De huidige pandemie is bepaald geen pretje, maar nog altijd blijft het aantal doden ver achter bij dat van de Zwarte Dood. Halverwege de veertiende eeuw zou volgens schattingen tot 50 procent van de Europese bevolking aan de pest zijn overleden. Nu zet een team onder leiding van paleobotanist Alessia Masi belangrijke kanttekeningen bij dat cijfer. Uit hun studie naar stuifmeel zou blijken dat de effecten van de Zwarte Dood per regio flink verschilden.
Lees het hele artikel op Scientias.
Poep op de stoep is bloedirritant – maar een hondendrol of -plasje in een natuurgebied kan weinig kwaad, zou je misschien denken. Toch is dat wel degelijk een probleem, stellen Belgische onderzoekers in een nieuw wetenschappelijk artikel. De voedingsstoffen die honden via hun uitwerpselen achterlaten in natuurgebieden kunnen een negatief effect hebben op de lokale biodiversiteit.
Doktertje spelen is niet aan mensen voorbehouden: ook dieren houden er allerlei behandelingen op na. Zo zijn er kapucijnapen die zich tegen muggen beschermen door zich in te smeren met het gif van miljoenpoten en mieren die hars in hun nesten verwerken om microben en schimmels te weren. Nu blijken chimpansees – in elk geval een aantal exemplaren dat behoort tot een groep in Gabon – hun wonden te behandelen met insecten.
Lees het hele bericht op de wetenschapsnieuwssite Scientias, waar ik de komende tijd één dag per week een vaste medewerker vervang.
59 miljoen joule. Zoveel heeft de Europese experimentele kernfusiereactor JET – de Joint European Torus – afgelopen jaar weten op te wekken in vijf seconden tijd, werd afgelopen woensdag bekendgemaakt. Een record dat goede hoop geeft voor de internationale fusiereactor ITER, die momenteel wordt gebouwd in Zuid-Frankrijk.
Lees het hele artikel op de site van KIJK.
Meer weten over kernfusie? Lees mijn boekje De fusiedroom!
Verschenen: het februarinummer van KIJK, met daarin mijn artikel ‘Vergeten verleden’, over Nederlandse koloniën waar je zelden tot nooit over hoort. Een voorproefje is te lezen op de site van het blad: over het eilandje Arguin.
Een van de meest troosteloze Nederlandse koloniën moet wel het eilandje Arguin zijn geweest, voor de kust van het Afrikaanse Mauritanië. Een kaal, dor, boomloos stukje grond van 6 bij 2 kilometer, waar niets anders te vinden was dan één fort. Dat veroverde de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in 1633 met het oog op de handel in rubber en ivoor – maar niet lang daarna was dat niet meer zo interessant, omdat de slavenhandel zo veel lucratiever bleek. “Door soldaten werd het als ballingsoord ervaren”, zegt historicus Michiel van Groesen van de Universiteit Leiden.
In het volledige artikel behandel ik ook Nederlands-Brazilië, Angola, Formosa (Taiwan) en Nederlands-Acadië. Erg leuk verhaal om te schrijven; kan zomaar dat ik wat vaker geschiedenisverhalen ga pitchen.
Over pitches gesproken: deze heb ik in een brainstorm opgeworpen terwijl ik zelf dacht ‘gaat hem vast niet worden’. Nul aanleiding, anders dan ‘lijkt mij leuk om eens in te duiken’. Aankomende freelancers zou ik dan op het hart drukken: pitch zoiets niet bij een blad dat ‘haakjes’ bij artikelonderwerpen eist, zoals KIJK. Maar goed, je kunt altijd net op het juiste moment met een idee komen dat eigenlijk niet aan de criteria voldoet. (Al zou ik het nog steeds erg met mate doen. Voor je het weet ben je die ene freelancer die het maar niet wil snappen.)
Nu te lezen op de site van de Volkskrant, zaterdag in de wetenschapsbijlage: mijn artikel over onderzeese vulkanen.
Een paddestoelvormige wolk as die 20 tot 30 kilometer hoog reikte. Tsunami’s die niet alleen de naburige eilandstaat Tonga troffen, maar ook leidden tot evacuaties in Japan en twee verdrinkingen in Peru. Een knal die te horen was tot in Alaska en drukgolven die te meten waren met Nederlandse huis-tuin-en-keukenbarometers. Ja, de vulkaan Hunga Tonga-Hunga Ha’apai, 65 kilometer ten noorden van de Tongaanse hoofdstad Nuku’alofa, deed zich behoorlijk gelden met zijn uitbarsting van 15 januari.
Maar wie zich daar een klassieke vulkaan bij voorstelt – zo’n enorme berg waar lava uit stroomt – heeft het verkeerde beeld voor ogen. Van de 1.800 meter hoge kolos stak alleen het topje boven water uit – en zelfs dat is pas zo sinds 2009. Daarvoor bevond de volledige vulkaan zich onder water. Wat voor processen gaan er schuil achter dit soort verborgen reuzen? Hoe bijzonder was deze uitbarsting? En kunnen we ons in de toekomst beter voorbereiden op dit soort rampen?
Was hard werken; ik kreeg de klus maandag richting eind van de middag, dinsdag is mijn vaste dag met de kinderen thuis (0 en 3) dus toen gebeurde er niets, woensdag moest het artikel af zijn. Gelukkig bleken de drie benaderde deskundigen bereid om me respectievelijk gelijk toen ik belde, dinsdagavond om 20.30 uur en woensdagochtend om 8.30 uur te woord te staan, waardoor ik het stuk toch netjes op tijd kon aanleveren. Ook wel weer fijn, om weer eens met wat adrenaline in mijn lijf te tikken.
Verschenen: het januarinummer van technologietijdschrift De Ingenieur. Ik schreef het negen pagina’s tellende coververhaal over bedrijven die claimen al rond 2030 een commercieel levensvatbare kernfusiereactor af te kunnen leveren. Bijzonder, want via de geijkte route (waar reactor ITER deel van uitmaakt) zal dat nog vele decennia gaan duren.
De Atlas van opmerkelijke feiten is een boek van Ian Wright, de man achter de website Brilliant Maps. Je zou dan landkaarten verwachten waar weinig op aan te merken is, maar dat valt tegen.
Zo, dat waren de eerste vier maanden van mijn nieuwe carrière als fulltime freelancer. Een mooi moment, zo rond de jaarwisseling, om de balans op te maken.
Nog vergeten te posten: het Technisch Weekblad recenseerde eind oktober De fusiedroom, mijn afgelopen voorjaar verschenen boekje over kernfusie:
Keulen legt helder en pakkend uit waarom kernfusie in de zon wél lukt en op aarde nog niet. (…) Keulen is een prettige dromenduider, die zorgt dat je na het lezen van zijn boekje weer met beide benen op aarde staat.’
Blij mee. Lees het hele stuk hier.
Boekje is te bestellen bij je lokale boekhandel en te koop in de webshop van New Scientist.