Tien jaar geleden is het alweer: de ontdekking van het higgsdeeltje. Kan me nog goed herinneren dat ik, met CERN-T-shirt aan, via mijn pc de praatjes volgde van de woordvoerders van de LHC-experimenten ATLAS en CMS in Genève. Technische verhalen die langzaam, met voor leken vrij ondoorgrondelijke PowerPoints, gestaag toewerkten naar hun conclusies. En uiteindelijk directeur Rolf-Dieter Heuer die hun verhalen samenvatte met: “As a layman I would now say: I think we have it.”
Een mooi moment – dat nog ietsje mooier was voor mij persoonlijk, omdat ik destijds al maanden werkte aan mijn eerste boek, De deeltjesdierentuin, dat uiteindelijk in november 2012 verscheen. De breed gerapporteerde ontdekking van het higgsdeeltje – met alle vragen die al die berichten en artikelen opriepen – zal de verkoop zeker geen kwaad hebben gedaan.
Vergezocht idee
Lang voor de ontdekking sprak ik trouwens met zowel toenmalig Nikhef-directeur Frank Linde als met de Nederlandse ATLAS-programmaleider Stan Bentvelsen over de zoektocht naar het higgsboson. Linde zei toen resoluut: “Die higgs gaan we gewoon vinden, daar ben ik vast van overtuigd.” Bentvelsen vond dat je dat niet zomaar kon stellen; dat daar wel een héél groot vertrouwen in de theorie uit bleek.
Voor KIJK sprak ik naar aanleiding van het higgsjubileum opnieuw met Bentvelsen, inmiddels alweer jaren zelf directeur van Nikhef. Nog steeds lijkt bij hem vooral de verwondering te overheersen: de natuur lijkt dat vergezochte higgs-idee écht te gebruiken om deeltjes massa te geven!
Niet het hele verhaal
En dat ís natuurlijk ook iets heel bijzonders. ‘Wij’ (lees: theoretici) kunnen wel van alles verzinnen om de boel op papier kloppend te krijgen. Daar hoeft ons universum zich dan natuurlijk niets van aan te trekken – en vaak doet het dat ook niet. Maar in dit geval lijken Brout, Englert, Higgs en al die andere fysici die het higgsmechanisme bedachten en het zijn plek in het standaarmodel gaven het toch echt bij het rechte eind gehad te hebben.
Al weten we ook dat het standaardmodel-inclusief-higgs niet het hele verhaal vertelt. Want donkere materie. En een heelal dat van nature nauwelijks antimaterie bevat. En die gekke muonen. En dat te zware W-deeltje. En meer. Zelf ben ik al jaren razend benieuwd wat nu uiteindelijk de volgende stap zal blijken richting een completer begrip van de werkelijkheid. Maar vandaag zetten we nog even de ontdekking van het higgsdeeltje in de schijnwerpers. Want laten we vooral ook onze successen blijven vieren.