Categorieën
Sterrenkunde

‘Planeet rond rode dwerg kan al zijn water kwijtraken’

In banen rond zogenoemde rode dwergsterren zouden zich bijna 100 miljard potentieel bewoonbare planeten bevinden, zo schreven we enkele weken geleden. Hierbij wilde ‘potentieel bewoonbaar’ zeggen dat we het hebben over zogenoemde superaardes die tussen de één en tien keer zo zwaar zijn als de aarde en waar bovendien de afstand tot de ster waar ze een baan omheen beschrijven zodanig is, dat er een temperatuur zou kunnen heersen waarbij water vloeibaar is. Helaas lijkt nieuw onderzoek erop te wijzen dat er flink gesneden moet worden in het aantal rode-dwerg-planeten dat daadwerkelijk leven kan herbergen. De reden: een deel ervan zou al zijn eventuele water in de loop der tijd zijn kwijtgeraakt.

Lees het hele bericht op de KIJK-site!

Categorieën
Natuurkunde

Waarom het neutrinoverhaal nu wél is afgelopen

Eerder schreef ik op dit blog waarom het verhaal van de neutrino’s die sneller dan het licht zouden zijn gegaan nog niet was afgelopen: er waren twee fouten geïdentificeerd die een tegengesteld effect op de reistijd van de neutrino’s hadden gehad. En aangezien één van beide fouten volgens een bericht op de Science-site precies het verschil tussen de verwachte en de gemeten reistijd zou verklaren, zou de andere fout weer zo’n verschil introduceren. Netto resultaat: neutrino’s die nog steeds een tikje sneller dan het licht gingen.

Dit blogje van theoretisch natuurkundige Matt Strassler, onder meer geschreven op basis van berichten in de Italiaanse pers en een mini-workshop, heeft me verteld wat ik nog wilde weten om het supersnelle-neutrino-boek te kunnen sluiten. Het blijkt dat fout 1, die het eerste naar buiten kwam en draaide om een verkeerd aangesloten glasvezelkabel, de neutrinoreistijd 73 nanoseconden korter deed lijken dan hij daadwerkelijk was (en dus niet 60, zoals Science meldde). Trek je daar de bijdrage van fout 2 van af, dan kom je op een reistijd die circa 60 seconden korter leek dan hij was. Daarmee komen we uit op neutrino’s die niet sneller dan het licht reisden, maar met nagenoeg de lichtsnelheid. En dat is wat je van dergelijke vederlichte en nauwelijks te stoppen deeltjes zou verwachten.

Hiermee is de kous wat mij betreft wél af: er is nu bepaald hoeveel gewicht beide fouten in de schaal hebben gelegd en samen laten die het opmerkelijke resultaat van afgelopen najaar verdwijnen. De check die binnenkort met een nieuwe neutrinobundel uit CERN en vier neutrinoexperimenten onder de Gran Sasso-berg zal worden gedaan, voelt daarmee aan als niet veel meer dan een formaliteit; een allerlaatste nagel in een al heel behoorlijk dichtgetimmerde doodskist.

Categorieën
Natuurkunde

Rutte, Wilders en een meute Higgsjournalisten

Wouter van Joolingen geeft op zijn weblog een geüpdate en genationaliseerde versie van de beroemde Higgs-analogie van David Miller:

Stel je de ruimte voor bij het hek van het Catshuis waar de regering in overleg is over de bezuinigingen. Enkele tientallen journalisten staan daar te wachten op nieuws. Als ik daar over loop, zal ik dat gewoon kunnen doen zonder gehinderd te worden. Als echter Mark Rutte of Geert Wilders langs zou komen, zouden alle journalisten om hen hen drommen en kunnen ze zich met moeite voortbewegen. De journalisten zijn Higgsdeeltjes, ik ben een massaloos foton en Rutte en Wilders zijn deeltjes met massa.

Met het programma SimSketch bracht hij deze uitleg van het mechanisme in beeld – jammer genoeg met punten, cirkels en golfjes in plaats van kleine journalistjes, Ruttetjes, Wildersjes en Van Joolinkjes:

Klik hier voor Van Joolingens complete blogpost over het filmpje.

Categorieën
Overige wetenschap

Als de mens vast, gaat de hyena jagen

Normaal gesproken heeft een hyena het niet bepaald zwaar in Noord-Ethiopië. De bevolking gooit slachtafval en karkassen van dode lastdieren namelijk doorgaans gewoon op straat; een prima bron van voedsel voor de aaseters. Maar in de vastentijd hebben de hyena’s een probleem: wekenlang wordt er niet geslacht en dus verschijnt er ook veel minder eten voor de dieren aan de kant van de weg. Hoe overleven ze die magere tijden? Dat besloot Gidey Yirga van de Ethiopische Melkelle-universiteit te onderzoeken.

Lees het volledige nieuwsbericht op de KIJK-site!

Categorieën
Natuurkunde

Waarom natuurkundigen geen graag geziene gasten zijn

Ed zag er bedrukt uit. Hij had net een gesprek gehad met de manager van het hotel. We mogen volgend jaar weer niet terugkomen, klaagde hij. Ieder jaar ben ik 6 maanden bezig om een goed conferentieoord voor een redelijke prijs te vinden. En altijd krijg ik al na twee dagen te horen dat we het volgende jaar niet meer welkom zijn. Ik was nogal verbaasd. Wat kon de reden zijn? Televisies door de ruiten, kotsen in de pool, male-only groepsseks met cocaïne overdoses in de fitnessruimte? Ik was er niet van op de hoogte dat zich dat soort excessen voordeed. Integendeel, mompelde Ed vermoeid.  Hij nam een slok bier en schudde moedeloos zijn hoofd. Integendeel? Ik keek Ed vragend aan. Hij had niet veel aansporing nodig om zijn frustratie te verwoorden.

Erg leuk blogje van Marco de Baar over de vraag waarom natuurkundeconferenties nooit twee keer in hetzelfde hotel worden gehouden

Categorieën
Sterrenkunde

Een handvol sterrenkundige nieuwtjes (week 13)

Elke week krijg ik talloze astronomische onderzoekjes onder ogen, waarvan ik er op zijn best één à twee kan behandelen op de KIJK-site (want het mag daar natuurlijk niet één groot natuur- en sterrenkundefeestje worden). Een kort overzichtje van de intrigerendste resultaten waar ik niet aan toe ben gekomen…

Categorieën
Sterrenkunde

Miljarden superaardes rond gewoonste type ster

Ze zijn zo klein en geven zo weinig licht dat je ze makkelijk over het hoofd ziet: rode dwergsterren. Toch mogen we ze niet vergeten, want maar liefst vier op de vijf sterren in onze Melkweg is er één van dit type. En volgens een nieuwe schatting beschikt meer dan 40 procent van dit soort sterren over een niet al te zware planeet waar vloeibaar water zou kunnen voorkomen – en dus mogelijk ook leven.

Ze blijven maar komen, die leuke exoplanetennieuwtjes… Lees het volledige bericht op de KIJK-site!

Categorieën
Sterrenkunde

Zwart gat kan planeten lanceren met miljoenen km/u

In het centrum van onze Melkweg huist een monster: een zwart gat dat miljoenen keren zoveel weegt als onze zon en dat zich voedt met alles wat het maar te pakken kan krijgen. Maar er zijn ook sterren die de dans ontspringen. In plaats van te worden opgeslokt, worden ze met snelheden van enkele miljoenen kilometers per uur het heelal in geslingerd, waarbij ze uiteindelijk ons sterrenstelsel uit vliegen. Nieuw onderzoek laat zien dat dit ook met planeten kan gebeuren – en dat die daarbij nog veel hogere snelheden kunnen bereiken.

Lees het volledige bericht op de KIJK-site!

Categorieën
Overige wetenschap

‘Frequente chocolade-eters minder dik’

Tegen rondgedeelde chocolade zegt op de KIJK-redactie zelden iemand nee. Dus nieuws dat erop lijkt te wijzen dat het ‘bruine goud’ niet alleen lekker, maar ook nog goed voor ons is, verwelkomen we met open armen. Zoals de verrassende bevinding dat mensen die vaak chocolade eten in de regel minder dik zijn dan anderen.

Lees het volledige bericht op de KIJK-site.

Interessante toevoeging onder paper trouwens: “All authors (…) profess an anti-conflict via their chocolate purchasing habits“. Dat zal dan wel inhouden dat het zelf géén chocolade-eters zijn?

Categorieën
Overig

KIJK 4/2012: Kernfusie, Erik Verlinde en Ron Fouchier

Nog even een tussentijdse plug: sinds twee weken ligt KIJK 4/2012 in de winkel, met daarin van mijn hand het twaalf (twaalf!) pagina’s tellende coververhaal over kernfusie. En mocht dat niet genoeg reden zijn om tot aanschaf over te gaan (WTF?), weet dan dat in hetzelfde nummer ook een dappere poging wordt gedaan om de theorie van de Nederlandse natuurkundige Erik Verlinde eindelijk eens behoorlijk uit te leggen. (Veel media hebben weliswaar over de theorie geschreven of gesproken, maar vertellen wat-ie nu precies inhoudt, daar wagen de meesten zich niet aan. Nou, wij wel.) En dan hebben we ook nog een mooi interview met Ron Fouchier, de man achter het aangepaste vogelgriepvirus dat zoveel tongen in beroering bracht. Kortom, reden genoeg om even die 4,99 euro te gaan spenderen in de dichtsbijzijnde ‘betere boekhandel’.

KIJK 4/2012