Categorieën
Natuurkunde

Vallen twee voorwerpen met verschillende massa’s écht even snel?

Als je er nog nooit over na hebt gedacht, klinkt het misschien gek, maar: iets zwaars valt niet sneller dan iets lichts, zo weten we al enkele eeuwen. Een zak veren valt in principe even snel als een kanonskogel – als je tenminste de wrijving buiten beschouwing laat.

Albert Einstein maakte dat principe begin twintigste eeuw tot een hoeksteen van de algemene relativiteitstheorie, nog steeds onze beste beschrijving van de zwaartekracht. In die context spreken fysici dan over het zogenoemde zwakke equivalentieprincipe. Jan de Boer, hoogleraar natuurkunde aan de Universiteit van Amsterdam, omschrijft dat principe als volgt: “Alle objecten waar geen externe krachten op werken, leggen exact hetzelfde pad door de ruimtetijd af, ongeacht hun massa of samenstelling.”

Maar als natuurkundige hoor je je te blijven afvragen: is dat wel écht zo? Misschien klopt het zwakke equivalentieprincipe toch niet helemaal, als je maar héél precies kijkt. En dat is wat de onderzoekers achter de missie MICROSCOPE de afgelopen jaren heeft gedaan. Vandaag publiceerden ze hun uitkomst: de meest precieze test van het equivalentieprincipe tot nu toe.

Lees het hele stuk op de site van KIJK.

Categorieën
Natuurkunde

Effect van zwaartekracht op tijd gemeten op millimeterschaal

Hoe gek het ook klinkt: de tijd verloopt niet voor alles en iedereen hetzelfde. Een klok aan boord van een supersnel ruimteschip loopt langzamer dan een klok hier op aarde, zo leert Albert Einsteins relativiteitstheorie. En ook een klok die meer zwaartekracht ‘voelt’, tikt trager. Beide effecten zijn al meer dan vijftig jaar geleden gemeten, door klokken aan boord van vliegtuigen te vergelijken met klokken op de grond. Maar nu zijn onderzoekers van het Amerikaanse instituut JILA een flinke stap verder gegaan. Zij maten het effect dat de zwaartekracht heeft op tijd bij atomen die dichter dan een millimeter op elkaar zaten.

Lees het hele stuk op Scientias.

Categorieën
Overig

Epic Rap Battle tussen Einstein en Verlinde

Geweldig, dit! Wetenschapsjournalisten Bart Braun en Ans Hekkenberg deden een Epic Rap Battle tussen Albert Einstein en Erik Verlinde op Twitter.

Categorieën
Natuurkunde

Recensie ‘De werkelijkheid is niet wat ze lijkt’

Ondanks de lange aanloop blijkt De werkelijkheid is niet wat ze lijkt uiteindelijk met hetzelfde probleem te kampen als Zeven korte beschouwingen over natuurkunde. Wanneer Rovelli eenmaal aankomt bij dat wat hij zijn lezers écht wil vertellen, namelijk wat lusquantumzwaartekracht is, wordt het boek een stuk pittiger en vager. Niet zo gek ook, natuurlijk: het is nogal een onderwerp. Toch beklijft het gevoel dat de auteur zijn boodschap beter had kunnen laten overkomen als hij wat meer rekening had gehouden met zijn lezers.

Fragment uit mijn recensie van het net verschenen boek De werkelijkheid is niet wat ze lijkt op de KIJK-site.

 

Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

Is Erik Verlinde de nieuwe Einstein?

De wereld heeft er flinke tijd op moeten wachten, maar nu is het er dan toch: het artikel van natuurkundige Erik Verlinde waarin hij zijn nieuwe theorie van de zwaartekracht uiteenzet. Met zijn ideeën treedt hij in de voetsporen van Isaac Newton en Albert Einstein – als zijn indrukwekkende theoretische bouwwerk helemaal klopt én onze werkelijkheid blijkt te beschrijven. Is dat inderdaad zo, dan zijn we volgens Verlinde in één klap verlost van de vraagstukken rond donkere materie en donkere energie.

Beetje laat, maar toch: mijn stukje over de onlangs online geplaatste paper van Erik Verlinde op de KIJK-site. In KIJK 2/2016 een heel artikel over de theorie en de reacties daarop (niet door mij geschreven, overigens).

Categorieën
Natuurkunde

Defining Gravity: zwaartekracht goes Wicked

Supergaaf: Defining Gravity, een a capella ‘parodie’ op Defying Gravity uit de musical Wicked, met Newton en Einstein in de hoofdrollen.

Project van de onnavolgbare Tim Blais (A Capella Science), met Physics Girl Dianna Cowern en Google Translate-zangeres Malinda Kathleene Reese als vocale kanonnen. Echt heel, heel goed gedaan.

Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

Gravitatiegolven gevonden!

Oké, oké, ik zat er dus naast met al mijn twijfels. Het experiment LIGO heeft in september wel degelijk gravitatiegolven gemeten, zo werd afgelopen donderdag bekendgemaakt.

Toen het hoge woord eruit kwam, was ik op het Nederlandse deeltjesinstituut Nikhef, dat een eigen persconferentie had belegd. En hoewel ik van de praatjes niet zo gek veel meekreeg (omdat ik achter een hele horde studenten stond en de zwaar overbelaste livestream haperde als een gek), was het enorme enthousiasme van de betrokken wetenschappers goed te proeven.

En terecht, want dit is heel, heel gaaf – van de orde ontdekking higgsdeeltje. Bovendien is opnieuw gebleken dat het grote publiek maar wat graag aanhaakt als er een mijlpaal wordt bereikt in fundamentele wetenschap; ook altijd mooi.

Op de KIJK-site vind je mijn nieuwsbericht over de detectie. Daarnaast schreef ik gisteren dit lijstje van 6 dingen die we nu weten dankzij de gravitatiegolfdetectie. Een derde bericht is in voorbereiding.

Categorieën
Sterrenkunde

Hoe groot is de zwaartekracht op een verre ster?

Als je op de zon staat, weeg je twintig keer zoveel als op aarde. Sta je daarentegen op een rode reuzenster, dan weeg je juist vijftig keer minder. Leuk om te weten, maar verder niet echt praktische informatie. Je kúnt immers niet op een ster staan, om tal van redenen. Toch is het voor astronomen erg belangrijk om te weten hoe groot de zwaartekracht is aan het oppervlakte van een ster. Onder meer kunnen ze daarmee vaststellen hoe ‘leefbaar’ een planeet is die rond zo’n ster beweegt. Helaas is deze waarde voor verre, zwakke sterren lastig te meten. Maar een internationaal team astronomen denkt nu de oplossing te hebben gevonden.

Lees het hele bericht op de KIJK-site!