De sigaarvormige ruimterots ‘Oumuamua, die najaar 2017 door ons zonnestelsel schoot, heeft de sterrenkundige gemoederen flink bezig weten te houden. Niet zo gek ook: nooit eerder kregen we bezoek uit een ander zonnestelsel. Helaas was het object alweer weg voordat we het echt goed konden bestuderen. Dat weerhield een aantal sterrenkundigen er niet van om nogal speculatieve ideeën te publiceren over deze reiziger van verre. Twee intrigerende voorbeelden.
Lees het hele artikel op de KIJK-site!
“Naar aanleiding van verschillende Star Wars-films waarin regelmatig een complete planeet wordt opgeblazen, zit ik met de volgende vraag”, mailt Gerben van Vliet. “De banen van planeten rond een ster worden volgens mij geheel bepaald door de zwaartekracht die de planeten en de ster op elkaar uitoefenen. Als één planeet wordt weggehaald, veranderen dan daardoor de banen van de andere planeten in dat planetenstelsel?”
Mijn antwoord op deze lezersvraag is nu te lezen op de KIJK-site.
Als ik een bucket list had gehad van te bezoeken natuur- en sterrenkundige plekken, had hij er zeker op gestaan: de internationale kernfusiereactor ITER, die momenteel in Zuid-Frankrijk wordt gebouwd. Vorige maand kreeg ik dankzij een excursie georganiseerd door de VWN eindelijk de kans er een kijkje te gaan nemen.
In het deze week verschenen nummer van De Ingenieur – waar ik drie dagen per week voor werk als eindredacteur – lees je mijn reportage over dit bezoek: ‘Een puzzel van formaat’. Hierin beschrijf ik vijf van de faciliteiten op het ITER-terrein, in de hoop zo een beeld te geven van wat er allemaal komt kijken bij de bouw van een experimentele reactor van deze omvang.
De digitale versie van deze editie, met ook mooie verhalen over onder meer kunstmatige intelligentie, schimmel als materiaal en plasticrecycling, is te koop via ISSUU voor 7,50 euro. Op de site van De Ingenieur is gratis een voorproefje van mijn artikel te lezen.
Verschenen: de jaarlijkse special Quest 101, met de 101 beste vragen van 2018.
Ik mocht er vier beantwoorden:
De special ligt in de winkel voor 6,99 euro en is hier online te bestellen.
Ons heelal dijt uit. Sterker nog: het dijt steeds snéller uit, zo weten we sinds 1998: de zogenoemde donkere energie duwt de sterrenstelsels in ons heelal met een steeds groter tempo bij elkaar vandaan. Nus dat voor ons niet echt iets om van wakker te liggen – maar voor een beschaving in de verre toekomst zou het wel degelijk een probleem kunnen zijn, stelt de Amerikaanse deeltjesfysicus Dan Hooper in een nieuw artikel. Op de lange termijn zorgt dat versneld uitdijende heelal er namelijk voor dat steeds meer sterren buiten bereik komen te liggen – en daardoor niet meer te gebruiken zijn als energiebron. Misschien zou zo’n beschaving die ontwikkeling echter niet met lede ogen aanzien, maar in actie komen.
Lees de nieuwste aflevering van mijn rubriek ‘Far Out’ op de KIJK-site.
(Onderwerp had overigens mooi gepast in mijn boek Verstoppertje spelen met aliens, maar ik vrees dat de kans op een aangevulde nieuwe editie erg klein is… Gelukkig heb ik andere plekken waar ik dit soort verhalen goed kwijt kan. Beleef zelf nog altijd erg veel lol aan het schrijven ervan.)
Het blijft gek: nu ik niet meer bij KIJK in dienst ben, vul ik veel meer pagina’s van het blad dan toen dat wel nog het geval was. Case in point: voor het novembernummer schreef ik een artikel van zes pagina’s over de Square Kilometre Array (a.k.a. SKA) en een even lange aflevering in de reeks Complot! over de fantoomtijd (het idee dat een deel van de vroege middeleeuwen nooit is gebeurd).
Daarnaast behandel ik in ‘Far Out’ de nieuwste claims rond de conformal cyclic cosmology, een theorie van Roger Penrose waarin ons heelal wordt voorafgegaan en gevolgd door een ander heelallen, en beantwoord ik de lezersvraag of neutrino’s door een zwart gat kunnen vliegen.
In totaal bijna vijftien pagina’s! Niet om mezelf op de borst te slaan (oké, wel), maar best een aardige score, naast een vaste baan van drie dagen in de week, een baby en freelanceklussen voor allerlei andere media. (Wat wel de productiviteit op het gebied van artikelen enorm helpt: geen boek schrijven.)
Hoe dan ook, KIJK 11/2018 ligt in de winkel voor 5,99 euro en is hier online te bestellen.
Hoe weten we hoeveel de andere planeten in ons zonnestelsel wegen? En planeten buiten ons zonnestelsel? Ik leg het uit op de KIJK-site, naar aanleiding van een lezersvraag. Op dezelfde site: mijn antwoorden op de vragen ‘Hoeveel deeltjes bevat ons heelal?’ en ‘Zijn er ook witte gaten?’
En: voorproefjes van mijn achtergrondartikel over de Square Kilometre Array (SKA), die wordt gebouwd in Australië en Zuid-Afrika, en mijn aflevering in serie Complot! over de fantoomtijd: het idee dat drie eeuwen in de vroege middeleeuwen in werkelijkheid nooit hebben plaatsgevonden.
Verschenen: het oktobernummer van KIJK, met op de cover ‘Plastic: probleem of mediahype?’ In het bijbehorende verhaal behandelt Ronald Veldhuizen de vragen ‘hoe schadelijk is plastic in zee nu echt?’ en ‘wat kunnen we er het beste tegen doen?’ (Voorproefje.)
Van mij deze keer wat minder bijdragen: een aflevering in de serie ‘Far out’ over het idee dat wormgaten kunnen fungeren als superdeeltjesversnellers, en het antwoord op de lezersvraag ‘Hoeveel weegt de straling in ons heelal?’. Oh ja, en een beetje eindredactie.
Nummer ligt in de winkel voor 5,99 euro en is hier online te bestellen, zonder verzendkosten.
Gisteren hebben tien kennisinstellingen uit Nederland, België en Duitsland zich geschaard achter het streven om de grootste zwaartekrachtgolvendetector ter wereld, de Einstein Telescope, naar Nederland te halen.
Tot de Einstein Telescope-coalitie behoren nu het nationale instituut voor subatomaire fysica Nikhef, de Katholieke Universiteit Leuven, de Universiteit Maastricht, de Universiteit Hasselt, de Universiteit Gent, de Universiteit van Luik, de Universiteit Antwerpen, de Vrije Universiteit Brussel, de Université Libre de Bruxelles, de Université Catholique de Louvain, de Universität Hamburg en de Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule in Aken. Naar verwachting zullen zich de komende maanden nog andere partijen aansluiten bij de coalitie.
De coalitie streeft ernaar een prototype voor de Einstein Telescope te bouwen: ETpathfinder. Waar de Einstein Telescope een ondergrondse driehoek moet worden van drie 10 km lange tunnels die zwaartekrachtgolven uit het heelal kan meten, krijgt de ETpathfinder bovengrondse ’tunnels’ van slechts 10 m. De kans dat zo’n minidetector zwaartekrachtgolven waarneemt is nihil, maar hij is wel geschikt om bijvoorbeeld precisietechnologie, coatings en optica voor de échte ET testen.
Lees mijn bericht op de site van De Ingenieur.
Heel benieuwd wat hier uiteindelijk van gaat komen. Stel je toch eens voor: een installatie van LHC-achtige proporties in mijn geboorteprovincie…
Vijftig jaar oud is ie alweer: de Westerbork Synthese Radio Telescoop, die bestaat uit veertien schotelantennes met een middellijn van 25 meter. En nog zijn wetenschappers er niet mee klaar. Gisteren werd Apertif officieel in gebruik genomen, een toevoeging aan de schotels die hun blikveld met bijna een factor veertig vergroot. Lees hoe dit systeem werkt in mijn berichtje op de site van De Ingenieur.