Je kon erop wachten. Nu én begin dit jaar de eerste detectie van zwaartekrachtsgolven bekend werd gemaakt, én de LISA Pathfinder-missie een daverend succes werd, maakt de NASA zich op om een flink grotere rol te gaan spelen in de Europese ruimtemissie eLISA, die ergens na 2030 naar zwaartekrachtsgolven moet gaan zoeken.
Categorie: Natuurkunde
Goh. Ik dacht dat De deeltjesdierentuin inmiddels wel een afgesloten hoofdstuk was. Niet dus, want vandaag kreeg ik te horen dat er een negende druk aan staat te komen van mijn eerste boek! Blijkbaar kabbelt de verkoop vier jaar na verschijnen nog steeds zachtjes door – en zelfs in die mate dat het de moeite loont om een (ongetwijfeld vrij klein) voorraadje bij te laten drukken. Mooi nieuws natuurlijk; ik wist niet eens zeker of er uiteindelijk een achtste druk was geweest…
China timmert hard aan de weg op wetenschaps- en technologiegebied. Het land heeft al de snelste supercomputer en de grootste radiotelescoop ter wereld. En vorige week kwam daar de eerste ‘quantumsatelliet’ bij, genaamd Quantum Experiments at Space Scale (QUESS).
Korte update naar aanleiding van de lancering van de Chinese quantumsatelliet. Eerder schreef ik er dit langere bericht over.
Langs de 27 kilometer lange, cirkelvormige tunnel van deeltjesversneller LHC staan vier grote experimenten opgesteld: ATLAS, CMS, ALICE en LHCb. Allemaal installaties die tonnen zwaar zijn en waar honderden, zo niet duizenden wetenschappers aan werken. Maar in de ondergrondse ruimte waar LHCb zich bevindt, staat ook een veel bescheidener experiment, dat je zomaar zou kunnen aanzien voor een paar archiefkasten en wat verspreide dozen met tl-buizen: MoEDAL. Daarmee wordt gezocht naar exotische deeltjes, en dan met name naar de zogenoemde magnetische monopolen. En dat experiment heeft nu eindelijk zijn eerste resultaten in een wetenschappelijk tijdschrift zien verschijnen.
Lees het hele bericht op de KIJK-site.
Lezers van De deeltjessafari met een héél goed geheugen zullen nu misschien een gevoel van déjà vu ervaren. Ik meldde namelijk vergelijkbare resultaten in hoofdstuk 5 van mijn tweede boek, dat alweer twee jaar geleden is verschenen. Toen baseerde ik me nog op een paper naar aanleiding van een conferentie; nu pas zijn blijkbaar de resultaten gepubliceerd in het Journal of High Energy Physics.
Geen idee waarom het zo lang moest duren, maar ach, deze volgens CERN eerste paper van MoEDAL vormt wel een mooie aanleiding om de zoektocht naar échte magnetische monopolen (en dus niet die vaste-stoffysica-dingen) onder de aandacht te brengen bij de KIJK-lezers.
Categorieën
Update: vijfde kracht nog steeds op tafel
Kleine update met betrekking tot de mogelijke vijfde kracht, waar ik eerder over schreef (zie KIJK 8/2016 voor een wat betere versie van dit verhaal).
Heel in het kort de achtergrond: een Hongaars experiment had tekenen gezien van een nieuw deeltje, en dat deeltje werd vervolgens door een Amerikaanse groep geïnterpreteerd als een boson behorende bij een geheel nieuwe natuurkracht. (Naast dus de zwaartekracht, de elektromagnetische kracht, de sterke kracht en de zwakke kracht.)
Allereerst is nu het artikel van Jonathan Feng en collega’s, dat de Hongaarse resultaten interpreteerde als een teken van een nieuwe kracht, gepubliceerd in Physical Review Letters. De horde van peer review is dus genomen – en niet bij een of ander obscuur Roemeens blaadje, maar bij een van de meest hoogaangeschreven tijdschriften op natuurkundegebied. Ten tweede hebben Feng et al. een nieuw artikel gepost op ArXiv.org, waarin ze het vijfde-kracht-idee nog wat verder uitwerken.
Maar goed, het wachten is nog steeds op een onafhankelijke experimentele bevestiging van het Hongaarse resultaat. En lees in de tussentijd vooral even dit opiniestuk van deeltjesfysicus Don Lincoln, waarin hij de vraag probeert te beantwoorden hoe serieus we dit verhaal moeten nemen.
Deze week op allerlei plekken in het wetenschapsnieuws, waaronder de site van de Britse New Scientist: steriele neutrino’s zouden zijn afgeserveerd door het Zuidpoolexperiment IceCube. Kan dus het hele hoofdstuk over deze deeltjes in De deeltjessafari in het haardvuur?
Nou nee. Het IceCube-resultaat beperkt zich tot steriele neutrino’s met massa’s in de orde van enkele elektronvolts; oftewel: heel lichte. De neutrino’s die natuurkundige Alexey Boyarsky (Universiteit Leiden) en collega’s op het spoor denken te zijn, wegen duizenden keren zoveel (kilo-elektronvolts dus) en die kunnen nog steeds gewoon bestaan. Lees op de KIJK-site in meer detail hoe het zit.
Categorieën
Boek: Black Hole Blues
In mijn recensie van Govert Schillings boekje Einsteins gelijk, in recordtempo geschreven en gedrukt na de bekendmaking van de eerste zwaartekrachtsgolvendetectie, merkte ik op dat er vast al uitgebreider boeken over het onderwerp in de maak zouden zijn – maar dat die vast nog wel even op zich zou laten wachten.
Toch verscheen al heel snel daarna Black Hole Blues and Other Songs from Outer Space van theoretisch kosmoloog Janna Levin, een biografie van het experiment dat de detectie deed: LIGO. En dat boek, hoewel niet megadik, kun je inderdaad zien als een mooi stukje verdieping na het bliksemsnelle abc’tje van Nederlandse makelij.
Op aarde zijn al wat behoorlijk bizarre experimenten uitgevoerd op het gebied van quantummechanica. China denkt nu klaar te zijn voor de volgende stap. Het land is van plan om komende maand een satelliet te lanceren die in de ruimte vergelijkbare proeven gaat doen, zo meldt de nieuwssite van Nature. En dat is waarschijnlijk nog maar het begin.
Spelen met vloeibare stikstof: altijd leuk. Dat vindt blijkbaar ook YouTube-fenomeen TheBackyardScientist, die een squirt gun maakte waarmee je het spul gemakkelijk in de rondte kunt spuiten. Daarmee ging hij vervolgens een vlammenwerper te lijf.
Het had de natuurkunde een enorme stap verder kunnen helpen: het totaal onverwachte, nieuwe deeltje met een massa van 750 GeV dat de teams achter de LHC-experimenten ATLAS en CMS op het spoor dachten te zijn. Helaas laten de nieuwste resultaten zien dat het deeltje toch niet bestaat.
Lees het hele bericht op de KIJK-site! (Al van vorige week vrijdag, overigens.)
Superjammer natuurlijk – maar hoef ik me er ook niet meer schuldig te voelen dat ik dit deeltje niet bespreek in De deeltjessafari…