Zoals eerder aangekondigd, ben ik op het moment in mijn vrije tijd druk bezig met een boek over deeltjesfysica. Over de precieze invulling en de voortgang zal ik later nog wel het nodige bloggen; voor nu even de specificaties zoals die in de catalogus staan die onlangs naar boekhandelaren en redacteuren is gestuurd.
Deze week is in Nieuwe Revu het minirubriekje ‘Vraag het aan een…’ gewijd aan het higgsdeeltje. Sterrenkundige prof. dr. Vincent Icke, tv-persoonlijkheid Ymke Wieringa en, jawel, ik mogen als nerds (en ja, ik wist dat ze dat erboven gingen zetten) vertellen wat de ontdekking van het deeltje voor ons betekende:
Gisteren veegde ik mijn higgstweets bij elkaar, vandaag de interessantste en leukste higgslinks die ik de afgelopen dagen voorbij zag komen.
Voor en tijdens de CERN-aankondiging van afgelopen woensdag heb ik het nodige getwitterd over het higgsdeeltje. Voor wie die berichtjes heeft gemist, onderstaand overzichtje.
Als deeltjesfysici Amerikaanse politici waren geweest, hadden ze vanochtend ongetwijfeld simpelweg ‘We got him!’ geroepen. In plaats daarvan hielden de sprekers die de nieuwste resultaten rond de zoektocht naar het higgsdeeltje presenteerden hun wereldwijde publiek behoorlijk lang in spanning. Maar na de nodige PowerPoint-sheets vol ingewikkelde grafieken werd het dan toch duidelijk: het higgsdeeltje is gevonden. Of, in elk geval: een nieuw deeltje dat heel goed het higgsdeeltje zou kunnen zijn.
Lees mijn volledige write-up van het higgsnieuws van vanochtend op de KIJK-site.
Terwijl CERN morgenochtend komt met zijn inmiddels flink gehypte aankondiging over het Higgsdeeltje, schieten vanavond al de lekken voorbij op internet.Zo verkondigt een anonieme medewerker van de LHC-detector ATLAS tegenover Nature: “Without a doubt, we have a discovery.” Verderop in het stuk blijkt dan dat ook deze uit-de-school-klapper niet weet welke claim morgen precies wordt gemaakt: “The final decisions on what to say on Wednesday are still being made.”
“God particle is ‘found’” kopt de Daily Mail maar vast over de Higgsaankondiging van komende woensdag. Met aanhalingstekens rond ‘found’ om aan te geven dat ze eigenlijk – net als elke andere krant – helemaal niet weten wat er precies gezegd gaat worden. Zucht.
Neutrino’s zouden sneller dan het licht van Zwiterserland naar Italië zijn gereisd, zo maakten natuurkundigen afgelopen september bekend naar aanleiding van resultaten van het experiment OPERA. Later werden er echter onvolkomenheden in de opstelling geïdentificeerd die invloed hadden gehad op de reistijden van de deeltjes. Bovendien meldden de wetenschappers achter ICARUS, een experiment dat zich onder dezelfde berg bevindt als OPERA, dat volgens hún waarnemingen de neutrino’s zich niet sneller dan het licht hadden voortbewogen. Vandaag volgde de laatste nagel in de doodskist van de supersnelle neutrino’s: er is een nieuwe bundel van de deeltjes naar Italië gestuurd en die ging volgens maar liefst vier experimenten, waaronder OPERA en ICARUS, niet sneller dan het licht. Dat maakte het Europese deeltjeslab CERN bekend op een internationale conferentie in Kyoto, Japan.
Waarschijnlijk het laatste nieuwsberichtje op de KIJK-site over het raadsel van de neutrino’s die al dan niet sneller dan het licht gingen…
In een van de boeken die ik momenteel aan het raadplegen ben voor mijn eigen boek over deeltjesfysica, las ik dat er filmbeelden bestaan van de Solvayconferentie van 1927, een legendarische bijeenkomst van topnatuurkundingen waaronder Albert Einstein, Niels Bohr, Marie Curie, Paul Dirac, Werner Heisenberg, Erwin Schrödinger en Wolfgang Pauli. En jawel hoor, ze staan online:
Erg bijzonder, om van die grote namen waar je honderd keer over gelezen hebt op bewegende beelden te zien – en dan ook nog op zo’n ongedwongen manier. (Ik kende alleen deze foto van de bijeenkomst, waar de heren en dame allemaal toch wat minder gemakkelijk op staan…)
Interessant leesvoer: TU Delft-voorlichter Michel van Baal schreef een flinke blogpost over zijn beleving van de aanloop naar ‘Majorana-avond’, toen het werk van Leo Kouwenhoven groot de journaals en de praatprogramma’s haalde. Ik word ook nog even genoemd:
Op Twitter stelt wetenschapsjournalist @jeanpaulkeulen meteen dat zijns inziens het door de NOS gestelde verband tussen de Majorana’s en die van de eventuele donkere materie niet klopt. Daar heeft hij gelijk in, de ontdekking van het een zegt niets over het andere. Journalist Peter van de Ploeg (@pvdp) reageert naar mij: “Ja, maar jullie suggeren het zelf.” Ik kijk nog eens naar het persbericht. Dat verband staat er strikt genomen niet, maar ik snap wel wat ze bedoelen: je kunt het inderdaad wel zo begrijpen. We hebben wellicht iets te veel geanticipeerd op de waarom-vraag: die alinea is bedoeld om uit te leggen waarom onderzoek aan Majorana’s zo interessant is. Leerpuntje voor de volgende keer.
Mijn vier tweets over de kwestie – schijnbaar zelfs voor mede-wetenschapsjournalisten nogal onbegrijpelijk – werkte ik later uit tot dit uit de kluiten gewassen blogje (overigens naar aanleiding van RTL Nieuws, niet het NOS-journaal – maar blijkbaar maakte dat dezelfde fout).
Terzijde: ik schreef zelf eind februari al over Kouwenhovens Majorana-deeltjes, maar verwijt mezelf nu dat ik dat bericht niet heb aangevuld op basis van de daadwerkelijke Science-paper en het, toen het embargo verliep, opnieuw heb gepost op de KIJK-site. Ik had simpelweg niet verwacht dat het nieuws nog zoveel aandacht zou krijgen, aangezien het een toch wel erg complex onderwerp betrof én er enkele maanden eerder al aardig wat over was geschreven. Maar blijkbaar was de combinatie van een grote Science-publicatie, kreten als “nieuw deeltje”, “donkere materie” en “quantumcomputer”, en, laten we eerlijk zijn, een flinke scheut chauvinisme, desondanks onweerstaanbaar voor de media. Dat is dan mijn leerpuntje voor de volgende keer…