Supergaaf: Defining Gravity, een a capella ‘parodie’ op Defying Gravity uit de musical Wicked, met Newton en Einstein in de hoofdrollen.
Project van de onnavolgbare Tim Blais (A Capella Science), met Physics Girl Dianna Cowern en Google Translate-zangeres Malinda Kathleene Reese als vocale kanonnen. Echt heel, heel goed gedaan.
De meest speculatieve deeltjes die ik behandelde in mijn tweede boek, De deeltjessafari, waren wel de spiegeldeeltjes (hoofdstuk 7). Heel in het kort houden die in dat elk deeltje een ‘spiegelpartner’ krijgt. En al die nieuwe deeltjes zouden niet alleen het donkere-materie-probleem kunnen oplossen, maar ook een veelheid aan andere verschijnselen kunnen verklaren.
Althans, volgens spiegeldeeltjesproponent Robert Foot, die in het verleden onder meer de Toengoeska-explosie en het mysterieuze vertragen van de Pioneer-sondes aan deze deeltjes heeft geweten. Dankzij dat soort spectaculaire verhalen waren het juist deze deeltjes die ter sprake kwamen in interviews die ik destijds gaf over De deeltjessafari – terwijl ik toch in mijn boek duidelijk aan had gegeven dat ze met een flinke korrel zout moesten worden genomen.
Dat gezegd hebbende: Foot is geen crackpot. Wat maar weer eens blijkt uit zijn nieuwste artikel op de preprint-server ArXiv.org, waarin hij stelt dat op korte termijn kan worden aangetoond of zijn spiegeldeeltjes nu wel of niet bestaan. En vooral dat laatste spreekt boekdelen. Als een natuurkundige zo fair is om te zeggen ‘als je dat-en-dat vindt, geef ik mijn idee op’, heb je iemand te pakken die in elk geval niet zijn lievelingsmodel tot in het oneindige blijft tweaken om het maar op tafel te houden.
Déjà vu. Een persbericht van de Chinese Academy of Sciences meldt een major discovery van een Chinees team: dat zou onweerlegbaar bewijs hebben gevonden voor het bestaan van majorana-fermionen!
Dan volgt het verhaal dat we ook al veelvuldig hoorden toen Delftse onderzoekers een paar jaar geleden hetzelfde deeltje ontdekten/maakten: Ettore Majorana voorspelde deze naar hem vernoemde deeltjes al tachtig jaar geleden, daarna is er tevergeefs naar gezocht… tot nu! En dat is geweldig, want majoranadeeltjes kunnen onder meer het donkere-materie-probleem oplossen.
Ja, eh, dat is allemaal soort-van waar, en toch ook weer niet. We hebben het hier namelijk, net als in het Delftse geval, over majoranadeeltjes uit de wereld van de vastestoffysica. Dat wil, heel in het kort, zeggen dat je huis-tuin-en-keukendeeltjes zich onder heel specifieke omstandigheden kunt laten gedragen alsóf ze majoranadeeltjes zijn.
Dat is ontzettend knap, maar het zegt weinig tot niets over eventuele elementaire majoranadeeltjes die in de natuur voorkomen, waar Majorana himself het over had. En dus ook niet over het donkere-materie-probleem, dat toch echt opgelost zal moeten worden door échte deeltjes, niet door majorana’s uit een vastestoflab.
Ook los van het bovenstaande lijkt het persbericht me trouwens al te op-de-borst-klopperig. Het wetenschappelijke artikel waar het over gaat, Observation of Majorana fermions with spin selective Andreev reflection in the vortex of topological superconductor, komt op mij over als een nogal specialistisch schakeltje in een lange keten van majorana-artikelen, niet als die ene wereldschokkende ontdekking die er hier van wordt gemaakt. Maar om daar echt iets zinnigs over te kunnen zeggen, zal ik er eerst wat dieper in moeten duiken. Wordt wellicht vervolgd.
Update 2 juli 2016: de Delftse majorana-onderzoeker Vincent Mourik mailt in reactie op mijn vragen over de Chinese paper dat hij het onderzoek lastig te beoordelen vindt, maar dat hij “niet zo heel erg overtuigd is”. Wat de Chinezen hebben gedaan, is volgens hem eigenlijk heel vergelijkbaar met het baanbrekende Delftse experiment waar Mourik en collega’s in 2012 over publiceerden. “Maar het signaal dat ze meten, is nogal zwak” en “ze doen weinig checks om te bepalen of er al dan niet een majorana aanwezig is”. Tot slot mailt Mourik: “Eerlijk gezegd wacht het hele veld al vier jaar op een volgende doorbraak. Sinds ons eerste verhaal zijn er wat vergelijkbare metingen gedaan, maar niet echt een volgende stap, en dit artikel is die zeker niet in mijn optiek.” Kortom, verder maar niet te veel aandacht aan besteden, dat Chinese verhaal…
Sinds begin dit jaar weten we dat zwaartekrachtsgolven, door Einstein voorspelde rimpelingen in de ruimtetijd, kunnen worden gemeten. Dat opent de weg naar een heel nieuwe manier van sterrenkunde bedrijven: door dit soort golven te bestuderen, kunnen we van alles over het heelal te weten komen. En, zo toont de ruimtemissie LISA Pathfinder nu aan, het moet te doen zijn om een groot ruimteobservatorium te bouwen dat zwaartekrachtsgolven kan waarnemen.
LIGO strikes again! Natuur- en sterrenkundigen betrokken bij het experiment dat in februari de eerste directe detectie ooit van zwaartekrachtsgolven meldde, maakten deze week bekend opnieuw dit soort golven te hebben gezien. Ook nu waren twee samensmeltende zwarte gaten verantwoordelijk voor het verschijnsel.
Ben van Kampen uit Maassluis las De deeltjesdierentuin en De deeltjessafari, én mijn KIJK-artikelen over de eerste detectie van zwaartekrachtsgolven en het mogelijke nieuwe deeltje. En dat leidde tot vragen, mailt Ben:
Het is een van de meest intrigerende ideeën uit de natuurkunde: ons heelal is niet alleen, maar bevindt zich in een soort “überruimte” waar ook andere heelallen in rondzweven. Belgische en Franse wetenschappers hebben nu een dappere poging gedaan om dat soort parallelle universums op het spoor te komen, door metingen te doen bij een kerncentrale. Helaas hebben de eerste experimenten niets opgeleverd – maar wat niet is, kan nog komen.
Voor zover we weten, wordt ons heelal bestierd door vier krachten. Maar Hongaarse wetenschappers denken dat beeld overhoop te kunnen gooien. Zij claimen dat uit hun experimenten blijkt dat er een vijfde, nooit eerder waargenomen kracht in het spel is. En hoewel dat idee aanvankelijk nauwelijks werd opgepikt, begint de natuurkundige gemeenschap het nu serieuzer te nemen.
Goed, het prestige van een Nobelprijs zullen ze nooit halen, maar stiekem zijn ze wel een stuk lucratiever: de Breakthrough Prizes, die elke 3 miljoen dollar behelzen. De meest recente zak geld mogen de wetenschappers achter de ontdekking van zwaartekrachtsgolven gaan verdelen, zo werd deze week bekend.
De Large Hadron Collider, de grote deeltjesversneller van CERN, is weer eens in het nieuws. Niet vanwege het higgsdeeltje, niet vanwege de sporen van het mysterieuze nieuwe deeltje dat men op het spoor denkt te zijn… Maar vanwege een dier dat zijn tanden zette in een transformatorkabel waar 66 kilovolt spanning op stond. Deze actie zorgde voor een stroomuitval die heel CERN trof.