Categorieën
Natuurkunde

Vallende domino’s onder de virtuele loep

Tot 2009 was het laten omvallen van zoveel mogelijk dominostenen een jaarlijks terugkerend fenomeen – en met het nieuwe programma Domino Challenge heeft deze hobby zijn rentree gemaakt op de Nederlandse televisie. Maar hóé vallen dominostenen precies? Gek genoeg weten we dat eigenlijk niet. De Canadese ingenieur David Cantor en zijn Poolse collega Kajetan Wojtacki hebben daar verandering in gebracht met meer dan duizend (gesimuleerde) dominovalpartijen.

Lees het hele (alweer wat oudere) bericht bij Scientias.

Categorieën
Natuurkunde

Het W-deeltje lijkt iets te zwaar. Wat betekent dat?

Je zou me inmiddels bijna een verzamelaar van anomalieën kunnen noemen. Dat wil zeggen: van metingen uit de natuurkunde of sterrenkunde die niet lekker stroken met onze huidige theorieën.

Categorieën
Overige wetenschap

Urine geeft Afrikaanse akkers flinke boost

Dat planten beter gaan groeien van urine, is al duizenden jaren bekend. Het spul bevat dezelfde stofjes als kunstmest: fosfor, stikstof en kalium. Toch wordt menselijke plas niet grootschalig ingezet binnen de landbouw – ook niet in gebieden waar de alternatieven te duur zijn.

Een team van onderzoekers uit Niger, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk heeft nu bekeken of met name boerinnen uit Niger baat kunnen hebben bij urine als mest. En dat blijkt inderdaad het geval te zijn.

Lees het hele bericht bij Scientias. Ik broed nog op een breder artikel over het onderwerp voor ’t een of andere medium.

Links parelgierst die is bemest met menselijke urine (‘oga’), rechts hetzelfde gewas waarbij dat niet is gebeurd. Foto: Agronomy for Sustainable Development (2021). DOI: 10.1007/s13593-021-00675-2

Categorieën
Natuurkunde

Russisch experiment ziet te weinig neutrino’s

Neutrino’s: ze blijven de wetenschappelijke gemoederen in beweging brengen. Vorige week [op deze site: gisterenschreven we nog over twee Amerikaanse experimenten waarvan het ene een teveel aan neutrino’s denkt te hebben gemeten, terwijl het andere niets geks heeft gezien. Dit bericht draait om een Russische detector die juist mínder neutrino’s heeft gemeten dan verwacht. Zowel het Amerikaanse overschot als het Russisch tekort zou kunnen wijzen op een nieuwe deeltje: een zogenoemd steriel neutrino.

Lees het hele bericht bij Scientias.

Dezelfde steriele neutrino’s?

In het Vlaamse populairwetenschappelijke tijdschrift Eos maak ik binnenkort de volledige balans op wat betreft steriele neutrino’s. Want het wordt allemaal wel wat verwarrend: al die experimenten die wel of geen steriele neutrino’s vinden.

En dan worden deze deeltjes ook nog opgevoerd om het donkere-materie-probleem op te lossen, de gewone neutrino’s hun massa’s te geven én de onbalans tussen materie en antimaterie in het heelal te verklaren. Maar hebben we het dan wel steeds over dezelfde steriele neutrino’s?

Hoog tijd voor een update

Geen zin om op deze Eos-editie te wachten? In het hoofdstuk over steriele neutrino’s in mijn tweede boek, De deeltjessafari, vertel ik hier ook al wat over.

Wel komt dat boek alweer uit 2014, dus daar staan natuurlijk al die intrigerende resultaten van de afgelopen acht jaar niet in. Wat dat betreft wordt het hoog tijd voor een update.

Categorieën
Natuurkunde

MicroBooNE vindt geen overschot aan neutrino’s

Neutrino’s zijn maar gekke deeltjes. Elke seconden vliegen er biljoenen door je lichaam, maar daar merk je niets van. In de regel trekken neutrino’s zich namelijk zo goed als niets van andere deeltjes aan.

Nog een vreemde eigenschap is dat er verschillende ‘smaken’ neutrino’s zijn die in elkaar kunen veranderen. Daarbij dénken we uit te kunnen rekenen wanneer dat soort veranderingen precies plaatsvinden en in welke mate.

Eerdere metingen van het experiment MiniBooNE strookten echter niet met die berekeningen. En dat zou op nieuwe deeltjes kunnen wijzen. Op zogenoemde steriele neutrino’s bijvoorbeeld, die zich nóg minder aantrekken van andere deeltjes dan gewone neutrino’s.

Nu heeft een ander experiment, MicroBooNE, zich op hetzelfde verschijnsel gestort. Dat zag alleen niets geks, meldt het team in een pas gepubliceerd artikel. Probleem opgelost dus? Nou nee. Nog steeds is niet duidelijk waarom MiniBooNE wél iets mat – en nog steeds kunnen er nieuwe deeltjes in het spel zijn.

Lees het hele stuk bij Scientias.

Meer over gewone neutrino’s lees je in mijn eerste boek, De deeltjesdierentuin. Meer over steriele neutrino’s – die verantwoordelijk zouden kunnen zijn voor het neutrino-overschot van MiniBooNE – vind je in het vervolg, De deeltjessafari.

Categorieën
Overige wetenschap

Welke rol speelden bosbranden bij de grootste massa-uitsterving?

Zo’n 252 miljoen jaar geleden vond de grootste massa-uitsterving in de geschiedenis van de aarde plaats: de Perm-Trias- of PT-extinctie. Onder andere legde 81 procent van de soorten in zee het loodje, alsmede 70 procent van de gewervelde diersoorten op het land. Hoe die ramp precies verliep, is al jaren onderwerp van onderzoek.

Nu doen paleontoloog Chris Mays van University College Cork in Ierland en Stephen McLoughlin van het Zweeds Natuurhistorisch Museum in Stockholm een duit in het zakje. In een nieuwe studie proberen ze de rol die bosbranden destijds speelden op te helderen.

Lees het hele bericht bij Scientias.

Categorieën
Overige wetenschap

Je poep op de bank zetten: handig of niet?

Je poep laten invriezen voor later: in eerste instantie lijkt het een bizar idee. Maar in tweede instantie klinkt het misschien wel als een heel goed plan. Want stel nu dat je over een x-aantal jaar een ziekte krijgt die verband houdt met het microbioom: de verzameling microben in je darmen. Dan zou het handig kunnen zijn als je met behulp van je eigen poep je microbioom kunt ‘resetten’. Daarom pleiten de Amerikaanse wetenschappers Shanlin Ke, Scott Weiss en Yang-Yu Liu in het tijdschrift Trends in Molecular Science voor een poepbank met poepmonsters. De vraag is alleen of het daar niet wat vroeg voor is.

Lees het hele bericht bij Scientias.

Categorieën
Overige wetenschap

Algoritme voorspelt misdaad én beoordeelt inzet politie

Wat ooit een onderwerp was voor een sciencefictionfilm, is hard op weg werkelijkheid te worden: een computer die voorspelt waar en wanneer er een misdaad plaatsvindt. Datawetenschapper Ishanu Chattopadhyay van de Universiteit van Chicago en collega’s hebben nu een algoritme ontworpen dat hier behoorlijk goed in is.

En daar kun je meer mee dan alvast politie naar een aankomende crime scene sturen, schrijven de onderzoekers. Je kunt er ook mee bepalen of de politie zijn middelen wel eerlijk over rijke en armere wijken verdeelt.

Lees het hele bericht bij Scientias.

Categorieën
Overige wetenschap

Haaien vluchten weg na slachtpartijen door orca’s

Witte haaien zijn ontegenzeggelijk indrukwekkende beesten. Ze kunnen 6 meter lang worden en tot 2500 kilogram wegen – oftewel: meer dan een gemiddelde auto. Maar ook in de zee geldt ‘baas boven baas’. Orca’s kunnen wel 9 meter lang worden en meer dan 6600 kilogram wegen. En aan de Zuid-Afrikaanse kust hebben twee van deze killer whales zich op de lokale wittehaaienpopulatie gestort. Waarna, zo schrijven marien bioloog Alison Towner van de Rhodes-universiteit in Makhanda en collega’s in een nieuw artikel, de haaien het haai… hazenpad kozen.

Lees het hele bericht bij Scientias.

Categorieën
Natuurkunde

10 jaar higgs!

Tien jaar geleden is het alweer: de ontdekking van het higgsdeeltje. Kan me nog goed herinneren dat ik, met CERN-T-shirt aan, via mijn pc de praatjes volgde van de woordvoerders van de LHC-experimenten ATLAS en CMS in Genève. Technische verhalen die langzaam, met voor leken vrij ondoorgrondelijke PowerPoints, gestaag toewerkten naar hun conclusies. En uiteindelijk directeur Rolf-Dieter Heuer die hun verhalen samenvatte met: “As a layman I would now say: I think we have it.”

Een mooi moment – dat nog ietsje mooier was voor mij persoonlijk, omdat ik destijds al maanden werkte aan mijn eerste boek, De deeltjesdierentuin, dat uiteindelijk in november 2012 verscheen. De breed gerapporteerde ontdekking van het higgsdeeltje – met alle vragen die al die berichten en artikelen opriepen – zal de verkoop zeker geen kwaad hebben gedaan.