Categorieën
Sterrenkunde

Hoe snel kan een zwart gat rondtollen?

Terwijl het grote publiek Interstellar alweer een beetje is vergeten, is de sciencefictionfilm nog steeds een inspiratiebron voor wetenschappers. Zoals de Amerikaanse natuurkundigen Samuel Gralla, Scott Hughes en Niels Warburton. Onlangs plaatsten ze een artikel online met de titel ‘Inspirals into Gargantua’, een verwijzing naar het enorme zwarte gat dat een cruciale rol speelt in de blockbuster. Stel dat een zwart gat van dit type echt zou bestaan in ons heelal, zo vragen ze zich af. Kunnen we dat dan waarnemen?

Lees het volledige bericht op de KIJK-site.

Categorieën
Sterrenkunde

Kan een zwart gat een oerknal veroorzaken?

KIJK-lezer Andries vraagt zich af of de energie die in een zwart gat verdwijnt ook weer ergens tevoorschijn komt. “En kan het niet zo zijn dat al die energie opeens verschijnt in een enorme explosie, en dat dit is gebeurd tijdens de oerknal?”

Lees mijn antwoord op deze vraag – eerder verschenen in KIJK – nu op de KIJK-site.

Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

LIGO ziet voor de tweede keer zwaartekrachtsgolven

LIGO strikes again! Natuur- en sterrenkundigen betrokken bij het experiment dat in februari de eerste directe detectie ooit van zwaartekrachtsgolven meldde, maakten deze week bekend opnieuw dit soort golven te hebben gezien. Ook nu waren twee samensmeltende zwarte gaten verantwoordelijk voor het verschijnsel.

Lees het hele bericht op de KIJK-site!

Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

Heeft LIGO toch gravitatiegolven gedetecteerd?

Einstein voorspelde ze honderd jaar geleden al, maar tot nu toe zijn ze nooit direct waargenomen: zwaartekrachtsgolven, ook wel gravitatiegolven. Afgelopen september bracht kosmoloog Lawrence Krauss echter het gerucht de wereld in dat de Amerikaanse detector LIGO beet had. Destijds overheerste scepsis – maar wie weet klopt het gerucht toch en verschijnt er eind deze week een publicatie over de ontdekking.

Lees het hele bericht op de KIJK-site.

Eerder was ik behoorlijk sceptisch over dit gerucht, maar wie weet klopte het dus toch… Mensen beweren in elk geval dat ze een paper onder ogen hebben gekregen, en er worden specifieke getallen genoemd (massa’s zwarte gaten, een sigma van 5,1…). Then again: ik heb begrepen dat bij een test (waarvan de onderzoekers zelf niet weten dat het een test is) ook zo’n paper kan worden geschreven, en zo’n testsignaal zal uit een simulatie komen waar specifieke getallen in zijn gestopt. Dus totdat ik de paper daadwerkelijk zie, houd ik me nog even op de vlakte…

LIGO Livingston - luchtfoto
Luchtfoto van een van de twee LIGO-opstellingen: die bij Livingston. (Foto: Caltech/MIT/LIGO Lab)
Categorieën
Sterrenkunde

Kan een planeet rond een zwart gat zijn energie uit het heelal halen?

Normaal gesproken krijgt een planeet zijn energie van de ster waar hij omheen cirkelt en straalt hij zijn ‘afval-warmte’ de koude ruimte in. Maar drie Tsjechische natuurkundigen, Tomás Opatrný, Lukás Richterek en Pavel Bakala, besloten het tegenovergestelde scenario eens door te rekenen: een planeet die zijn energie uit het heelal krijgt en die vervolgens dumpt in het zwarte gat waar hij omheen cirkelt. Hoeveel vermogen levert dat principe in het ideale geval op?

Lees het hele bericht op de KIJK-site!

Heerlijke paper trouwens; heb hem letterlijk grijnzend gelezen…

Categorieën
Sterrenkunde

Zwart gat van 100.000 zonsmassa’s ontdekt?

Dat er in het centrum van ons sterrenstelsel hoogstwaarschijnlijk een zwart gat te vinden is dat enkele miljoenen keren zoveel weegt als onze zon, is inmiddels al wel een tijdje bekend. Maar de Japanse sterrenkundige Tomuharu Oka en collega’s denken nu een tweede zwarte gat te hebben gevonden in hetzelfde gebied. En dat zou dan een massa moeten hebben van ongeveer 100.000 keer die van de zon.

Lees het hele bericht hier.

Zwart gat van 100.000 zonsmassa's
Illustratie: Tomoharu Oka/Keio University
Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

Team Hawking komt met nieuwe oplossing informatieparadox

Het is een van de grote openstaande vraagstukken binnen de natuurkunde: wat gebeurt er met informatie die in een zwart gat valt? Wordt die onherroepelijk vernietigd, of komt die er toch op de een of andere manier weer uit? De man die het probleem ooit op de kaart zette, Stephen Hawking, denkt nu met twee collega’s de oplossing op het spoor te zijn.

Lees het hele bericht op de KIJK-site; de nieuwste aflevering in de decennia-durende zwarte-gaten-informatieparadox-soap.

Categorieën
Sterrenkunde

Kan er materie uit een zwart gat schieten?

“Ik hoor en lees vaak dat niets sneller kan gaan dan het licht”, mailt Marcel Rouwhorst. Maar als licht niet snel genoeg is om aan een zwart gat te ontsnappen, vraagt hij zich net zo vaak af, hoe kan het dan dat uit zwarte gaten in veel gevallen toch stromen materie lijken te komen, de zogenoemde jets? (Zie afbeelding.) “Als deze jets een zwart gat kunnen verlaten, bestaat er dus blijkbaar toch iets dat sneller is dan het licht”, concludeert Marcel.

Mijn antwoord op deze lezersvraag lees je op de KIJK-site!

Categorieën
Sterrenkunde

Hebben sterren een hart van donkere materie?

De zoektocht naar donkere materie is nog steeds in volle gang. Deze vorm van materie die we niet kunnen zien, maar wel zwaartekracht uitoefent op zijn omgeving, wil maar geen duidelijk signaal afgeven in de vele experimenten die ernaar zoeken. Twee Portugese natuurkundigen, Richard Brito en Vitor Cardoso, stellen nu samen met hun Japanse collega Hirotada Okawa een alternatieve manier van zoeken voor. Volgens hen kan donkere materie zich verzamelen binnenin sterren en heeft dat effecten die je mogelijk van buitenaf kunt waarnemen.

Lees het hele bericht op de KIJK-site!

Categorieën
Sterrenkunde

Minder samensmeltende zwarte gaten dan gedacht

Eind november hoopt de ESA de LISA Pathfinder-missie te lanceren, een voorbereiding voor het veel grotere project eLISA. Dat moet straks rimpelingen in de ruimtetijd gaan meten, voorspeld vanuit Einsteins relativiteitstheorie. Maar volgens nieuw onderzoek kan succes weleens wat langer op zich laten wachten dan optimistische schattingen deden vermoeden. Het lijkt er namelijk op dat een belangrijke bron voor dit soort golven, samensmeltende zwarte gaten, zeldzamer is dan gedacht.

Lees het hele bericht op de KIJK-site, als een soort voorproefje van mijn grote artikel over gravitatiegolven in KIJK 11/2015.