Categorie: Natuurkunde

Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

Ontstonden tijdens de oerknal ook een anti-heelal?

Wat was er voor de oerknal? Niets, zullen de meeste kosmologen zeggen. Toen ons heelal zo’n 13,8 miljard jaar geleden werd geboren, markeerde dat het begin van de tijd. En van iets wat gebeurde voordat de tijd begon te lopen, kun je niet spreken. Net zomin als je het kunt hebben over iets wat ten noorden van de Noordpool ligt. Toch zijn er wetenschappers die wel degelijk speculeren over een heelal voor het onze. De van origine Zuid-Afrikaanse natuurkundige Neil Turok bijvoorbeeld, die onlangs met zijn collega’s Latham Boyle en Keiran Finn een nieuwe variant op dat idee publiceerde. In dit artikel stelt het drietal dat er bij de oerknal twee heelallen ontstonden. Of eigenlijk: één gewoon heelal en één terug in de tijd reizend anti-heelal.

Lees de nieuwste aflevering van mijn rubriek Far Out op de KIJK-site.

Categorieën
Natuurkunde

Japan neemt nog geen besluit over deeltjesversneller ILC

Gisteren zou Japan meer duidelijkheid geven met betrekking tot de International Linear Collider (ILC), zo hoopte de natuurkundige gemeenschap. Het land is namelijk de enige overgebleven kandidaat voor de locatie van deze deeltjesversneller met een lengte van 20 kilometer, waarmee het in 2012 ontdekte higgsdeeltje in detail is te bestuderen. Het Japanse ministerie van onderwijs, cultuur, sport en wetenschap heeft echter aangegeven nog steeds niet klaar te zijn om de knoop door te hakken, bleek op een bijeenkomst van het International Committee for Future Accelerators.

Lees het hele bericht op de site van De Ingenieur. 

Meer deeltjesversnellerverhalen in de komende nummers van De Ingenieur (over of de Future Circular Collider ook zou kunnen profiteren van geavanceerdere technologie) en KIJK (over de kritiek op de Future Circular Collider en diens Chinese concurrent).

ILC

 

Categorieën
Natuurkunde

Tijdmachine werkt zonder exotische materie

We hebben allemaal weleens iets gezegd wat we achteraf veel liever voor ons hadden gehouden. Hoe geweldig zou het dan zijn als je even terug in de tijd kon gaan om jezelf net vóór het moment suprême vanachter een kamerplant toe te sissen: “Hou. Je. Mond!” Maar ja, gedane zaken nemen geen keer. We zullen moeten leren leven met alles wat we ooit hebben gezegd en gedaan. Of… is er toch nog een uitweg? Dat doet een recent artikel van drie Amerikaanse wetenschappers vermoeden, waarin ze een nieuw ontwerp voor een tijdmachine presenteren.

Lees het hele artikel op de KIJK-site.

Categorieën
Natuurkunde

De deeltjesdierentuin krijgt tiende druk!

De deeltjesdierentuin - omslagMijn eerste boek, De deeltjesdierentuin, loopt blijkbaar nog steeds goed genoeg voor een nieuwe druk, de tiende inmiddels! Toegegeven, daarbij gaat het niet om een megagrote hoeveelheid exemplaren, maar toch: niet slecht, voor een boek dat alweer ruim zes jaar in de winkel ligt.

Niet dat die zes jaar het boek achterhaald maken, overigens. Ik had graag gezegd dat er sinds het higgsdeeltje nog een hele rits nieuwe ontdekkingen zijn gedaan, maar vooralsnog valt de opbrengst van het post-higgs-tijdperk tegen.

Overigens denk ik niet dat mijn andere twee boeken, De deeltjessafari en Verstoppertje spelen met aliens, nog nieuwe drukken gaan krijgen – dus als ze nog op je verlanglijstje staan, koop ze dan maar gewoon even snel. Wie weet is er over een tijdje niet meer aan te komen…

Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

Neutrino’s vangen en donkere energie te slim af zijn in KIJK

KIJK 12/2018Nu in de winkel (oké, alweer twee weken): de KIJK van december 2018!

Met daarin van mijn hand het artikel ‘Deeltjes in de ziepzee’, over neutrinotelescoop KM3NeT (voorproefje). Plus een aflevering in de serie ‘Far Out’ over hoe een geavanceerde beschaving zich kan wapenen tegen de versnelde uitdijing van het heelal (siteversie), een beeldreportage over de altijd spectaculaire winnaars van de Insight Astronomy Photographer of the Year-wedstrijd, en het antwoord op de vraag ‘Hoe snel na de oerknal kon leven ontstaan?’

Nummer is hier te bestellen voor 5,99 euro.

 

Categorieën
Natuurkunde

Vinkje voor de bucket list: kernfusiereactor ITER

Als ik een bucket list had gehad van te bezoeken natuur- en sterrenkundige plekken, had hij er zeker op gestaan: de internationale kernfusiereactor ITER, die momenteel in Zuid-Frankrijk wordt gebouwd. Vorige maand kreeg ik dankzij een excursie georganiseerd door de VWN eindelijk de kans er een kijkje te gaan nemen.

De Ingenieur 11/2018In het deze week verschenen nummer van De Ingenieur – waar ik drie dagen per week voor werk als eindredacteur – lees je mijn reportage over dit bezoek: ‘Een puzzel van formaat’. Hierin beschrijf ik vijf van de faciliteiten op het ITER-terrein, in de hoop zo een beeld te geven van wat er allemaal komt kijken bij de bouw van een experimentele reactor van deze omvang.

De digitale versie van deze editie, met ook mooie verhalen over onder meer kunstmatige intelligentie, schimmel als materiaal en plasticrecycling, is te koop via ISSUU voor 7,50 euro. Op de site van De Ingenieur is gratis een voorproefje van mijn artikel te lezen.

Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

Universiteiten steunen Limburgse Einstein Telescope

Gisteren hebben tien kennisinstellingen uit Nederland, België en Duitsland zich geschaard achter het streven om de grootste zwaartekrachtgolvendetector ter wereld, de Einstein Telescope, naar Nederland te halen.

Tot de Einstein Telescope-coalitie behoren nu het nationale instituut voor subatomaire fysica Nikhef, de Katholieke Universiteit Leuven, de Universiteit Maastricht, de Universiteit Hasselt, de Universiteit Gent, de Universiteit van Luik, de Universiteit Antwerpen, de Vrije Universiteit Brussel, de Université Libre de Bruxelles, de Université Catholique de Louvain, de Universität Hamburg en de Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule in Aken. Naar verwachting zullen zich de komende maanden nog andere partijen aansluiten bij de coalitie.

De coalitie streeft ernaar een prototype voor de Einstein Telescope te bouwen: ETpathfinder. Waar de Einstein Telescope een ondergrondse driehoek moet worden van drie 10 km lange tunnels die zwaartekrachtgolven uit het heelal kan meten, krijgt de ETpathfinder bovengrondse ’tunnels’ van slechts 10 m. De kans dat zo’n minidetector zwaartekrachtgolven waarneemt is nihil, maar hij is wel geschikt om bijvoorbeeld precisietechnologie, coatings en optica voor de échte ET testen.

Lees mijn bericht op de site van De Ingenieur.

Heel benieuwd wat hier uiteindelijk van gaat komen. Stel je toch eens voor: een installatie van LHC-achtige proporties in mijn geboorteprovincie… 

Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

Is een wormgat een gratis superdeeltjesversneller?

27 kilometer: dat is de omtrek van ’s werelds grootste deeltjesversneller, de LHC bij Genève. En hoewel deze megamachine nog lang niet met pensioen gaat, dromen deeltjesfysici al van een nog grotere versneller, met een omtrek van 80 tot 100 kilometer. Want: hoe groter je versneller, hoe hoger de energie waarmee je deeltjes in zo’n versneller op elkaar kunt laten botsen. En hoe hoger die botsingsenergie, hoe meer je mag hopen op nieuwe deeltjes of natuurkundige verschijnselen.

Eén energie heeft daarbij onder fysici een haast mythische status: de zogenoemde planckenergie. Bij die energie, die naar deeltjesbegrippen onvoorstelbaar hoog is, kunnen bijvoorbeeld microscopisch kleine zwarte gaten uit het niets tevoorschijn ploppen. Ook kunnen er verschijnselen optreden die ons vertellen hoe we de zwaartekracht en de andere krachten die ons heelal bestieren, kunnen onderbrengen in één theorie; iets waar wetenschappers al decennialang naar op zoek zijn.

Probleem is alleen: als je met een LHC-achtige deeltjesversneller de planckenergie wilt bereiken, zal dat apparaat zo groot als ons hele zonnestelsel moeten worden. Onnodig te zeggen dat zo’n bouwproject voorlopig buiten bereik van de mensheid ligt.

Zullen we dus nog eeuwen moeten wachten voordat we de planckenergie kunnen verkennen? Niet per se, zegt de Russische natuurkundige Serguei Krasnikov. Hij denkt dat zulke versnellers misschien wel gratis en voor niets in het heelal te vinden zijn – in de vorm van wormgaten.

Lees de nieuwste aflevering van mijn rubriek Far Out, over speculatieve natuur- en sterrenkunde, op de KIJK-site.

Categorieën
Natuurkunde

Verval van higgsdeeltje naar bottomquarks waargenomen

Alweer zes jaar geleden lieten deeltjesfysici wereldwijd de champagnekurken knallen: het higgsdeeltje, het deeltje dat – heel kort door de bocht – andere deeltjes hun massa’s geeft, was ! Dat betekende echter niet dat alles rond dit deeltje gelijk in kannen en kruiken was. Nu is bijvoorbeeld pas de belangrijkste manier waargenomen waarop het befaamde deeltje uit elkaar kan vallen.

Lees het hele artikel op de KIJK-site!

Blijven lastige onderwerpen om ‘on the fly’ een bericht over te moeten schrijven. Hoop dat het een beetje duidelijk is zo.

Categorieën
Natuurkunde

Ant-Man and the Wasp: hoe krijg je ze klein?

Ter gelegenheid van de Marvelfilm The Avengers: Infinity War schreef ik voor KIJK een groot artikel over de science achter superhelden. Een van de onderdelen ging over de krimpende helden Ant-Man en The Wasp – die uiteindelijk niet in de hele film bleken voor te komen… Gelukkig zitten ze, niet geheel onverwacht, wél in Ant-Man and The Wasp, die vorige week in première ging. Daarom nu op de KIJK-site: het fragment over dit tweetal, met als kernvraag: hoe zou je een mens kunnen laten krimpen tot een grootte naar keuze? Met mooie input van deeltjesfysicus Marcel Merk, die met veel plezier meedacht over deze intrigerende vraag.

Ant-Man and The Wasp. Foto: Marvel Studios
Foto: Marvel Studios