Al een flinke tijd geleden zag ik een tweet van Charles Mann, auteur van onder meer 1491, 1493 en The wizard and the Prophet, over het toen nog niet verschenen boek The Dawn of Everything, van antropoloog David Graeber en archeoloog David Wengrow, dat ons al te simplistische beeld van de prehistorie en de overstap naar de landbouw overtuigend zou aanpakken.
Interessant, dacht ik meteen, want op mijn verlanglijstje stond al langer een artikel over de neiging om ‘de oertijd’ af te schilderen als één lange periode waarin iedereen wereldwijd tienduizenden jaren lang min of meer hetzelfde deed. Dat was niet zo, vertelde Luc Amkreutz me naar aanleiding van dit onderzoek – waardoor je ook de nodige vraagtekens kunt zetten bij wetenschappers en auteurs die hun lezers graag het idee willen geven dat er bijvoorbeeld één steentijddieet was, of één taakverdeling tussen mannen en vrouwen. The Dawn of Everything zou een mooie extra bron zijn voor zo’n artikel, dacht ik.
Het liep anders. Inmiddels heb ik voor Quest een achtergrondartikel geschreven over wat we weten en niet weten over vrouwen in de oertijd (te verschijnen in het novembernummer, meen ik), waarin ik The Dawn of Everything uiteindelijk niet aanhaal. (Had wel gekund – maar na vier interviews met in de prehistorie gespecialiseerde archeologen en een boek over specifiek dit onderwerp kon ik daar uiteindelijk de ruimte niet voor vinden.)
Moeizaam gesprek
Daarnaast kreeg ik via Maven Publishing, de uitgever van Het begin van alles, de Nederlandse vertaling van The Dawn of Everything, de gelegenheid om David Wengrow over het boek te spreken. (Graeber overleed onverwacht in september 2020.) En dat interview staat in het net verschenen septembernummer van KIJK.
Het werd een ietwat moeizaam gesprek, vond ik zelf. Wengrow dacht dat ie na een hele rits interviews eindelijk klaar was en Amsterdam kon gaan verkennen – maar nee, er stond toch nog één journalist op het lijstje van de uitgeverij. Ik. Gelukkig maakte hij daar verder geen probleem van, maar toch: een echte klik hadden we naar mijn idee niet. Ook waren er best wat vragen waarop het antwoord me niet helemaal bevredigde. Volgens het credo ‘if you can’t hide it, feature it’ heb ik dat maar uit het uitgewerkte interview in KIJK laten doorklinken.
Antwoorden wantrouwen
Ondertussen verwacht ik nog wel meer over de prehistorie te gaan schrijven. Het onderwerp fascineert me, op verschillende manieren. Aan de ene kant wil ik gewoon graag weten hoe mensen tien- of honderdduizend jaar geleden (samen)leefden. Aan de andere kant snap ik inmiddels maar al te goed hoe moeilijk die vraag te beantwoorden is – voor zover je er überhaupt een antwoord op kunt geven dat niet is voorzien van een enorme dosis inperkingen en voorbehouden. En dat je dus elk algemeen, breed antwoord over het leven van ‘oermensen’ hoort te wantrouwen, inclusief de consequenties van zo’n antwoord voor de wereld van nu.
Maar goed, dat is voor later. Voor nu: veel plezier met het interview met David Wengrow. Oh ja, en met de Far Out in dit nummer, die deze keer gaat over quasideeltjes die in persberichten en media soms net iets te veel in het vaarwater van échte deeltjes komen.