miljoen graden. Meer dan leuk als het zou kunnen, maar het kan niet. Jammer maar helaas.

Desondanks komt zo’n afwijzende houding je onvermijdelijk te staan op een hoop mails van koude-fusie-enthousiastelingen, die je – soms boos, soms vriendelijk – wijzen op alle veelbelovende resultaten die zijn geboekt sinds de scheikundigen Stanley Pons en Martin Fleischmann hun resultaten bekendmaakten, de wereld daarmee een onuitputtelijke energiebron beloofden, en in de maanden erna van hun voetstuk vielen. Prima, dacht ik: als ik had geschreven dat homeopathie of creationisme onzin is, had ik ook mensen achter me aan gekregen. Hoort bij het vak.

Categorieën
Sterrenkunde

Waarom lijken zon en maan even groot?

Vanaf onze aardbol gezien lijkt de maan even groot als de zon. Maar de zon is natuurlijk vele malen groter. Dus hoe kan dat?

Lees mijn antwoord op deze lezersvraag op de KIJK-site!

Categorieën
Overige wetenschap

Gratis longread: organen uit een kweekbakje

Onderstaand artikel verscheen oorspronkelijk in Transparant, het magazine van de Nederlandse Transplantatie Stichting, nr. 69 (april 2017).

De kwaliteit van donororganen is niet altijd goed genoeg om ze te kunnen transplanteren. Dr. Luc van der Laan (Erasmus MC) werkt met zijn collega’s aan manieren om organen van matige kwaliteit te upgraden. Zijn ultieme droom: het kweken van een compleet orgaan in een leeg ‘skelet’ van een bestaand orgaan, gebruikmakend van stamcellen.

‘Orgaantransplantatie dreigt het slachtoffer te worden van zijn eigen succes. Na een experimentele fase in de jaren zestig en zeventig is het nu echt een gevestigde behandeling geworden, en daardoor loopt het aanbod achter op de vraag.’ Aan het woord is dr. Luc van der Laan, die aan het Erasmus MC met zijn collega’s probeert om op allerlei manieren het organenaanbod wat dichter bij die stijgende vraag te krijgen.

Het probleem is niet alleen dat er simpelweg minder donoren zijn dan patiënten op de wachtlijst, vervolgt hij. ‘De donoren van nu zijn ook over het algemeen ouder dan een tijd geleden, wat minder gezonde organen oplevert. Bovendien eten en drinken we allemaal te veel – en ook dat doet onze nieren en levers geen goed.’

Toch gloort er hoop aan de horizon. Er wordt namelijk gewerkt aan technieken om organen van matige kwaliteit een upgrade te geven voordat ze hun plaats van bestemming in het lichaam van een patiënt bereiken. En wie weet is het op termijn zelfs mogelijk om een complete lever in het lab te bouwen.

Categorieën
Sterrenkunde

Moeten we de Einstein Telescope naar Nederland halen?

Gisteren was ik aanwezig bij een presentatie in de Nieuwspoort over de Einstein Telescope (ET) tegenover politici, wetenschappers en mensen uit het bedrijfsleven. De boodschap: deze enorme detector voor zwaartekrachtsgolven moet in Zuid-Limburg gebouwd worden. Lees mijn verslag op de site van De Ingenieur. 

Van krimpregio naar hotspot

Al voordat de eerste detectie van een zwaartekrachtsgolf bekend was gemaakt, schreef ik in KIJK over de mogelijkheid om ET naar hier te halen. Maar nu we zeker weten dat deze golven niet alleen bestaan, maar ook waargenomen kunnen worden, is het enthousiasme voor nieuwe detectors die nog veel gevoeliger zijn dan de huidige generatie natuurlijk flink toegenomen. Zie ook de in 2034 te lanceren ruimtemissie LISA, die steeds concreter wordt.

En moet die Einstein Telescope dan in Limburg komen? Geologisch schijnt het dus allemaal prima te kunnen; daarnaast zit je in goed bereikbaar gebied met veel relevante bedrijven en universiteiten op niet al te grote afstand. En de provincie zelf zou het voorstel naar mijn idee met alle macht moeten ondersteunen. Drieduizend extra banen zijn natuurlijk nooit weg, maar ook zou een gebied dat toch vaak een krimpregio wordt genoemd erdoor veranderen in een technologische hotspot.

Big science

Ook landelijk zou ik zeggen: als het plan ook maar enige kans van slagen heeft, zet er dan groot op in. Qua wetenschap zijn we zeker niet de minste, maar alle big-science-projecten staan ergens anders: kernfusiereactor ITER in Frankrijk, deeltjesversneller LHC in Zwitserland, zwaartekrachtsgolvendetector Virgo in Italië… Hier hebben we eindelijk eens een groots voorstel beet dat blijkbaar bij uitstek geschikt is om binnen onze landsgrenzen gerealiseerd te worden. Lijkt me de moeite waard om daar een serieuze gooi naar te doen.

Categorieën
Sterrenkunde

Like ‘Verstoppertje spelen met aliens’ op Facebook!

Op de hoogte blijven van het nieuws rond de zoektocht naar buitenaards leven én van de vorderingen van mijn nieuwe boek? Like de Facebook-pagina ‘Verstoppertje spelen met aliens’!

Like-button Facebook

Categorieën
Overige wetenschap

‘De meeste Noord-Korea-specialisten spreken geen Koreaans’

In de nieuwste editie van de Nederlandse New Scientist: mijn interview met Remco Breuker, hoogleraar Koreastudies, over de vele zogenaamde Noord-Korea-experts, die vaak niet eens de taal machtig zijn:

“Als je kijkt naar Zuid-Korea, zou ik niemand kunnen noemen die zich in het land heeft gespecialiseerd zonder de taal te leren. Bij Noord-Korea is het juist andersom: het merendeel van de mensen die zich daarin hebben gespecialiseerd, kent géén Koreaans.”

Verder vindt hij dat onder meer dat te veel Noord-Korea-deskundigen zich niet voldoende durven uitspreken over het land:

“Een aantal jaar geleden verscheen een VN-rapport over Noord-Korea waar geen enkele Noord-Korea-kenner bij betrokken was. Bleek dat de verantwoordelijke commissie wel heel veel deskundigen had benaderd, maar dat die allemaal niet wilden meewerken. Een deel had nog de beleefdheid en het lef om te zeggen waarom niet: dat zou ze hun toegang tot Noord-Korea kosten. Tja, als je als wetenschapper je mond houdt omdat je graag nog boekweitnoodles in Pyongyang wil eten, dan zit je toch in de verkeerde hoek.”

Remco Breuker in New Scientist

Het juli/augustusnummer van New Scientist is voor 8,50 euro te koop in de winkel of online te bestellen. Het artikel is ook los te lezen via Blendle voor 29 cent.