Dat er in het centrum van ons sterrenstelsel hoogstwaarschijnlijk een zwart gat te vinden is dat enkele miljoenen keren zoveel weegt als onze zon, is inmiddels al wel een tijdje bekend. Maar de Japanse sterrenkundige Tomuharu Oka en collega’s denken nu een tweede zwarte gat te hebben gevonden in hetzelfde gebied. En dat zou dan een massa moeten hebben van ongeveer 100.000 keer die van de zon.
Als je de kreet ‘grootste radiotelescoop ter wereld’ leest, zie je waarschijnlijk een enorme schotelantenne voor je. De Low Frequency Array (LOFAR) is echter een heel ander soort opstelling: een enorm netwerk van afzonderlijk weinig indrukwekkend ogende antennes. En dat netwerk wordt nog een tikje groter, zo werd deze week bekend. Ook Ierland krijgt namelijk een LOFAR-antennestation.
Het is een van de grote openstaande vraagstukken binnen de natuurkunde: wat gebeurt er met informatie die in een zwart gat valt? Wordt die onherroepelijk vernietigd, of komt die er toch op de een of andere manier weer uit? De man die het probleem ooit op de kaart zette, Stephen Hawking, denkt nu met twee collega’s de oplossing op het spoor te zijn.
Lees het hele bericht op de KIJK-site; de nieuwste aflevering in de decennia-durende zwarte-gaten-informatieparadox-soap.
Meestal worden bolvormige sterrenhopen of bolhopen snel afgeserveerd in discussies over buitenaards leven. Deze clusters, waarin gemiddeld een miljoen sterren zitten samengepakt in een bol van zo’n 100 lichtjaar, zouden nauwelijks planeten bevatten. Maar dat zou weleens reuze mee kunnen vallen, stellen twee astronomen nu. En als er dan toch planeten zijn te vinden in zo’n bolhoop, zouden die weleens de ideale voedingsbodem kunnen zijn voor beschavingen die zich over meerdere planetenstelsels uitstrekken.
Lees het hele bericht op de KIJK-site! (De lange online versie van wat waarschijnlijk de eerstvolgende aflevering in de rubriek ‘Far out’ gaat worden.)
Als je op de zon staat, weeg je twintig keer zoveel als op aarde. Sta je daarentegen op een rode reuzenster, dan weeg je juist vijftig keer minder. Leuk om te weten, maar verder niet echt praktische informatie. Je kúnt immers niet op een ster staan, om tal van redenen. Toch is het voor astronomen erg belangrijk om te weten hoe groot de zwaartekracht is aan het oppervlakte van een ster. Onder meer kunnen ze daarmee vaststellen hoe ‘leefbaar’ een planeet is die rond zo’n ster beweegt. Helaas is deze waarde voor verre, zwakke sterren lastig te meten. Maar een internationaal team astronomen denkt nu de oplossing te hebben gevonden.
Wat waren de meest geslaagde KIJK-covers en de beste KIJK-artikelen van afgelopen jaar, volgens de redactie? Lees hier onze picks. Ik ging zelf voor de Fallout-achtige cover ‘Hoe overleef je na een apocalyps?’, en het artikel over voedsel verbouwen op Mars, het debuut van onze (inmiddels ex-)stagiair Jasper.
En hier vind je wat onze favoriete KIJK Live!-praatjes waren. Mijn keus: het praatje over gravitatiegolven van natuurkundige Laura van der Schaaf. Helaas niet briljant op film vastgelegd omdat we door omstandigheden moesten improviseren met er toevallig aanwezig was aan fotocamera’s, maar kijk er toch maar even naar:
Afgelopen jaar tot mijn eigen verbazing tachtig boeken gelezen – inclusief comic-bundels en luisterboeken; dat wel – dus voldoende materiaal om wat aanraders uit te plukken.
Internetcartoonist XKCD introduceert: het fixion! Dat donkere energie én donkere materie verklaart, naakte singulariteiten bedekt, neutrino’s heel af en toe sneller dan het licht laat bewegen en nog veel meer!
Nu in de winkel: KIJK 1/2016!
Met als coververhaal ‘Hoe blauw is rode planeet?’ door sterrenkundige Lucas Ellerbroek, over de vraag hoe het nu precies zit met water op Mars. De illustratie op het omslag – erg blij mee! – is speciaal voor ons gemaakt door Marco Lap.
Verder onder meer in dit nummer: de terugkeer van de serie ‘Complot!’, een interview met cloaking-pionier Sir John Pendry, en een artikel over de vraag waarom we eigenlijk nog kinderen krijgen dat het zelfs tot Linda.-stukje heeft geschopt.
KIJK 1/2016 is te koop in de winkel en te bestellen (zonder verzendkosten!) via deze webpagina.
Ruimtemissies zoals New Horizons en Cassini halen hun energie uit een zogenoemde RTG: een generator die draait op de hitte die vrijkomt bij het verval van radioactieve materialen. Een van de meest gebruikte stoffen voor zo’n RTG is plutonium-238 (zie foto), waar de NASA dan ook veel behoefte aan heeft. Maar de Amerikaanse voorraad raakt op. Vandaar dat de ruimtevaartorganisatie een paar jaar geleden het Oak Ridge National Laboratory zo’n 15 miljoen dollar per jaar begon toe te schuiven om deze vorm van plutonium te gaan produceren. Nu is dat gelukt: het lab heeft 50 gram van de gewilde isotoop geleverd.