Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

Is een wormgat een gratis superdeeltjesversneller?

27 kilometer: dat is de omtrek van ’s werelds grootste deeltjesversneller, de LHC bij Genève. En hoewel deze megamachine nog lang niet met pensioen gaat, dromen deeltjesfysici al van een nog grotere versneller, met een omtrek van 80 tot 100 kilometer. Want: hoe groter je versneller, hoe hoger de energie waarmee je deeltjes in zo’n versneller op elkaar kunt laten botsen. En hoe hoger die botsingsenergie, hoe meer je mag hopen op nieuwe deeltjes of natuurkundige verschijnselen.

Eén energie heeft daarbij onder fysici een haast mythische status: de zogenoemde planckenergie. Bij die energie, die naar deeltjesbegrippen onvoorstelbaar hoog is, kunnen bijvoorbeeld microscopisch kleine zwarte gaten uit het niets tevoorschijn ploppen. Ook kunnen er verschijnselen optreden die ons vertellen hoe we de zwaartekracht en de andere krachten die ons heelal bestieren, kunnen onderbrengen in één theorie; iets waar wetenschappers al decennialang naar op zoek zijn.

Probleem is alleen: als je met een LHC-achtige deeltjesversneller de planckenergie wilt bereiken, zal dat apparaat zo groot als ons hele zonnestelsel moeten worden. Onnodig te zeggen dat zo’n bouwproject voorlopig buiten bereik van de mensheid ligt.

Zullen we dus nog eeuwen moeten wachten voordat we de planckenergie kunnen verkennen? Niet per se, zegt de Russische natuurkundige Serguei Krasnikov. Hij denkt dat zulke versnellers misschien wel gratis en voor niets in het heelal te vinden zijn – in de vorm van wormgaten.

Lees de nieuwste aflevering van mijn rubriek Far Out, over speculatieve natuur- en sterrenkunde, op de KIJK-site.

Categorieën
Overig

Gepasseerde ontdekker pulsars krijgt alsnog miljoenenprijs

Yuri Milner heeft én geld over én een overduidelijke fascinatie voor bètawetenschap. En dus riep hij in 2012 de Breakthrough Prizes in het leven. Win je er daar een van, dan ontvang je maar liefst 3 miljoen dollar. Afgelopen week werd een van die prijzen ingezet om een gemiste kans van het Nobelcomité te corrigeren: sterrenkundige Jocelyn Bell Burnell kreeg een Special Breakthrough Prize in Fundamental Physics.

Categorieën
Overige wetenschap Sterrenkunde

Van ruimte-inktvissen tot verdwaalde croissants

Voor KIJK, Quest Historie en Dirty Science schreef ik over octopussen, misverstanden rond overbekende gerechten en een bijzonder flatgebouw. 

Categorieën
Natuurkunde

Verval van higgsdeeltje naar bottomquarks waargenomen

Alweer zes jaar geleden lieten deeltjesfysici wereldwijd de champagnekurken knallen: het higgsdeeltje, het deeltje dat – heel kort door de bocht – andere deeltjes hun massa’s geeft, was ! Dat betekende echter niet dat alles rond dit deeltje gelijk in kannen en kruiken was. Nu is bijvoorbeeld pas de belangrijkste manier waargenomen waarop het befaamde deeltje uit elkaar kan vallen.

Lees het hele artikel op de KIJK-site!

Blijven lastige onderwerpen om ‘on the fly’ een bericht over te moeten schrijven. Hoop dat het een beetje duidelijk is zo.

Categorieën
Overige wetenschap

Mona Lisa uitgevoerd in ‘poepbacteriën’

Om te laten zien wat er mogelijk is met eencelligen die met licht zijn aan te sturen, hebben Italiaanse wetenschappers Leonardo da Vinci’s meesterwerk de Mona Lisa uitgevoerd in E. coli-bacteriën.

Lees het hele bericht op de site van De Ingenieur.

Mona Lisa in E. coli
Beeld: Frangipane et al., 2018
Categorieën
Overig

Is de octopus een alien?

Wie weleens een octopus heeft gezien, al is het maar op ijs bij de visboer, weet: dit is een heel vreemd beest. Dat grote, zakachtige lijf, die papegaaiachtige snavel, die acht armen vol zuignappen… En dan kunnen ze ook nog allemaal gekke dingen, zoals inkt spuiten en van kleur veranderen.

Niet zo gek dus dat biologen het dier af en toe bewonderend omschrijven als een ‘alien op aarde’. Dat bedoelen ze dan alleen niet letterlijk. De octopus is immers net zozeer het product van aardse evolutie als elke andere soort die hier rondloopt, -vliegt, -kruipt of -zwemt.

Of… toch niet? Onlangs betoogde een groep wetenschappers dat octopussen letterlijk buitenaardse wezens zijn. Volgens hen is het aannemelijk dat er ooit octopuseitjes uit de ruimte op aarde zijn beland. Dat zou al die gekke eigenschappen van het dier verklaren.

Lees de nieuwste aflevering van mijn rubriek Far Out op de KIJK-site.

Categorieën
Overig

NASA wil dit weekend afreizen naar zon

Als alles goed gaat, wordt NASA’s Parker Solar Probe op 11 augustus met een Delta IV Heavy-raket gelanceerd vanaf Cape Canaveral in Florida. Het reisdoel van dit onbemande ruimtescheepje: de corona van de zon. Een interessante plek, want in deze miljoenen kilometers dikke zone rond de zon heersen temperaturen van enkele miljoenen graden Celsius, terwijl het oppervlak van de zon ‘slechts’ 5500 graden is. Hoe dat kan, is een van de mysteries waar de sonde licht op moet gaan werpen.

Lees het hele artikel op de site van De Ingenieur. (Inmiddels is de lancering uitgesteld naar zondag 12 augustus.)

Categorieën
Overige wetenschap

Hoe gevaarlijk is online porno kijken?

KIJK 8/2018Natuur- en sterrenkunde zijn mijn core business, maar ik vind het ook altijd leuk om uitstapjes te maken naar een totaal ander vakgebied. Case in point: het interview in de nieuwe KIJK over, jawel, de gevaren van online porno kijken.

In dit interview spreek ik de Amerikaan Gary Wilson, auteur van het boek Your Brain On Porn, dat onlangs onder de titel Het pornobrein in het Nederlands is verschenen. Zijn punt, in een notendop, is dat met de komst van pornosites naar het model van YouTube, zo rond 2006, de risico’s van porno kijken flink zijn toegenomen.

Categorieën
Natuurkunde

Ant-Man and the Wasp: hoe krijg je ze klein?

Ter gelegenheid van de Marvelfilm The Avengers: Infinity War schreef ik voor KIJK een groot artikel over de science achter superhelden. Een van de onderdelen ging over de krimpende helden Ant-Man en The Wasp – die uiteindelijk niet in de hele film bleken voor te komen… Gelukkig zitten ze, niet geheel onverwacht, wél in Ant-Man and The Wasp, die vorige week in première ging. Daarom nu op de KIJK-site: het fragment over dit tweetal, met als kernvraag: hoe zou je een mens kunnen laten krimpen tot een grootte naar keuze? Met mooie input van deeltjesfysicus Marcel Merk, die met veel plezier meedacht over deze intrigerende vraag.

Ant-Man and The Wasp. Foto: Marvel Studios
Foto: Marvel Studios
Categorieën
Natuurkunde

Het antimaterie-mysterie: mijn beste KIJK-artikel?

Special 50 jaar KIJKNu in de winkel: het bookazine ter ere van 50 jaar KIJK, gevuld met de beste artikelen uit de geschiedenis van het blad. In de oorspronkelijke opmaak, dus een ware trip down memory lane voor wie het tijdschrift door de jaren heen gevolgd heeft.

Van mijn hand staat er één verhaal in: ‘Het antimaterie-mysterie’. Uit 2005, toen ik me pas een paar jaar bezighield met het schrijven én toen ik toch wel wat minder van deeltjesfysica wist dan nu. Interessant dus om zo’n verhaal zelf nog eens terug te lezen. Vind ik het nog steeds wat? Of zou ik het inmiddels allemaal helemaal anders doen?