Tag: sterrenkunde

Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

Wat heeft XENON1T gezien?

Dé gedoodverfde oplossing voor het donkere-materie-probleem is al decennialang de WIMP, voluit weakly interacting massive particle. De vele experimenten die zijn opgetuigd om dit deeltje te vinden, hebben echter nooit een steekhoudende ontdekking kunnen claimen. Wel is met de gevoeligste WIMP-zoeker tot nu toe, XENON1T, iets anders interessants gezien – misschien wel de eerste tekenen van een alternatieve donkere-materie-kandidaat.

Lees het hele bericht op de site van New Scientist.

Erg interessant resultaat. En waar mijn verstand zegt ‘het zal wel weer wegsmelten, of er blijkt een heel aardse verklaring voor’, hoop ik natuurlijk stiekem dat het wél het eerste teken van iets echt nieuws is. Zoals het axion. Dat zou me toch wat zijn. Maar goed, voor nu: hoed je voor al te veel hype en wacht geduldig meer resultaten af. En lees intussen toch maar vast hoofdstuk 9 van De deeltjessafari, over axionen. Gewoon, voor de zekerheid.

Overleden grootouder

Overigens is een van de grootouders van het axion, theoretisch natuurkundige Roberto Peccei, begin deze maand op 78-jarige leeftijd overleden. Samen met collega Helen Quinn bedacht hij eind jaren zeventig het Peccei-Quinn-mechanisme, een oplossing voor een probleem rond de sterke kracht die als bonus een extra deeltje oplevert: het axion. Helaas heeft hij dus het prikkelende resultaat van XENON1T niet meer mogen meemaken.

Categorieën
Sterrenkunde

R.I.P. Heelal: het einde van alles was nog nooit zo leuk

Verschenen: R.I.P. Heelal, over de mogelijke manieren waarop ons heelal ten einde kan komen, geschreven door Ans Hekkenberg, a.k.a. GirlForScience. 

R.I.P. HeelalIk mocht de eerste proeflezer zijn – en werd meteen de eerste fan. Wat een fantastisch geschreven, interessant, toegankelijk en grappig boekje, over toch bepaald niet het simpelste onderwerp om over te schrijven!

Misschien denk je nu: ja, hallo. Jean-Paul werkt voor de uitgever van het boekje, is een directe collega van de auteur, én was betrokken bij de totstandkoming. Hoe niet-objectief kun je zijn? Maar geloof me: mijn enthousiasme is oprecht. Ik heb inmiddels honderden populairwetenschappelijke artikelen begeleid en heel wat non-fictieboeken gerecenseerd, en zelden heb ik met zoveel plezier zitten lezen.

Dit is hoe het moet, mensen. Koop dat boekje.

 

Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

Hoe weten we hoe snel het licht gaat?

Licht reist altijd met een snelheid van 300.000 kilometer per seconde, zo lees je geregeld. Maar hoe zijn we eigenlijk achter die waarde gekomen? Lees het in dit stukje van mijn hand op de KIJK-site (eerder gepubliceerd in het septembernummer van vorig jaar).

Lichtsnelheid
Foto: Melmak via Pixabay
Categorieën
Overige wetenschap Sterrenkunde

Maakte kosmische straling ons DNA rechtshandig?

De suikers in ons lichaam zijn altijd rechtshandig. Hetzelfde geldt voor de bouwstenen van ons DNA – die suikers bevatten – en voor onze DNA-moleculen in zijn geheel. De aminozuren waar het aardse leven gebruik van maakt, zijn dan weer linkshandig. Waar dat door komt, is niet duidelijk; er circuleren allerlei mogelijke verklaringen. Astrofysici Noemie Globus van de New York-universiteit en Roger Blandford van de Stanford-universiteit richten hun pijlen op een buitenaardse dader. Volgens hen zou het heel goed zo kunnen zijn dat kosmische straling het aardse leven zijn voorkeur voor bepaalde moleculen meegaf.

Lees het hele artikel op de site van New Scientist.

Categorieën
Sterrenkunde

Is Planet Nine een zwart gat?

Alweer bijna vijftien jaar geleden werd Pluto gedegradeerd tot dwergplaneet, maar dat betekent niet dat ons zonnestelsel voor eeuwig slechts acht volwaardige planeten zal tellen. In 2016 meldden namelijk twee astronomen, Mike Brown en Konstantin Batygin, dat ze mogelijk tekenen hadden gezien van een nieuwe, negende planeet, die tot tien keer zo zwaar als de aarde zou zijn.

Maar inmiddels zijn we vier jaar verder en is niemand erin geslaagd Planet Nine daadwerkelijk met een telescoop in beeld te krijgen. Toch staat het bewijsmateriaal ervoor nog steeds overeind. Allerlei ruimterotsen in de buitenwijken van ons zonnestelsel bewegen op manieren die maar moeilijk te verklaren zijn – tenzij zich daar een zwaar object bevindt dat met zijn zwaartekracht invloed op zijn omgeving uitoefent.

Maar moet dat object dan per se een planeet zijn? Nee, zeggen de Britse natuurkundige Jakub Scholtz en zijn Amerikaanse collega James Unwin in een recent wetenschappelijk artikel. Zij stellen dat we ook met een zwart gat te maken zouden kunnen hebben.

Lees het hele artikel op de KIJK-site.

Categorieën
Sterrenkunde

Welke planeet staat het dichtst bij de aarde?

Wie ook maar een beetje weet hoe ons zonnestelsel in elkaar steekt, zal na het lezen van de vraag boven dit stukje misschien hoofdschuddend doorbladeren. De buurplaneten van de aarde zijn Mars en Venus, zo laat elk plaatje van het zonnestelsel zien, en van die twee staat Venus het dichtst bij ons. Voor dat soort open deuren heb je KIJK niet nodig. Jammer alleen dat het anders zit.

Hoe? Dat lees je op de KIJK-site.

Categorieën
Sterrenkunde

Cirkelen er twee superaardes rond Proxima Centauri?

De ontdekking van planeet Proxima b was in de zomer van 2016 groot nieuws. Niet zo gek ook: deze wereld beschrijft een baan rond Proxima Centauri, een ster die zich maar 4,2 lichtjaar hiervandaan bevindt – een steenworp, naar Melkwegbegrippen. Bovendien staat hij zo dicht bij zijn ster, dat er vloeibaar water kan voorkomen. Nu lijkt een internationaal team van astronomen een tweede planeet bij onze buurster te hebben gevonden: Proxima c. Toegegeven, de kansen voor leven lijken hier miniem. De planeet staat namelijk zo ver van zijn ster af, dat het er naar schatting gemiddeld -233 graden Celsius is. Die grote afstand tussen ster en planeet maakt Proxima c echter op een andere manier juist interessant voor astronomen.

Lees het hele bericht op de site van New Scientist.

Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

Haarloze gaten en twaalfdubbelziende Hubble topscoorders van 2019

Een van de leuke dingen aan New Scientist, het blad waar ik sinds begin september voor werk, is dat het lezerspubliek werkelijk gek zijn op vage natuur-, sterren- en wiskunde – net als ik.

Bekijk bijvoorbeeld dit overzicht van de 19 meest gelezen berichten van 2019 op de site van het blad. De ene topscoorder nog onpraktischer en exotischer dan de ander. Zelf schreef ik de nummer acht, ‘Zwart gat lijkt inderdaad geen haar te hebben’, en de nummer drie, ‘Hubble ziet twaalf keer hetzelfde sterrenstelsel‘.

Uiteraard is het bij het vullen van een website ook een beetje de sport om zoveel mogelijk lezers te trekken met je eigen berichtje. Voeg daarbij dat de redactie maar liefst drie harde bèta’s telt (en een halfharde die ook een boekje over sterrenkunde heeft geschreven) en je ziet de onderwerpenmix opschuiven richting deeltjes, kosmos en gekke formules. Waardoor we langzaamaan moeten gaan opletten dat we ook genoeg praktischere, directer relevante wetenschap behandelen…

 

Categorieën
Sterrenkunde

Waarom hebben we nog geen signaal van aliens opgevangen?

“Waarschijnlijk zijn er miljoenen aardachtige planeten en stikt het van het leven in het heelal. Hoe komt het dan dat we nog geen signaal uit de ruimte hebben ontvangen?”, vraagt André Hummel zich af. “Is het dan toch zoeken naar een naald in een hooiberg?”

Het is grappig dat André de uitdrukking ‘zoeken naar een naald in een hooiberg’ gebruikt, want die staat ook centraal in het wetenschappelijke artikel dat het antwoord op zijn vraag bevat. In deze lap tekst van maar liefst twintig pagina’s schatten de astronomen Jason Wright, Shubham Kanodia en Emily Lubar hoe groot het deel van de ‘kosmische hooiberg’ is dat astronomen tot nu toe op naalden hebben doorzocht.

Lees het hele antwoord op deze lezersvraag op de KIJK-site. 

Overigens doet Yannick Fritschy voortaan de natuur- en sterrekundevragen voor KIJK. Vanwege mijn nieuwe baan bij New Scientist heb ik mijn freelancewerk tot een minimum beperkt en doe ik voorlopig alleen nog de rubriek Far Out. Maar er zullen komende tijd vast nog wel wat oude antwoorden van mijn hand op de KIJK-site verschijnen.

Categorieën
Sterrenkunde

Bespioneren aliens ons vanaf nabije ruimterotsen?

“Niemand zou in de laatste jaren van de negentiende eeuw hebben geloofd dat de zaken van de mensen scherp en nauwkeurig werden geobserveerd door intellecten die groter waren dan die van de mens.” Met die woorden begint H.G. Wells zijn sciencefictionklassieker The war of the worlds. De ‘grote intellecten’ waar het in dit boek over gaat, blijken bewoners van onze buurplaneet Mars te zijn – die in de daaropvolgende hoofdstukken een poging doen de aarde te veroveren. Volgens de 78-jarige Amerikaanse natuurkundige James Benford moeten we echter ook rekening houden met de mogelijkheid dat we in de gaten worden gehouden door aliens die veel verder van ons vandaan wonen. Die zouden ons dan juist van vrij dichtbij kunnen bespieden: vanaf ruimterotsen die bij tijd en wijle niet veel verder weg staan dan de maan.

Lees de nieuwste aflevering van Far Out, mijn rubriek over speculatieve ideeën uit de natuur- en sterrenkunde, op de KIJK-site. Meer van dit soort onderzoek bespreek ik in mijn boek Verstoppertje spelen met aliens.

(Overigens – feitje dat ik nergens in het artikel kwijt kon – is James Benford de tweelingbroer van sciencefictionschrijver Gregory Benford, onder meer auteur van de klassieker TImescape.)