Van de week zag ik pas dat mijn boek ook wordt besproken in het januarinummer van NWT Magazine. Veel lovende woorden gelukkig, maar ook een kanttekening:
Knap is hoe Keulen ook de ingewikkeldste onderwerpen – antimaterie, supersymmetrie en de rol van bosonen in het standaardmodel – ogenschijnlijk moeiteloos uitlegt. Alleen wanneer de achterliggende natuurkunde écht mateloos ingewikkeld wordt, zoals het geval is bij de ontdekking van het higgsboson, moet Keulen noodgedwongen concessies doen. Het gevolg is dat lezers hier en daar een vakterm of principe moeten slikken zonder dat die écht bevredigend wordt uitgelegd.
Hier kan ik het alleen maar mee eens zijn. Ik heb lang op het higgshoofdstuk zitten broeden en ben uiteindelijk uitgekomen bij een tekst waar ik vrede mee heb, maar ik zie ook in dat hij veel van de lezer vraagt en op punten onbevredigend is. Moet absoluut beter kunnen.
Wel vraag ik me af hoeveel beter het kan binnen de (mijzelf opgelegde) beperkingen van dit boek. Ten eerste heb ik ervoor gekozen om niet het higgsdeeltje centraal te stellen, maar om zo’n beetje de hele deeltjesfysica bij de kladden te nemen in een niet al te dik/duur boek. Dat kwam er in de praktijk op neer dat ik aan elk type deeltje een hoofdstuk van een woord of vijfduizend kon wijden. Voor een tijdschriftjournalist als ik leek dat aanvankelijk een zee aan tekst waarin ik alles wat ik maar wilde kwijt zou kunnen. Maar al schrijvende bleek dat een écht diepe en toch begrijpelijke uitleg van het higgsmechanisme en alles wat daarmee samenhangt nóg meer woorden had gevergd.
Ten tweede laat ik overal ook de onderzoekers achter de deeltjes aan bod komen, in plaats van het bij de pure fysica te houden. Ik krijg de indruk dat die keuze de lezers bevalt; ik heb er dus absoluut geen spijt van en ben de redacteur (van een uitgeverij waarmee ik uiteindelijk niet in zee ben gegaan) die me deze tip gaf heel dankbaar. Maar deze keuze veroordeelt je als schrijver wel tot een historische aanpak van élk onderwerp. En juist bij het higgsmechanisme is dat misschien niet het handigste plan de campagne, door de veelheid aan betrokken wetenschappers, van Schwinger tot ’t Hooft, en de kronkelige weg van sterke kracht, via symmetriebreking en goldstoneboson, naar een manier om deeltjes een massa te geven. Wie weet zie ik ooit in een andere context de gelegenheid om het hele verhaal vanuit een andere hoek te benaderen, en het dan beter uit de verf te laten komen. Want op zich heb ik nog steeds het idee dat het moet kunnen: het hele higgsmechanisme duidelijk uitleggen aan een welwillende leek.
Maar goed, al met al is NWT Magazine erg te spreken over De deeltjesdierentuin:
“De deeltjesdierentuin is eenvoudig zonder kinderachtig te zijn. Keulen toont aan dat je niet potsierlijk ingewikkeld hoeft te doen om iets compleet en grondig uit te leggen.”
Weet je, ik doe het ervoor!