Categorieën
Overig

Amsterdams erfgoed – maar dan anders

Als niet in de waterwereld ingewijde voetganger zou je er zo aan voorbijlopen: de stenen tegel van grofweg een meter bij een meter in het trottoir bij de Rapenburgersluis in Amsterdam. Maar Maarten Ouboter, watersysteembeheerder bij Waternet, wijst er aan het begin van het gesprek gelijk op: “Hieronder zit een kelder voor drinkwatervoorziening.”

En die kelder beschouwt hij als erfgoed, net als de Rapenburgersluis zelf. Ouboter houdt zich niet bezig met cultureel, maar met functioneel erfgoed. Dat wil zeggen: objecten die daadwerkelijk een rol vervulden, zoals de waterkelder onder ons, of dat nog steeds doen, zoals de sluis naast ons.

Nog steeds paraat

Inmiddels lijkt de rol van de Rapenburgersluis een stuk kleiner te zijn dan vroeger. “Eeuwenlang beschermde deze tweemeterkering Amsterdam en het Amstelland tegen het boze buitenwater van de Zuiderzee”, zegt Ouboter. “Nu zou je zeggen dat het een stuk rustiger is.”

Maar nog steeds staat een heel netwerk 24/7 paraat om de kering, mocht dat nodig zijn, in te zetten. Bovendien kunnen we door de klimaatverandering en stijgende zeespiegel meer droge zomers verwachten. En dan zouden dit soort oudgedienden weer een stuk belangrijker kunnen worden.

Lees het hele artikel op delichtkogel.nl. (Het interview met Wouter Pocornie staat onder dat met Maarten Ouboter.)

Categorieën
Overig

Doe je denkwerk eens vóór het schrijven

‘Door te schrijven, orden je je gedachten.’ Ik lees het vaak als argument tegen het gebruik van generatieve AI – chatbots – om teksten op te stellen. Als je die klus uitbesteedt, laat je een belangrijke manier om kritisch te denken onbenut, is dan de redenering. En misschien raak je zo die hele vaardigheid op termijn zelfs wel kwijt.

Tuinier of architect?

Ik herken dat wel. Als in: deze blogpost schrijf ik al denkende. Ik heb een ruw idee van wat ik wil zeggen, maar weet nog niet precies hoe. Al tikkende bouw ik mijn betoog op.

Maar stiekem vind ik dat een erg inefficiënte manier van schrijven, die ik cursisten afraad als ik ze leer hoe ze tot een goed achtergrondverhaal kunnen komen. Ik maak daarbij altijd de vergelijking tussen een tuinier en een architect (geleend van fantasyschrijver George R.R. Martin). Een tuinier plant een zaadje en kijkt wat er dan gebeurt. Een architect bedenkt eerst een volledig uitgewerkt plan. Pas als hij daar helemaal tevreden mee is, gaat hij bouwen.

Categorieën
Overig

Jaarlijstje: mijn favoriete albums van 2024

Voor zover ik weet, staat het idee nog overeind dat we onze muzieksmaak min of meer vastleggen als we tieners of twintigers zijn en daar de rest van ons leven aan vasthouden. Best begrijpelijk ook, nog los van de neurologische aspecten. Met een drukke baan en kinderen wordt vrije tijd schaars, en die tijd moet ik in mijn geval ook nog verdelen over een hele waslijst aan hobby’s.

Nu kun je muziek natuurlijk altijd opzetten terwijl je werkt. Dat doe ik ook geregeld, maar dan wordt het toch meestal meer achtergrondgeluid. Niet de beste manier om iets nieuws te leren kennen en op waarde te schatten.

Maar: ik vertik het om dús de rest van mijn leven naar nummers te luisteren die moeiteloos langs gebaande paden in mijn hersenen gaan. Natuurlijk, ik heb mijn favorieten waar ik steeds weer naar terugkeer – maar ik wil ook blijven verkennen. En dus houd ik het hele jaar in een Google Doc’je bij welke net verschenen of te verschijnen albums me interessant lijken, op basis van recensies, Discover Weekly enzovoort. En zo bouw ik in de loop van het jaar een lijstje op – waarvan dan een klein deel ouderwets op cd of vinyl in mijn kast belandt.

Without further ado, de oogst van dit jaar! Of althans, het deel waar ik goed genoeg naar heb geluisterd om er redelijk zeker van te kunnen zijn.

Categorieën
Overig

Jaarlijstje: mijn favoriete boeken van 2024

Ja ja, ik hoor het je denken: wat zie ik de afgelopen weken toch weinig jaarlijstjes in de media? Gelukkig is er altijd nog mijn heel persoonlijke opsomming van boeken die ik de moeite waard vond: nieuw, minder nieuw, fictie, non-fictie en strips. (En ja, strips zijn ook fictie. Of non-fictie. Maar hé: mijn lijstje, mijn categorieën.)

Categorieën
Overig

‘Ook niet-ingenieurs mogen zich met technologie bemoeien’

Bedrijven hebben de afgelopen jaren steeds meer taken op zich genomen die normaal gesproken door overheden worden vervuld, constateert Marietje Schaake in haar afgelopen zomer verschenen boek De tech coup. Neem Pegasus, in 2021 groot in het nieuws, een spywareprogramma van het Israëlische cyberbedrijf NSO Group, waarmee onder meer overheden inlichtingen verzamelen. Ook bijvoorbeeld het beheer van cruciale IT-systemen en soms zelfs het regelen van complete verkiezingen zijn de afgelopen jaren neergelegd bij externe partijen.

Al vijftien jaar zet Schaake zich in om de macht van de bedrijven achter dit soort toepassingen aan banden te leggen. Eerst als Europarlementariër voor D66, sinds 2019 als directeur van het Cyber Policy Center van de Stanford-universiteit. Maar hoe reguleer je een machtige bedrijfstak die daar geen oren naar heeft?

Categorieën
Overig

Wel brood en spelen, geen kritische journalistiek

Zoals inmiddels bekend staan er de nodige nare dingen in het hoofdlijnenakkoord ‘Hoop, lef en trots’ (‘zo veel mogelijk kapotmaken uit misplaatste rancune’ was blijkbaar te lang). Een punt dat mij met name in het oog springt, is het zinnetje ‘afschaffen verlaagd btw-tarief culturele goederen en diensten’ in de budgettaire bijlage. Dat betekent namelijk, onder meer, dat over boeken, kranten en tijdschriften straks niet langer 9 procent, maar 21 procent btw wordt geheven.

Categorieën
Overig

‘Echter’ en andere verboden woorden

Eén van de eerste lessen die ik kreeg toen ik zo’n twintig jaar geleden (iep) stage liep bij KIJK, was: het woord ‘echter’ is verboden. Niemand zégt ‘echter’ in een normaal gesprek, stelde eindredacteur Leo. Schrijf het dan dus ook maar niet op.

Categorieën
Overig

Van radicalisering tot donkere materie

Het zal lang geleden zijn dat ik zóveel pagina’s volschreef voor een enkele editie van een tijdschrift.

Verdacht klein

In de rubriek Far Out ga ik in op de vraag hoe het kan dat er weliswaar meer donkere materie is dan ‘gewone’ materie, maar ook weer niet véél meer. Zelf nooit over nagedacht, maar inderdaad: als een factor elke denkbare waarde had kunnen hebben, is vijf verdacht klein.

Omslag KIJK 5/2024

Verder interviewde ik filosoof en theoloog Rik Peels, naar aanleiding van zijn onlangs verschenen boek De extremist en de wetenschapper. Het onderwerp: hoe we radicalisering beter kunnen begrijpen, met als kop ‘Extremisten zijn mensen zoals jij en ik’. De redactionele column van hoofdredacteur André Kesseler haakt hierbij aan.

Beter dan het boek?

Verderop weer een heel ander onderwerp. In het artikel ‘Het nieuwe lezen’ bespreek ik verschillende manieren waarop het papieren boek met AI en andere digitale technieken verbeterd kan worden. (Over de Immer-technologie en de daarmee gebouwde VPRO-app Club Lees blogde ik hier al.)

Tot slot vind je in de nieuwsrubriek mijn berichtje over de mogelijkheid dat kosmisch stof elementen naar de aarde heeft gebracht die cruciaal zijn voor leven.

KIJK 5/2024 is hier online te bestellen.

Categorieën
Overig

Zo is een boek lezen op je smartphone wél fijn

Een boek lezen op een smartphone: het kán, maar een pretje is het niet. Laatst heb ik nog geprobeerd terwijl ik in mijn eentje stond te wachten tot een concert begon. Niemand om mee te praten, niets anders bij me dan mijn telefoon – en om nou drie kwartier tot een uur op Instagram rond te hangen… Hoe goed die algoritmes ook zijn, er zít (gelukkig) een grens aan hoeveel plaatjes en filmpjes ik voorbij kan laten komen. Een boek dus maar? Tja, het gíng, maar het was zo’n onhandige leeservaring dat ik de draad pas bij het volgende concert weer oppakte.

Maar het kan anders. De start-up Immer werkt al een tijdje aan een manier om boeken aantrekkelijk weer te geven op smartphoneschermen. En nu die techniek is ingebouwd in de gratis app Club Lees van de VPRO, kan iedereen er kennis mee maken.

Categorieën
Overig

Zo funest is Spotify niet voor je muzieksmaak

Aanraad-algoritmes zijn funest voor onze smaak, stelt journalist Kyle Chayka in een interview in de Volkskrant. Want “verrassing is een cruciaal element voor smaak”, zo zei ooit al de Franse filosoof Montesquieu, en die verrassingen krijgen we volgens Chayka door streamingdiensten als Netflix en Spotify steeds minder vaak voorgeschoteld. En dat gaat dus ten koste van “een fundamenteel onderdeel van iemands identiteit”. Oei.

Power metal of knuffelrock?

Tot op zekere hoogte kan ik met Chayka (en Montesquieu) meegaan. Ja, ik vind het ook goed om mezelf uit te dagen; om niet elke dag dezelfde soort muziek te luisteren, steeds hetzelfde genre boek te lezen en alleen naar films te kijken waarvan ik op voorhand weet dat ik ze op zijn minst vermakelijk ga vinden. Ik wil mijn horizon verbreden, weten wat er allemaal te koop is, erachter komen waar ik allemaal nog meer van kan leren houden als ik me ervoor open stel.

De vraag is alleen: gold dat voor iedereen, voordat Spotify c.s. hun opwachting maakten? Nee, helemaal niet. Tegenover elke culturele omnivoor die een schouderklopje van Montesquieu had gekregen, stonden wel tien mensen die elke drie weken een nieuwe portie detectives haalden bij de bibliotheek, of die hun cd-kast vulden met niets dan de hits van dat moment/power metal/progressieve rock/Knuffelrock-verzamelaars*. (*Doorhalen wat niet van toepassing is). Het gros van de consumenten was ook toen niet continu op zoek naar die verrassingen waar Montesquieu en Chayka zo hoog over opgeven.