Als je de kreet ‘grootste radiotelescoop ter wereld’ leest, zie je waarschijnlijk een enorme schotelantenne voor je. De Low Frequency Array (LOFAR) is echter een heel ander soort opstelling: een enorm netwerk van afzonderlijk weinig indrukwekkend ogende antennes. En dat netwerk wordt nog een tikje groter, zo werd deze week bekend. Ook Ierland krijgt namelijk een LOFAR-antennestation.
Categorie: Sterrenkunde
Het is een van de grote openstaande vraagstukken binnen de natuurkunde: wat gebeurt er met informatie die in een zwart gat valt? Wordt die onherroepelijk vernietigd, of komt die er toch op de een of andere manier weer uit? De man die het probleem ooit op de kaart zette, Stephen Hawking, denkt nu met twee collega’s de oplossing op het spoor te zijn.
Lees het hele bericht op de KIJK-site; de nieuwste aflevering in de decennia-durende zwarte-gaten-informatieparadox-soap.
Meestal worden bolvormige sterrenhopen of bolhopen snel afgeserveerd in discussies over buitenaards leven. Deze clusters, waarin gemiddeld een miljoen sterren zitten samengepakt in een bol van zo’n 100 lichtjaar, zouden nauwelijks planeten bevatten. Maar dat zou weleens reuze mee kunnen vallen, stellen twee astronomen nu. En als er dan toch planeten zijn te vinden in zo’n bolhoop, zouden die weleens de ideale voedingsbodem kunnen zijn voor beschavingen die zich over meerdere planetenstelsels uitstrekken.
Lees het hele bericht op de KIJK-site! (De lange online versie van wat waarschijnlijk de eerstvolgende aflevering in de rubriek ‘Far out’ gaat worden.)
Als je op de zon staat, weeg je twintig keer zoveel als op aarde. Sta je daarentegen op een rode reuzenster, dan weeg je juist vijftig keer minder. Leuk om te weten, maar verder niet echt praktische informatie. Je kúnt immers niet op een ster staan, om tal van redenen. Toch is het voor astronomen erg belangrijk om te weten hoe groot de zwaartekracht is aan het oppervlakte van een ster. Onder meer kunnen ze daarmee vaststellen hoe ‘leefbaar’ een planeet is die rond zo’n ster beweegt. Helaas is deze waarde voor verre, zwakke sterren lastig te meten. Maar een internationaal team astronomen denkt nu de oplossing te hebben gevonden.
Nu in de winkel: KIJK 1/2016!
Met als coververhaal ‘Hoe blauw is rode planeet?’ door sterrenkundige Lucas Ellerbroek, over de vraag hoe het nu precies zit met water op Mars. De illustratie op het omslag – erg blij mee! – is speciaal voor ons gemaakt door Marco Lap.
Verder onder meer in dit nummer: de terugkeer van de serie ‘Complot!’, een interview met cloaking-pionier Sir John Pendry, en een artikel over de vraag waarom we eigenlijk nog kinderen krijgen dat het zelfs tot Linda.-stukje heeft geschopt.
KIJK 1/2016 is te koop in de winkel en te bestellen (zonder verzendkosten!) via deze webpagina.
Ruimtemissies zoals New Horizons en Cassini halen hun energie uit een zogenoemde RTG: een generator die draait op de hitte die vrijkomt bij het verval van radioactieve materialen. Een van de meest gebruikte stoffen voor zo’n RTG is plutonium-238 (zie foto), waar de NASA dan ook veel behoefte aan heeft. Maar de Amerikaanse voorraad raakt op. Vandaar dat de ruimtevaartorganisatie een paar jaar geleden het Oak Ridge National Laboratory zo’n 15 miljoen dollar per jaar begon toe te schuiven om deze vorm van plutonium te gaan produceren. Nu is dat gelukt: het lab heeft 50 gram van de gewilde isotoop geleverd.
Het zijn altijd mooie verhalen, over briljante scholieren die er, hoe jong ze ook zijn, in slagen om al iets bij te dragen aan de wetenschap. De nieuwste toevoeging aan het lijstje met dit soort bollebozen: Dominick Rowan, uit het 4330 inwoners tellende dorpje Armonk in de staat New York. Hij vond in een berg gegevens bewijs voor een nieuwe exoplaneet.
Dé formule binnen de zoektocht naar buitenaardse intelligentie, SETI, is de zogenoemde Drake-vergelijking. Die vergelijking, bedacht door sterrenkundige Frank Drake in 1961, geeft een schatting van het aantal technologische beschavingen in ons sterrenstelsel, de Melkweg. Probleem is alleen dat er een hoop nattevingerwerk komt kijken bij het invullen van deze vergelijking, waardoor de mogelijke antwoorden uiteenlopen van ‘we zijn hoogstwaarschijnlijk alleen’ tot ‘de Melkweg barst van de aliens’. Twee Amerikaanse astronomen, Adam Frank en Woody Sullivan, hebben nu een variant op de Drake-vergelijking bedacht, die volgens hen wat duidelijkere antwoorden geeft.
Op het aardoppervlak zijn er verschillende experimenten opgetuigd om te zoeken naar zwaartekrachts- of gravitatiegolven: de ‘rimpels in de ruimtetijd’ die Einstein een eeuw geleden al voorspelde. Maar de Europese ruimtevaartorganisatie ESA is bezig met een andere route: de missie eLISA, een netwerk van ruimtescheepjes dat samen ook dit soort golven moet kunnen meten. Op 2 december wordt een voorloper daarvan gelanceerd, om te kijken of het concept ook echt werkt.
Dinsdagavond 24 november niets te doen? Kom dan naar de laatste KIJK Live! van dit jaar voor een avondje wetenschap en technologie.
Zoals ik eerder al schreef: de locatie is museum en sterrenwacht Sonnenborgh in Utrecht, een mooie plek waar we al twee keer eerder ons evenement hebben mogen houden.
De sprekers zijn dit keer sterrenkundige en auteur Lucas Ellerbroek, die het gaat hebben over het zoeken van leven op exoplaneten, Stephan de Roode over de ingewikkelde relatie tussen wolken en ons klimaat, en strategisch analist Ludy de Vos, die we live interviewen over de rol van tanks in de wereld van nu. Daarnaast zal ‘MacGyver-wetenschapper’ Rolf Hut drie van zijn maaksels tonen, en is er weer een KIJK-pubquiz.
Toegang is gratis, dus grijp je kans en schrijf je in! Meer info op deze pagina.