Het higgsmechanisme is dan wel vernoemd naar de Britse wetenschapper Peter Higgs, maar eigenlijk zijn er zes wetenschappers verantwoordelijk voor, verdeeld over drie groepen: het duo François Englert en Robert Brout, de solo werkende Peter Higgs, en het trio Tom Kibble, Carl Hagen en Gerald Guralnik. Die laatste is afgelopen weekend op 77-jarige leeftijd overleden, zo meldt Brown University.
Tijd voor een update rond mijn tweede boek, De deeltjessafari. Hoe staat het daarmee?
Welnu, ik ben er druk mee bezig – maar omdat al het schrijfwerk ’s ochtends vroeg, in het weekend of op een van mijn schaarse vrije dagen moet gebeuren (en ik soms ook nog iets anders wil of moet doen), is het tempo niet heel hoog. Daarnaast is het onderwerp van het boek hypothetische deeltjes, en daarover zijn helaas heel wat minder begrijpelijke teksten beschikbaar dan over de grotendeels niet-hypothetische deeltjes die ik in De Deeltjesdierentuin behandelde. Toch: inmiddels heb ik denk ik een vijfde van het boek al in de vorm van enigszins leesbare tekst weten te gieten.
Elke magneet heeft een noord- en een zuidpool. Snijd je zo’n magneet vervolgens in tweeën, dan blijkt elke helft ook weer een noord- en een zuidpool te hebben. Een losse pool zul je dus nooit zien. Toch zouden deze zogenoemde magnetische monopolen kunnen bestaan, stelde de Britse natuurkundige Paul Dirac in 1931. Alleen: tot nu toe is het nog op geen enkele manier gelukt om er een waar te nemen. Maar natuurkundigen onder leiding van David Hall hebben er nu wel een gemaakt in het lab – soort van.
Lees het hele bericht op de KIJK-site!
Meer over magnetische monopolen – maar dan vooral van het soort dat Dirac voorspelde – in mijn volgende boek, De deeltjessafari.
Antimaterie is maar moeilijk in leven te houden in het lab. Komt een antideeltje namelijk het corresponderende deeltje tegen, dan verdwijnen ze allebei. Toch weten experimenten op CERN de laatste jaren allerlei interessante, nieuwe trucjes uit te halen met antimaterie. Het meest recente voorbeeld: de antimateriestraal van het experiment ASACUSA. Hierbij worden antiwaterstofatomen een aantal meter weggestuurd van de plek waar ze zijn geproduceerd. Voor een tachtigtal antiwaterstofatomen is aangetoond dat dit is gelukt.
Lees het volledige bericht op de KIJK-site! Een lastig bericht om te schrijven; ik hoop van harte dat het een beetje te volgen is met niet al te veel voorkennis. Maar ja, een nieuwtje met het woord ‘antimateriestraal’ in de kop kon ik natuurlijk niet laten liggen…
Een paar jaar geleden schreef ik een artikel waar ik nog steeds met plezier aan terugdenk: ‘Zware metalen voor een vederlicht deeltje’ (KIJK 7/2010). Hierin vertelde ik het verhaal van een lading lood, gehaald uit een Romeins scheepswrak, die werd gebruikt om het Italiaanse deeltjesexperiment CUORE af te schermen. Destijds omschreef ik de gang van zaken als een ‘win-win-situatie’ voor archeologen en fysici. Maar enkele dagen geleden verschenen er ineens berichten online met koppen als ‘Underwater Archaeologists Fight Particle Physicists on Using Ancient Roman Ingots’. Wat is er aan de hand?
Niet nieuw voor internet, wel nieuw voor mij: ‘Strange Charm – A Song about Quarks’ van ‘Vlogbrother’ Hank Green. Erg leuk gedaan – en het klopt allemaal ook nog!
In hetzelfde straatje, maar flink wat jaartjes ouder: ‘Quark, Strangeness and Charm’ van Hawkwind, met helaas een wat minder informatieve songtekst (Einstein was not a handsome fellow / Nobody ever called him ‘Al’ / He had a long moustache to pull on, it was yellow / I don’t believe he ever had a girl):
Deeltjesdierentuin-lezer Co Lerakker stelde elders op deze site de volgende vraag:
“Hoe kunnen een quark en een antiquark samen in een meson zitten zonder dat het tot annihilatie van beide komt?”
Een heel goede vraag, die ik niet beantwoord in het boek; vandaar deze blogpost.
Ze zijn waarschijnlijk de meest talrijke deeltjes in ons universum: neutrino’s. Maar doordat ze vrijwel overal ongemerkt doorheen vliegen (zelfs een plak lood van 1 lichtjaar dik houdt ze nauwelijks tegen), zijn ze heel lastig te onderzoeken en bestaan er nog behoorlijk wat vragen over deze minuscule deeltjes. Zoals: hoeveel wegen ze eigenlijk?
Stukje uit de rubriek ‘KIJK antwoordt’, nu te lezen op de KIJK-site!
Op een mini-symposium van het KNAW over het higgsboson zag ik hem spreken: deeltjesfysicus Ivo van Vulpen. Die praat makkelijk, dacht ik toen; mochten we ooit een KIJK-evenement organiseren, dan wil ik hem wel als spreker.
Maar ja, van zo’n evenement was toen totaal geen sprake. Dat moest dan gelijk iets worden à la de Tina-dag of de Margriet Winter Fair, dachten we. En dat soort aantallen mensen zouden we nooit op de been krijgen.
Maar toen ontstond het idee van KIJK Live!: geen grootse plannen met dito budgetten, maar klein beginnen, zonder noemenswaardig budget. En ineens hadden we dus wél dat podium waar ik Ivo zo graag eens op zou zetten.
Het resultaat mocht er zijn: zonder enige twijfel was het praatje over higgs- en andere deeltjes een van de hoogtepunten (voor mij zelfs hét hoogtepunt) van de avond. Maar oordeel vooral zelf:
Meer natuurkunde op het podium zien? Kom dan vooral naar de derde editie van KIJK Live!, waar theoretisch fysicus Jan Pieter van der Schaar het gaat hebben over de vraag of zwarte gaten al dan niet zijn voorzien van allesverschroeiden firewalls, en wat dat betekent voor de natuurkunde. (Inderdaad, het onderwerp van mijn artikel in KIJK 12/2013.)
Oké, het was waarschijnlijk de makkelijkst te voorspellen Nobelprijs sinds jaren, maar toch: told you so! Vandaag werd bekendgemaakt dat de Brit Peter Higgs en de Belg François Englert dit jaar naar Stockholm mogen voor hun bijdragen aan het higgsmechanisme. (Ja, sorry, ik blijf het voorlopig toch maar zo noemen; BEH-mechanisme doet het niet echt voor mij…) Lees op de KIJK-site mijn in heel rap tempo geschreven bericht over de prijs. (Gelukkig had ik wat voorkennis, deze keer.)
Enneh… wie meer wil weten, kan uiteraard terecht bij mijn boek De deeljesdierentuin (hoofdstuk 6, met name). :)