Tag: telescoop

Categorieën
Sterrenkunde

Opkomst en ondergang van de Arecibo-telescoop

Arecibo-radiotelescoop
De Arecibo-radiotelescoop in betere tijden. Foto: Mariordo (Mario Roberto Durán Ortiz)/CC BY-SA 4.0

Wat de nieuwe KIJK vooral bijzonder maakt, is het vanuit de redactie geïnitieerde onderzoek naar bedreiging van Nederlandse wetenschappers. Meer dan drie op de tien ondervraagde onderzoekers bleek een of zelfs meerdere keren bedreigd. 47 procent doet bovendien aan zelfcensuur om negatieve reacties te voorkomen. Lees er hier meer over en koop het nieuwe nummer voor alle ins en outs.

Ook in dit nummer: mijn eerste aflevering in de artikelenreeks ‘Wereldprojecten’, over de Arecibo-radiotelescoop in Puerto Rico, die in 2020 instortte. Daarbij natuurlijk weer een nieuwe aflevering van de rubriek Far Out, over neutrino’s die vertraagd zouden zijn door effecten van quantumzwaartekracht. Oh, en een nieuwsberichtje over hoe atoomkernen écht in elkaar zitten.

KIJK 2/2024 is hier online te bestellen.

Categorieën
Sterrenkunde

Nee, FAST heeft (hoogstwaarschijnlijk) geen signaal van aliens ontvangen

FAST
Foto: Rodrigo con la G/CC BY-SA 4.0

Het is een indrukwekkend bouwwerk: de Five-hundred-meter Aperture Spherical Telescope, afgekort FAST. Een schotel met een middellijn van 500 meter, ingebed in het landschap van Zuidwest-China. De grootste radiotelescoop aan één stuk ter wereld is het zelfs.

En nu zou dit mega-apparaat mogelijk tekenen hebben opgevangen van intelligent buitenaards leven. Dat schreef althans Science and Technology Daily, de officiële krant van het Chinese ministerie van wetenschap en technologie, op 14 juni. In 2019 zouden “twee groepen signalen” gezien zijn, die van “buitenaardse beschavingen” afkomstig zouden kunnen zijn. Eerder dit jaar zag FAST nog een signaal waar dat voor gold.

Lees het hele bericht bij Scientias.

Categorieën
Sterrenkunde

Telescopennetwerk brengt zwart gat in beeld

Je zou het bijna vergeten met alle plaatjes van zwarte gaten in sterrenkundeboeken en op websites, maar het was sterrenkundigen nog nooit gelukt daadwerkelijk een zwart gat te fotograferen. Dat wil zeggen: tot gisteren het onderstaande beeld werd vrijgegeven tijdens zes simultane persconferenties. De foto is het werk van de Event Horizon Telescope. Niet één telescoop, zoals de naam doet vermoeden, maar een samenwerking van acht radiotelescopen. Door hun data te combineren, konden ze fungeren als een virtuele telescoop ter grootte van de aarde; groot genoeg om een zwart gat waar te nemen.

Lees het hele bericht op de site van De Ingenieur.

Zwart gat in beeld gebracht door EHT

Categorieën
Sterrenkunde

Nederland investeert 30 miljoen in SKA

Mooi nieuws: Nederland wordt officieel een van de twaalf lidstaten van de SKA-samenwerking, met een toezegging van 30 miljoen euro van minister Ingrid Van Engelshoven (OCW). Lees mijn bericht op de site van De Ingenieur. 

Eerder schreef ik over SKA in mijn coververhaal over big science in De Ingenieur en in KIJK.

SKA

Categorieën
Sterrenkunde

Fantoomtijd en SKA in KIJK

Het blijft gek: nu ik niet meer bij KIJK in dienst ben, vul ik veel meer pagina’s van het blad dan toen dat wel nog het geval was. Case in point: voor het novembernummer schreef ik een artikel van zes pagina’s over de Square Kilometre Array (a.k.a. SKA) en een even lange aflevering in de reeks Complot! over de fantoomtijd (het idee dat een deel van de vroege middeleeuwen nooit is gebeurd).

KIJK 11/2018Daarnaast behandel ik in ‘Far Out’ de nieuwste claims rond de conformal cyclic cosmology, een theorie van Roger Penrose waarin ons heelal wordt voorafgegaan en gevolgd door een ander heelallen, en beantwoord ik de lezersvraag of neutrino’s door een zwart gat kunnen vliegen.

In totaal bijna vijftien pagina’s! Niet om mezelf op de borst te slaan (oké, wel), maar best een aardige score, naast een vaste baan van drie dagen in de week, een baby en freelanceklussen voor allerlei andere media. (Wat wel de productiviteit op het gebied van artikelen enorm helpt: geen boek schrijven.)

Hoe dan ook, KIJK 11/2018 ligt in de winkel voor 5,99 euro en is hier online te bestellen.

Categorieën
Sterrenkunde

Zo weeg je een planeet

Hoe weten we hoeveel de andere planeten in ons zonnestelsel wegen? En planeten buiten ons zonnestelsel? Ik leg het uit op de KIJK-site, naar aanleiding van een lezersvraag. Op dezelfde site: mijn antwoorden op de vragen ‘Hoeveel deeltjes bevat ons heelal?’ en ‘Zijn er ook witte gaten?’

En: voorproefjes van mijn achtergrondartikel over de Square Kilometre Array (SKA), die wordt gebouwd in Australië en Zuid-Afrika, en mijn aflevering in serie Complot! over de fantoomtijd: het idee dat drie eeuwen in de vroege middeleeuwen in werkelijkheid nooit hebben plaatsgevonden.

Categorieën
Sterrenkunde

Blikveld Westerbork vergroot

Vijftig jaar oud is ie alweer: de Westerbork Synthese Radio Telescoop, die bestaat uit veertien schotelantennes met een middellijn van 25 meter. En nog zijn wetenschappers er niet mee klaar. Gisteren werd Apertif officieel in gebruik genomen, een toevoeging aan de schotels die hun blikveld met bijna een factor veertig vergroot. Lees hoe dit systeem werkt in mijn berichtje op de site van De Ingenieur.

Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

Enkel neutrino herleid tot ver zwart gat

Sinds een aantal jaar detecteert IceCube af en toe neutrino’s met een opvallend hoge energie die afkomstig moeten zijn uit het heelal – maar waar ze precies vandaan kwamen, was onduidelijk. Nu lijkt het eindelijk gelukt om de bron van zo’n neutrino te achterhalen: hij komt uit een blazar, oftewel: een superzwaar zwart gat in het hart van een sterrenstelsel dat een straal materie uitstoot in onze richting. 

Lees het hele artikel op de site van De Ingenieur.

Categorieën
Sterrenkunde

Drie telescopen beginnen goedkope jacht op exoplaneten

Het Franse project ExTrA richt zich op planeten die vanaf de aarde gezien voor hun ster langs bewegen. Tijdens zo’n overgang of transit blokkeren deze planeten een klein deel van het sterrenlicht, waardoor de ster tijdelijk net iets minder helder is dan normaal. De ExTrA-telescopen moeten die afname in helderheid waarnemen vanaf het aardoppervlak. Dat doen ze met een vrij bescheiden spiegeldiameter van 60 cm, wat toch genoeg zou moeten zijn om planeten te ontdekken die ongeveer zo groot zijn als de aarde.

Lees het hele bericht op de site van De Ingenieur.

Foto: ESO/Petr Horálek
Foto: ESO/Petr Horálek

Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

Big Science in De Ingenieur

Deze week verschenen: de nieuwe De Ingenieur – en als je eens één editie van dit blad wil proberen, laat het dan deze zijn.

De Ingenieur januari 2018Ik schreef namelijk het vijftien pagina’s tellende coververhaal over Big Science: grote wetenschappelijke installaties, vaak met budgetten van boven een miljard euro, om met name natuur- en sterrenkundige problemen aan te pakken.

Het artikel is opgedeeld in tweepaginaverhalen over de zwaartekrachtgolvendetector Einstein Telescope, de European Spallation Source in Zweden, neutrinodetector KM3NeT, kernfusiereactor ITER en de Square Kilometre Array. (Lees hier vast wat korte samenvattingen met mooie foto’s.) Daarop volgt dan nog een artikel over de volgende generatie deeltjesversnellers: wat komt er na de LHC?

Daarnaast schreef ik de rubriek ‘To do’ (lezingen, tentoonstellingen en andere activiteiten) en de boekrecensie over Life 3.0 van Max Tegmark – in totaal meer dan een kwart van het blad!

Niet iets wat ik gauw nog eens zie gebeuren overigens, en al dat schrijfwerk betekende bovendien dat ik in december een deel van de eindredactie uit handen heb moeten geven. (Er zijn grenzen aan wat ik op een dag gedaan krijg.) Maar toch: stiekem best trots!

De digitale versie van deze editie is hier te koop voor 7,50 euro.