Wie opgroeide in de jaren negentig kon er niet omheen: de hit ‘Black Hole Sun’ van grungeband Soundgarden. Vooral de videoclip sprak tot de verbeelding, waarin allerlei mensen het zwarte gat dat de zon was geworden in werden getrokken.
Maar hé, dat slaat natuurlijk nergens op. Buiten dat ze allebei in het heelal te vinden zijn, hebben onze zon en zwarte gaten niets met elkaar te maken… Toch?
Nou, misschien wel, schrijft een internationaal team van sterrenkundigen in The Astrophysical Journal. Nee, de zon zal niet plotseling in een zwart gat veranderen. Wel is er een minuscule kans dat er al miljarden jaren diep in zijn binnenste zo’n object verborgen zit. En dat kan op termijn wel degelijk grote gevolgen voor de aarde hebben.
Het zou zomaar kunnen dat we ons sterrenstelsel delen met een andere beschaving. Een beschaving die misschien al wat langer meedraait dan de onze, en die hele hordes onbemande ruimtescheepjes eropuit heeft gestuurd. Wie weet bevindt een van die ruimtescheepjes zich wel in ons eigen zonnestelsel, speculeren sterrenkundigen Nick Tusay en Macy Huston van de Amerikaanse Penn State-universiteit. En dan niet als een eenzame verkenner, maar als onderdeel van een enorm communicatienetwerk. Waarbij de zon handig wordt ingezet als een versterker van signalen afkomstig van een naburig planetenstelsel.
Lees deze aflevering van Far Out, eerder verschenen in KIJK 3/2023, nu gratis op de KIJK-site.
Als alles goed gaat, wordt NASA’s Parker Solar Probe op 11 augustus met een Delta IV Heavy-raket gelanceerd vanaf Cape Canaveral in Florida. Het reisdoel van dit onbemande ruimtescheepje: de corona van de zon. Een interessante plek, want in deze miljoenen kilometers dikke zone rond de zon heersen temperaturen van enkele miljoenen graden Celsius, terwijl het oppervlak van de zon ‘slechts’ 5500 graden is. Hoe dat kan, is een van de mysteries waar de sonde licht op moet gaan werpen.
Nu in de winkel: KIJK 1/2018! Met daarin van mijn hand de teksten bij acht pagina’s met mooie foto’s van plasmaonderzoek, weer een aflevering in de serie ‘Far Out’, dit keer over hoe de zon donkere materie onze kant op zou kunnen versnellen, en het antwoord op de vraag ‘Waar komen zware elementen vandaan?’. Editie ligt in de winkel voor 5,99 euro en is ook online te bestellen.
Ook verschenen: het decembernummer van Transparant, het magazine van de Nederlandse Transplantatie Stichting, met daarin mijn artikel over humane leucocytenantigenen (HLA) en de rol die deze moleculen spelen bij orgaantransplantaties. Klinkt misschien niet direct als een onderwerp voor mij, maar ik heb het afweersysteem altijd razend interessant gevonden, dus heel leuk om eens dieper te duiken in een onderdeel daarvan.
Donkere materie is een steeds grotere doorn in het oog van sterrenkundigen aan het worden. Sinds eind jaren zeventig, begin jaren tachtig accepteren wetenschappers dat het heelal voor maar liefst 85 procent bestaat uit een vorm van materie die we niet kunnen zien. Helaas lukt het maar niet om de deeltjes te vinden die dit verschijnsel zouden verklaren. Daarom beginnen wetenschappers allerlei nieuwe zoekstrategieën te verkennen. Zoals: kan de zon ons misschien helpen dit probleem op te lossen?
Oké, onderstaande foto zal nooit groot op de pagina’s van een sterrenkundig koffietafelboek prijken; daar zijn de vele schitterende Hubble-platen toch echt een stuk geschikter voor. Maar interessant zijn deze waarnemingen wel. Sterrenkundigen hebben er namelijk uit af kunnen leiden dat op het oppervlak van de rechterster, Mira A, enorme explosies plaatsvinden, vergelijkbaar met de zonnevlammen waar onze zon mee te maken krijgt.
Mira A en B, zoals gezien door ALMA. (Foto: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO)/W. Vlemmings et al.)
Oké, zoveel media-aandacht als Rosetta, Dawn of New Horizons zullen ze niet krijgen: de vier ruimtescheepjes behorende bij NASA’s Magnetic Multiscale-missie (MMS), die in de nacht van donderdag op vrijdag worden gelanceerd. Maar eigenlijk gaan ze iets bestuderen dat veel directer relevant is voor ons aardbewoners. Namelijk: hoe het magnetisch veld van de zon zich verbindt met dat van de aarde en zich daar weer van losmaakt. Dit verschijnsel, magnetische reconnectie, is de oorzaak van al het ‘ruimteweer’ rond onze planeet. En dat wil je goed begrijpen, want ruimtevaartuigen, astronauten en het elektriciteitsnet op aarde kunnen hierdoor in gevaar komen. Ook het noorder- en het zuiderlicht zijn het gevolg van magnetische reconnectie, en op de zon is het verschijnsel de veroorzaker van zonnevlammen.
In KIJK 8/2013, vanaf vandaag in de winkel, vind je mijn beeldreportage ‘Far out! Het zonnestelsel zoals je het nog nooit hebt gezien’, met opmerkelijke foto’s van de zon en de acht planeten. Op de KIJK-site is een voorproefje van dit artikel te bekijken, met beelden plus uitleg van Jupiter, Mercurius en Saturnus.
Nu in de winkel: 
