Tag: sterren

Categorieën
Sterrenkunde

Hoe ‘bewoonbaar’ is planeet Proxima b?

Terecht was hij deze week groot in het nieuws: de vondst van een planeet bij Proxima Centauri, de ster die het dichtst bij onze zon staat. Vooral omdat hij niet zo heel veel zwaarder zou kunnen zijn dan de aarde (hoe zwaar hij echt is, weten we overigens nog niet) en zich ook nog eens in de bewoonbare zone van zijn ster bevindt. Er zou dus leven kunnen voorkomen. Maar daar zitten wel nog wat haken en ogen aan.

Lees mijn site-artikel met wat nuanceringen bij het (op zich heel coole!) nieuws over planeet Proxima b.

Proxima b
Artist’s impression van een vergezicht op Proxima b; erg concreet voor een planeet waar we nog bijna niets van weten. (Beeld: ESO/M. Kornmesser)
Categorieën
Sterrenkunde

Filmpje: planeten en sterren vergeleken

Zeven jaar geleden scoorde YouTuber morn1415 een enorme hit met zijn filmpje Star Size Comparison HD, dat liet zien hoe groot planeten en sterren in verhouding tot elkaar zijn. Vorige week postte hij een minstens zo spectaculair vervolg:

Uitgebreide toelichting op de KIJK-site!

Categorieën
Sterrenkunde

Witte-dwerg-atmosfeer bevat 99,9 procent zuurstof

Als onze zon over een paar miljard jaar is ‘opgebrand’, wordt hij een witte dwerg: een overblijfsel ter grootte van de aarde, dat half zo zwaar is als de huidige zon. Van dit type ‘ster’ zijn er inmiddels tienduizenden bekend. Maar geen daarvan lijkt op het exemplaar waarover drie astronomen nu hebben gepubliceerd in Science.

Lees het hele bericht op de KIJK-site!

Categorieën
Sterrenkunde

Hoe groot is de zwaartekracht op een verre ster?

Als je op de zon staat, weeg je twintig keer zoveel als op aarde. Sta je daarentegen op een rode reuzenster, dan weeg je juist vijftig keer minder. Leuk om te weten, maar verder niet echt praktische informatie. Je kúnt immers niet op een ster staan, om tal van redenen. Toch is het voor astronomen erg belangrijk om te weten hoe groot de zwaartekracht is aan het oppervlakte van een ster. Onder meer kunnen ze daarmee vaststellen hoe ‘leefbaar’ een planeet is die rond zo’n ster beweegt. Helaas is deze waarde voor verre, zwakke sterren lastig te meten. Maar een internationaal team astronomen denkt nu de oplossing te hebben gevonden.

Lees het hele bericht op de KIJK-site!

Categorieën
Sterrenkunde

Hebben sterren een hart van donkere materie?

De zoektocht naar donkere materie is nog steeds in volle gang. Deze vorm van materie die we niet kunnen zien, maar wel zwaartekracht uitoefent op zijn omgeving, wil maar geen duidelijk signaal afgeven in de vele experimenten die ernaar zoeken. Twee Portugese natuurkundigen, Richard Brito en Vitor Cardoso, stellen nu samen met hun Japanse collega Hirotada Okawa een alternatieve manier van zoeken voor. Volgens hen kan donkere materie zich verzamelen binnenin sterren en heeft dat effecten die je mogelijk van buitenaf kunt waarnemen.

Lees het hele bericht op de KIJK-site!

Categorieën
Sterrenkunde

ALMA ziet ‘zonnevlam’ op andere ster

Oké, onderstaande foto zal nooit groot op de pagina’s van een sterrenkundig koffietafelboek prijken; daar zijn de vele schitterende Hubble-platen toch echt een stuk geschikter voor. Maar interessant zijn deze waarnemingen wel. Sterrenkundigen hebben er namelijk uit af kunnen leiden dat op het oppervlak van de rechterster, Mira A, enorme explosies plaatsvinden, vergelijkbaar met de zonnevlammen waar onze zon mee te maken krijgt.

Mira A en B, zoals gezien door ALMA.
Mira A en B, zoals gezien door ALMA. (Foto: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO)/W. Vlemmings et al.)

Lees het hele bericht op de KIJK-site!

Categorieën
Sterrenkunde

Ster passeerde zonnestelsel 70.000 jaar geleden

Zo’n 70.000 jaar geleden kreeg ons zonnestelsel bezoek. De ster met de bijnaam Schulz’s Star passeerde toen onze zon op 0,8 lichtjaar afstand. Van geen enkele andere ster is bekend dat hij ooit zo dichtbij kwam. Dat stelt een internationaal team van astronomen onder leiding van Eric Mamajek (Universiteit van Rochester) in een studie, gepubliceerd in Astrophysical Journal Letters.

Lees het hele bericht op de KIJK-site!

Schulz's Star en begeleider
Schulz’s Star, zelf een rode dwerg, werd vergezeld door een bruine dwerg (een ‘mislukte ster’ die net niet zwaar genoeg is voor kernfusie). Illustratie: Michael Osadciw/University of Rochester.
Categorieën
Sterrenkunde

Door amateurs gevonden ‘yellowballs’ verklaard

Het is een van de vele manieren waarop je als particulier kunt bijdragen aan de sterrenkunde: het Milky Way Project. Hier krijg je infraroodfoto’s gemaakt door ruimtetelescoop Spitzer voorgeschoteld, waarop je onder meer sterrenstelsels, sterrenclusters en ‘bubbels’ (ovale donkere plekken) aangeeft. Maar één Milky Way Project-deelnemer zag vier jaar geleden iets anders. “Enig idee wat die heldere, gele, wazige objecten zijn?” vroeg hij op de discussiepagina van het project. De aanwezige, echte astronomen moesten het antwoord toen schuldig blijven, maar hebben dat nu wel gevonden: het zijn compacte regio’s van waterstof waaruit zware sterren aan het ontstaan zijn.

Lees het hele bericht op de KIJK-site!

Categorieën
Sterrenkunde

Door zwaartekrachtsgolven gelanceerd zwart gat gevonden?

Als twee sterrenstelsels botsen, gaan ze in de regel samen tot één groot sterrenstelsel. Hetzelfde geldt voor de superzware zwarte gaten die zich in het hart van sterrenstelsels bevinden: die smelten samen tot een nieuw gat. Maar soms, zo denken astronomen, gebeurt er daarbij iets geks: zwaartekrachtsgolven die ontstaan bij het samengaan van beide gaten geven het nieuw gevormde gat een enorme rotschop. Dat kan daardoor in zijn eentje de ruimte tussen de sterrenstelsels in vliegen. Een team van sterrenkundigen onder leiding van Mike Koss meent nu zo’n eenzaam gat te hebben gevonden.

Lees het hele bericht op de KIJK-site!

Categorieën
Sterrenkunde

Eenzame supernova’s veroorzaakt door botsing dode sterren?

Een bepaald type supernova-explosie lijkt altijd plaats te vinden op grote afstand van de overige sterren in een sterrenstelsel én heel veel calcium te produceren. Wat voor mechanisme zit hierachter? Dat is binnen de sterrenkunde al jaren een mysterie. Een team van Britse en Zweedse astronomen heeft nu een mogelijke verklaring bedacht. Volgens hen botsen een neutronenster en een witte dwergster op elkaar, terwijl ze eerder samen uit hun sterrenstelsel zijn geschoten.

Lees het hele bericht op de KIJK-site!

Nieuws haakt overigens aan bij lang artikel over supernova’s dat ik jaren geleden schreef voor KIJK, en waar wetenschappers elkaar toen behoorlijk over in de haren vlogen. Benieuwd of dit net zoveel stof doet opwaaien – als iedereen eenmaal terug is van vakantie. (Nu geen reactie kunnen krijgen.)