“Ik hoor en lees vaak dat niets sneller kan gaan dan het licht”, mailt Marcel Rouwhorst. Maar als licht niet snel genoeg is om aan een zwart gat te ontsnappen, vraagt hij zich net zo vaak af, hoe kan het dan dat uit zwarte gaten in veel gevallen toch stromen materie lijken te komen, de zogenoemde jets? (Zie afbeelding.) “Als deze jets een zwart gat kunnen verlaten, bestaat er dus blijkbaar toch iets dat sneller is dan het licht”, concludeert Marcel.
Tag: zwarte gaten
De zoektocht naar donkere materie is nog steeds in volle gang. Deze vorm van materie die we niet kunnen zien, maar wel zwaartekracht uitoefent op zijn omgeving, wil maar geen duidelijk signaal afgeven in de vele experimenten die ernaar zoeken. Twee Portugese natuurkundigen, Richard Brito en Vitor Cardoso, stellen nu samen met hun Japanse collega Hirotada Okawa een alternatieve manier van zoeken voor. Volgens hen kan donkere materie zich verzamelen binnenin sterren en heeft dat effecten die je mogelijk van buitenaf kunt waarnemen.
Eind november hoopt de ESA de LISA Pathfinder-missie te lanceren, een voorbereiding voor het veel grotere project eLISA. Dat moet straks rimpelingen in de ruimtetijd gaan meten, voorspeld vanuit Einsteins relativiteitstheorie. Maar volgens nieuw onderzoek kan succes weleens wat langer op zich laten wachten dan optimistische schattingen deden vermoeden. Het lijkt er namelijk op dat een belangrijke bron voor dit soort golven, samensmeltende zwarte gaten, zeldzamer is dan gedacht.
Lees het hele bericht op de KIJK-site, als een soort voorproefje van mijn grote artikel over gravitatiegolven in KIJK 11/2015.
De meeste natuurkundigen gaan ervan uit dat donkere materie bestaat uit nog niet waargenomen deeltjes. Maar misschien kan een theorie die de zwaartekracht anders beschrijft dan Einsteins algemene relativiteitstheorie het probleem wel oplossen zonder deze nieuwe deeltjes. Toekomstige waarnemingen aan grote zwarte gaten kunnen een belangrijk hart onder de riem vormen voor een zo’n theorie: Modified Gravity.
Als twee sterrenstelsels botsen, gaan ze in de regel samen tot één groot sterrenstelsel. Hetzelfde geldt voor de superzware zwarte gaten die zich in het hart van sterrenstelsels bevinden: die smelten samen tot een nieuw gat. Maar soms, zo denken astronomen, gebeurt er daarbij iets geks: zwaartekrachtsgolven die ontstaan bij het samengaan van beide gaten geven het nieuw gevormde gat een enorme rotschop. Dat kan daardoor in zijn eentje de ruimte tussen de sterrenstelsels in vliegen. Een team van sterrenkundigen onder leiding van Mike Koss meent nu zo’n eenzaam gat te hebben gevonden.
Toen op Twitter voorbij kwam dat Stephen Hawking een nieuwe paper had geschreven over de informatieparadox, spitste ik mijn spreekwoordelijke oren. Deels vanwege de naam Hawking, want alles wat de man zegt – hoe onorigineel ook – wordt breed uitgemeten in de pers. Maar vooral vanwege het onderwerp, een van de grote hete hangijzers binnen de natuurkunde, in combinatie met de naam Hawking. De informatieparadox, het gegeven dat zwarte gaten informatie lijken te vernietigen terwijl dat niet mag van de quantummechanica, werd namelijk in de jaren zeventig geïntroduceerd door Hawking, dus als die er weer iets over te melden heeft, is dat zeker interessant.
Stephen Hawking denkt een manier te hebben gevonden om een groot, vraagstuk rond zwarte gaten op te lossen. Chaos zou daarbij een cruciale rol spelen.
Lees het volledige bericht op de KIJK-site!
Ook weer een lastig bericht, zowel om te schrijven als om te lezen, dat allicht beter te volgen is als je eerst mijn artikel over de informatieparadox leest in KIJK 12/2013 en/of onderstaand KIJK Live!-filmpje bekijkt:
Een deleted scene van mijn artikel over zwarte gaten, firewalls en de informatieparadox uit KIJK 12/2013, die ik met pijn in het hart heb weggelaten om niet te ver over het voorgeschreven aantal woorden heen te gaan. Hierbij alsnog dit naar mij idee toch wel intrigerende aspect van het verhaal. (Voor wie het KIJK-artikel voor zijn neus heeft liggen: dit tekstfragment stond oorspronkelijk halverwege de rechterkolom op pagina 35.)
Bekijk het praatje dat theoretisch natuurkundige Jan Pieter van der Schaar gaf over zwarte gaten en en de informatieparadox op de derde KIJK Live!:
Meer weten? Lees mijn artikel over hetzelfde onderwerp in KIJK 12/2013. (Nummer ligt inmiddels niet meer in de winkel, maar is wel te bestellen via deze pagina, zonder verzendkosten!)
Categorieën
Zwarte gaten en firewalls
Te vinden in KIJK 12/2013: mijn artikel over de firewalls die zich al dan niet rond zwarte gaten bevinden, en het natuurkundige debat dat daarachter schuilgaat. Lees hier vast een voorproefje.
Een lastig artikel om te schrijven, doordat aan het onderwerp een hele waslijst aan geavanceerde natuurkundige concepten is verbonden, van singulariteit tot unitariteit, en van holografisch principe tot verstrengeling. Uiteindelijk denk ik dat ik er heel aardig uitgekomen ben, al zeg ik het zelf, door een aantal aspecten van het onderwerp te laten liggen (waaronder entropie en wormgaten) of ze alleen maar kort te noemen (zoals de AdS/CFT-correspondentie).
Maar goed, er valt dus nog veel meer over dit controversiële type firewall te zeggen. Wie na lezing van het artikel dieper wil, kan terecht bij de links onder de teaser waar ik hierboven naar link, en het goed leesbare (maar helaas inmiddels wat achterhaalde) boek The Black Hole War van Leonard Susskind.
KIJK 12/2013 ligt in de winkel vanaf 18 oktober.