Maand: oktober 2013

Categorieën
Natuurkunde

Filmpje: Ivo van Vulpen over deeltjes

Op een mini-symposium van het KNAW over het higgsboson zag ik hem spreken: deeltjesfysicus Ivo van Vulpen. Die praat makkelijk, dacht ik toen; mochten we ooit een KIJK-evenement organiseren, dan wil ik hem wel als spreker.

Maar ja, van zo’n evenement was toen totaal geen sprake. Dat moest dan gelijk iets worden à la de Tina-dag of de Margriet Winter Fair, dachten we. En dat soort aantallen mensen zouden we nooit op de been krijgen.

Maar toen ontstond het idee van KIJK Live!: geen grootse plannen met dito budgetten, maar klein beginnen, zonder noemenswaardig budget. En ineens hadden we dus wél dat podium waar ik Ivo zo graag eens op zou zetten.

Het resultaat mocht er zijn: zonder enige twijfel was het praatje over higgs- en andere deeltjes een van de hoogtepunten (voor mij zelfs hét hoogtepunt) van de avond. Maar oordeel vooral zelf:

Meer natuurkunde op het podium zien? Kom dan vooral naar de derde editie van KIJK Live!, waar theoretisch fysicus Jan Pieter van der Schaar het gaat hebben over de vraag of zwarte gaten al dan niet zijn voorzien van allesverschroeiden firewalls, en wat dat betekent voor de natuurkunde. (Inderdaad, het onderwerp van mijn artikel in KIJK 12/2013.)

Categorieën
Sterrenkunde

Ruimtetelescoop Planck is afgedankt

4,5 jaar heeft hij de zogenoemde kosmische achtergrondstraling bestudeerd: de Europese ruimtetelescoop Planck. En nu is het einde oefening voor de kijker. Afgelopen woensdag werd zijn zendapparatuur uitgezet, waarna we nooit meer van hem zullen horen.

Sitestukje over het opdoeken van de ruimtetelescoop Planck. Lees het hele bericht op de KIJK-site!

Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

Zwarte gaten en firewalls

Te vinden in KIJK 12/2013: mijn artikel over de firewalls die zich al dan niet rond zwarte gaten bevinden, en het natuurkundige debat dat daarachter schuilgaat. Lees hier vast een voorproefje.

Een lastig artikel om te schrijven, doordat aan het onderwerp een hele waslijst aan geavanceerde natuurkundige concepten is verbonden, van singulariteit tot unitariteit, en van holografisch principe tot verstrengeling. Uiteindelijk denk ik dat ik er heel aardig uitgekomen ben, al zeg ik het zelf, door een aantal aspecten van het onderwerp te laten liggen (waaronder entropie en wormgaten) of ze alleen maar kort te noemen (zoals de AdS/CFT-correspondentie).

Maar goed, er valt dus nog veel meer over dit controversiële type firewall te zeggen. Wie na lezing van het artikel dieper wil, kan terecht bij de links onder de teaser waar ik hierboven naar link, en het goed leesbare (maar helaas inmiddels wat achterhaalde) boek The Black Hole War van Leonard Susskind.

KIJK 12/2013 ligt in de winkel vanaf 18 oktober.

Categorieën
Sterrenkunde

Planeet zonder ster gevonden

Een planeet is per definitie een hemellichaam in een baan rond een ster – zou je denken. Maar volgens recente schattingen zou ons sterrenstelsel, de Melkweg, weleens talloze zwerf- of weesplaneten kunnen bevatten: planeten die niet via de zwaartekracht aan een ster zijn gebonden, maar vrij door het heelal bewegen. Astronomen op Hawaii hebben nu zo’n ‘Lonely Planet’ gevonden en onderzocht.

Lees het hele bericht op de KIJK-site!

Categorieën
Overig

Vredesprijs voor organisatie tegen chemische wapens

Met betrekking tot de Nobelprijs voor de vrede van dit jaar gonsde vooral de naam van Malala Yousufzai rond, de 16-jarige, Pakistaanse kinderrechtenactiviste dat door de Taliban in het hoofd werd geschoten. Maar het Noorse Nobelcomité besliste anders: de prijs gaat dit jaar naar de Organization for the Prohibition of Chemical Weapons (OPCW), die toeziet op het verbod op chemische wapens en helpt bij de vernietiging daarvan.

Lees mijn bericht over de Nobelprijs van de vrede op de KIJK-site!

Categorieën
Natuurkunde

Nobelprijs voor Peter Higgs en François Englert

Oké, het was waarschijnlijk de makkelijkst te voorspellen Nobelprijs sinds jaren, maar toch: told you so! Vandaag werd bekendgemaakt dat de Brit Peter Higgs en de Belg François Englert dit jaar naar Stockholm mogen voor hun bijdragen aan het higgsmechanisme. (Ja, sorry, ik blijf het voorlopig toch maar zo noemen; BEH-mechanisme doet het niet echt voor mij…) Lees op de KIJK-site mijn in heel rap tempo geschreven bericht over de prijs. (Gelukkig had ik wat voorkennis, deze keer.)

Enneh… wie meer wil weten, kan uiteraard terecht bij mijn boek De deeljesdierentuin (hoofdstuk 6, met name). :)

Categorieën
Natuurkunde

Nobelprijs voor Higgs? En wie verder?

Dit jaar is het voor het eerst een serieuze mogelijkheid: dat er een Nobelprijs wordt uitgereikt voor het higgsdeeltje. Wat de vraag oproept: wie gaat die prijs dan precies krijgen?

Het higgsmechanisme werd in 1964 namelijk door maar liefst zes mannen bedacht, verdeeld over drie groepen die onafhankelijk van elkaar werkten: het duo Robert Brout en François Englert, een solo werkende Peter Higgs, en het trio Tom Kibble, Gerald Guralnik en Carl Hagen. In principe zou je die allemaal een deel van de credit (en het geld) willen geven, maar ja: één Nobelprijs mag maar aan maximaal drie personen worden uitgereikt. Welke drie?

Lees verder “Nobelprijs voor Higgs? En wie verder?”
Categorieën
Natuurkunde

Filmpje: majoranadeeltjes op KIJK Live!

Het duurde wat langer dan gedacht, maar de filmpjes van de sprekers op de eerste KIJK Live! staan online! Bekijk het praatje dat Vincent Mourik gaf over majoranadeeltjes:

Het filmpje werd gemonteerd door Daan van Bergen van VideoLogic, gebruikmakend van beelden geschoten door hemzelf en Ralph Mooijekind van Videodepartment. Dank, beide heren!

Meer weten over het onderwerp? Ik schreef er eerder een artikel over in KIJK 11/2012 en postte een interview met Mourik op de KIJK-site. Over waarom het Delftse majoranaonderzoek niets over donkere materie zegt, schreef ik deze blogpost.

Categorieën
Overige wetenschap

‘Shutdown’ VS rijdt wetenschap in de wielen

Als je nu naar de site van de NASA gaat, krijg je niets anders op je scherm dan één korte mededeling: “Due to the lapse in federal government funding, this website is not available. We sincerely regret this inconvenience.” Want ja, ook de NASA wordt door de Amerikaanse overheid gefinancierd en is dus in het kader van de veelbesproken shutdown tot nader order gesloten. Dat wil zeggen: niet helemaal. De mission control voor het ruimtestation ISS blijft zijn werk gewoon doen, maakte president Barack Obama gelijk al bekend. De Amerikaanse ISS-bewoners Karen Nyberg en Mike Hopkins hoeven zich dus geen zorgen te maken. En verder?

Lees het hele sitebericht op de KIJK-site, over de effecten van de shutdown van de Amerikaanse overheid op de ruimtevaart en andere takken van de wetenschap.

Nog wat aanvullingen: Wired heeft een bericht over biomedische experimenten die in de soep lopen en proefdieren die zinloos moeten worden afgemaakt, en Nature News meldt dat de Very Large Array en andere Amerikaanse radiotelescopen zijn uitgezet.

En nog twee cynische tweets van astronoom Mike ‘Plutokiller’ Brown:

One week from now the SOFIA airplane/telescope will be landing with a ton of new data to help us understand the surface of Europa. Can’t wait!

Just kidding: SOFIA can’t fly during the shutdown. So there will be no data. We will learn nothing. Nothing at all. Next chance? 2015.

Zucht.