Categorieën
Natuurkunde

Antiwaterstof uit val bevrijd

Zoals een atoom waterstof bestaat uit een proton en een elektron, zo bestaat een atoom antiwaterstof uit een antiproton en een anti-elektron. Graag zouden natuurkundigen allerlei metingen aan zo’n antiwaterstofatoom verrichten, om te zien of het zich hetzelfde gedraagt als een gewoon waterstofatoom. Helaas is dat in de praktijk erg lastig. Als een antimateriedeeltje in contact komt met het corresponderende gewone deeltje, verdwijnen namelijk ze allebei.

Antiwaterstof is daarom geen lang leven beschoren, tenzij je het op de een of andere manier bij gewone materie uit de buurt weet te houden. Dat kan bijvoorbeeld met behulp van een antimaterieval, die gebruikmaakt van magnetische velden om antideeltjes in het luchtledige te laten hangen. Dat laatste lukt inmiddels heel aardig; afgelopen zomer meldden we dat het CERN-experiment ALPHA er met zo’n magnetische val in was geslaagd antiwaterstofatomen maar liefst zestien minuten te laten bestaan.

Nu laat hetzelfde team in Nature opnieuw van zich horen. De reden: het is de natuurkundigen gelukt om antiwaterstofatomen uit de val te laten zweven. Hoe? Door met microgolven de spin van het anti-elektron, die de waarde ‘op’ of ‘neer’ kan hebben, om te klappen naar de andere mogelijke waarde. Daardoor verandert het antiwaterstofatoom van een deeltje dat de plek opzoekt waar het magnetisch veld het zwakst is (oftewel: het midden van de val), in een deeltje dat juist beweegt naar waar dat veld het sterkst is (oftewel: de val uit).

Lees het volledige nieuwsbericht op de KIJK-site!

Categorieën
Overige wetenschap

Bleker denkt publicatie virusstudie te kunnen stoppen

De World Health Organization mag dan hebben besloten dat het controversiële vogelgrieponderzoek van Ron Fouchier kan worden gepubliceerd, dat betekent niet dat de soap eromheen nu is afgelopen. Staatssecretaris Henk Bleker van Economische Zaken denkt namelijk een manier te hebben gevonden om alsnog te voorkomen dat het Amerikaanse wetenschappelijke tijdschrift Science de studie plaatst. Hij beschouwt publicatie als “export van gevoelige kennis”, en daar is een vergunning voor nodig. Een vergunning die Bleker zou kunnen weigeren.

Lees het volledige nieuwsbericht op de KIJK-site! (En, uiteraard, dank aan Henk Bleker voor het weer even lekker actueel maken van de kwestie rond het aangepaste vogelgriepvirus, net wanneer het nummer van KIJK verschijnt met daarin het interview met hoofdrolspeler Ron Fouchier.)

Categorieën
Sterrenkunde

Zon en maan mede schuldig aan ramp Titanic?

Op 14 april 1912 ging de RMS Titanic ten onder, na een ijsberg te hebben geramd. Maar hoe kwam het eigenlijk dat het betreffende stuk zee zoveel ijsbergen bevatte? Volgens Donald Olson en Russell Doescher van de Texas State University te San Marcos zou dat het gevolg kunnen zijn geweest van een zeldzame samenloop van omstandigheden, waarbij de maan en de zon hoofdrollen speelden.

Lees mijn volledige nieuwsbericht op de KIJK-site!

Categorieën
Natuurkunde

Kernfusie: van superbom tot energiebron

Onze zon draait er zijn hand niet voor om: kernfusie. In zijn binnenste wordt continu waterstof samengesmolten tot helium. En de energie die daarbij vrijkomt, houdt deze ster al miljarden jaren aan het branden. Ondertussen behelpen wij ons hier op aarde met kolen, olie, gas, wind, water en zonlicht als bronnen van energie. En we splitsen atomen in kerncentrales, waarbij we radioactief afval op de koop toe nemen. Maar wat als wij het trucje van de zon ook hier op aarde konden uitvoeren? Hebben we dan de ultieme energiebron, die zowel schoon en onuitputtelijk is?

Lees op de KIJK-site alvast een voorproefje van mijn twaalf pagina’s (!) tellende coverartikel over kernfusie. Te verschijnen in het komende nummer van KIJK, vanaf vrijdag 9 maart in de winkel.

Categorieën
Natuurkunde

Nederlandse wetenschappers zien nieuw deeltje

Gisteren had natuurkundige Leo Kouwenhoven van de TU Delft een mooi nieuwtje voor de bezoekers van een bijeenkomst van de American Physical Society. Aan het einde van zijn praatje vatte hij zijn verhaal samen met de woorden: “Hebben we een Majoranafermion gezien? Ik zou zeggen dat het antwoord op die vraag een voorzichtig ‘ja’ is.” Dat klinkt natuurlijk cool, en een nieuwsbericht van Nature over de aankondiging werd gisteravond onder wetenschapsfanaten dan ook flink gedeeld op Twitter. Maar wat is in godsnaam een Majoranafermion?

Lees het volledige bericht op de KIJK-site!

Categorieën
Overige wetenschap

Werd gebrek aan cyclonen Maya’s fataal?

Ook vandaag de dag wonen er nog Maya’s in Midden-Amerika, maar hun klassieke beschaving ging ten onder tussen 800 en 1000 na Christus. Dat was lang voordat de Europeanen de nieuwe wereld ontdekten, dus deze ramp kunnen we eens niet aan de conquistadores wijten. Maar wat zorgde dan wel voor de instorting van de Maya-maatschappij? Dat zouden heel goed wijdverbreide periodes van droogte kunnen zijn geweest, zo laat nieuw onderzoek van Martín Medina-Elizalde en Eelco Rohling zien. En die droogtes zouden op hun beurt veroorzaakt kunnen zijn doordat er in de genoemde periode te weinig tropische stormen waren.

Lees het volledige nieuwsbericht op de KIJK-site!

Categorieën
Natuurkunde

Deeltjesversneller maakt waterstof met obesitas

Normaal gesproken bestaat de kern van een waterstofatoom uit één proton en verder niets. Zit daar een neutron bij, dan spreken we van ‘zwaar waterstof’, of deuterium. Voeg je daar een tweede neutron aan toe, dan krijg je tritium, of, zo je wil, superzwaar waterstof. Maar Italiaanse natuurkundigen hebben nu tekenen gevonden van een deeltje dat nog een paar stappen verder gaat: een waterstofkern die bestaat uit één proton, vier neutronen én een extra zware variant op het neutron. Een deeltje dus dat je met recht waterstof met flinke obesitas kunt noemen.

Lees het volledige bericht op de KIJK-site!

Categorieën
Natuurkunde

Neutrino’s toch niet sneller dan licht?

Vorig najaar waren ze de ’talk of the town’: de neutrino’s die sneller dan het licht de 730 kilometer lange afstand van CERN in Zwitserland naar de Gran Sasso-berg in Italië zouden hebben afgelegd. Een opmerkelijk resultaat, want in tegenspraak met Albert Einsteins speciale relativiteitstheorie. Vanuit het experiment dat met dit resultaat kwam, OPERA, komen nu echter berichten over twee mogelijke fouten die de controversiële waarnemingen in twijfel trekken.

Lees het hele nieuwsbericht op de KIJK-site.

Categorieën
Sterrenkunde

Exoplaneet blijkt waterwereld

Het is vooral groot nieuws als er een planeet buiten ons zonnestelsel wordt ontdekt die veel op de aarde lijkt. Maar stiekem zijn exoplaneten die heel anders in elkaar blijken te zitten natuurlijk minstens zo interessant. Zoals GJ1214b, waarvan zowel de atmosfeer als de planeet zelf voor een groot deel uit water lijkt te bestaan – en die daarmee afwijkt van alle andere tot nu toe bestudeerde planeten.

Lees mijn vanochtend in alle vroegte geschreven nieuwsberichtje op de KIJK-site!

Categorieën
Overig

Boekbespreking: Hitlers beul

Wie van Hitlers beul. Leven en dood van Reinhard Heydrich 1904-1942 een echte biografie verwacht, komt een beetje van een koude kermis thuis. Of het nu aan het gebrek aan bronmateriaal of de vrij afstandelijke aanpak van de auteur ligt: ook na honderden bladzijden over Heydrich en zijn verrichtingen te hebben gelezen, heb je niet écht het gevoel dat je in zijn hoofd bent gekropen.

Lees mijn bespreking van het boek Hitlers beul op de KIJK-site.