Categorieën
Natuurkunde

Reisgids voor Higgseiland

Deze zomer tien jaar geleden maakten natuurkundigen op CERN de ontdekking van het higgsdeeltje beken. In Het eiland dat Higgs heet blikken Stan Bentvelsen en Martijn van Calmthout, respectievelijk directeur en hoofd communicatie van deeltjesinstituut Nikhef, terug op deze mijlpaal en wat daarop volgde. Daarbij is Higgs in het boek een pas ontdekt eiland, met een kust, een hoofdstad, een achterland, bergen, en trekpleisters met namen die verwijzen naar andere deeltjes, zoals Tau Flats en Top Hill.

Lees de volledige recensie op de site van de Nederlandstalige New Scientist.

Het eiland dat Higgs heet
Categorieën
Natuurkunde

Tweede higgsdeeltje gevonden? Niet echt…

Tien jaar geleden ontdekten natuurkundigen het higgsboson: het laatste deeltje waarvan we eigenlijk wel wisten dat het moest bestaan, maar dat nooit eerder experimenteel was aangetoond. Een mijlpaal van jewelste, waarvan het jubileum afgelopen zomer feestelijk werd gevierd. Veel minder aandacht kreeg ondertussen een artikel dat verscheen in het wetenschappelijke tijdschrift Nature. Terwijl dat toch óók de ontdekking van een higgsdeeltje aankondigde. Een ‘axiaal’ higgsboson, om precies te zijn.

Alsof een extra higgsdeeltje nog niet genoeg is, zou dit deeltje bovendien de weg kunnen wijzen naar de oplossing van misschien wel het heetste hangijzer uit de natuur- en sterrenkunde: het donkerematerieprobleem. Vijf zesde van het heelal lijkt te bestaan uit deeltjes die we niet kunnen zien, maar die met hun zwaartekracht wel hun omgeving beïnvloeden. En nu had een Amerikaans team van wetenschappers een deeltje ontdekt dat daar een verklaring voor zou kunnen bieden! Waar is de champagne, mensen?

Lees het hele stuk – eerder verschenen in KIJK 9/2022 – nu op de KIJK-site!

Interessant? Links naar eerdere andere afleveringen in dezelfde reeks Far Out vind je hier.

Categorieën
Natuurkunde

10 jaar higgs!

Tien jaar geleden is het alweer: de ontdekking van het higgsdeeltje. Kan me nog goed herinneren dat ik, met CERN-T-shirt aan, via mijn pc de praatjes volgde van de woordvoerders van de LHC-experimenten ATLAS en CMS in Genève. Technische verhalen die langzaam, met voor leken vrij ondoorgrondelijke PowerPoints, gestaag toewerkten naar hun conclusies. En uiteindelijk directeur Rolf-Dieter Heuer die hun verhalen samenvatte met: “As a layman I would now say: I think we have it.”

Een mooi moment – dat nog ietsje mooier was voor mij persoonlijk, omdat ik destijds al maanden werkte aan mijn eerste boek, De deeltjesdierentuin, dat uiteindelijk in november 2012 verscheen. De breed gerapporteerde ontdekking van het higgsdeeltje – met alle vragen die al die berichten en artikelen opriepen – zal de verkoop zeker geen kwaad hebben gedaan.

Categorieën
Sterrenkunde

Geven zwarte gaten ons een voorproefje van het einde van het heelal?

Je zou er zomaar van wakker kunnen liggen. Elk moment kan het heelal ten einde komen. Nu bijvoorbeeld. Oké, toch niet. Nu dan? Weer niet. Phew. Misschien hebben we zelfs nog tot het eind van dit artikel. Of, wat waarschijnlijker is, nog zo’n 100 miljoen miljard miljard miljard jaar. Maar feit blijft: op elk moment is er een minuscule kans dat het universum er de brui aan geeft.

Waar dat voor de gemiddelde heelalbewoner zal klinken als een punt van zorg, zijn natuur- en sterrenkundigen vooral razend geïnteresseerd in dit verschijnsel. Want stel nu dat het gemiddeld langer of juist korter duurt voordat het heelal op deze manier komt te overlijden. Dan zou dat kunnen wijzen op nieuwe deeltjes of natuurkrachten.

Maar ja: hoe bestudeer je een verschijnsel dat waarschijnlijk nog onvoorstelbaar lang op zich laat wachten – en dat, áls het een keer plaatsvindt, gelijk alle leven in het heelal uitroeit? Door te kijken naar botsingen tussen zwarte gaten, stelt de Georgische natuurkundige Mariam Chitishvili samen met drie collega’s in een recent artikel.

Lees deze aflevering van de rubriek Far Out, eerder gepubliceerd in KIJK 3/2022, nu online.

Categorieën
Natuurkunde

Japan neemt nog geen besluit over deeltjesversneller ILC

Gisteren zou Japan meer duidelijkheid geven met betrekking tot de International Linear Collider (ILC), zo hoopte de natuurkundige gemeenschap. Het land is namelijk de enige overgebleven kandidaat voor de locatie van deze deeltjesversneller met een lengte van 20 kilometer, waarmee het in 2012 ontdekte higgsdeeltje in detail is te bestuderen. Het Japanse ministerie van onderwijs, cultuur, sport en wetenschap heeft echter aangegeven nog steeds niet klaar te zijn om de knoop door te hakken, bleek op een bijeenkomst van het International Committee for Future Accelerators.

Lees het hele bericht op de site van De Ingenieur. 

Meer deeltjesversnellerverhalen in de komende nummers van De Ingenieur (over of de Future Circular Collider ook zou kunnen profiteren van geavanceerdere technologie) en KIJK (over de kritiek op de Future Circular Collider en diens Chinese concurrent).

ILC

 

Categorieën
Natuurkunde

Verval van higgsdeeltje naar bottomquarks waargenomen

Alweer zes jaar geleden lieten deeltjesfysici wereldwijd de champagnekurken knallen: het higgsdeeltje, het deeltje dat – heel kort door de bocht – andere deeltjes hun massa’s geeft, was ! Dat betekende echter niet dat alles rond dit deeltje gelijk in kannen en kruiken was. Nu is bijvoorbeeld pas de belangrijkste manier waargenomen waarop het befaamde deeltje uit elkaar kan vallen.

Lees het hele artikel op de KIJK-site!

Blijven lastige onderwerpen om ‘on the fly’ een bericht over te moeten schrijven. Hoop dat het een beetje duidelijk is zo.

Categorieën
Overig

Kan SMASH vijf grote kosmologische vraagstukken oplossen?

Er zijn nogal wat problemen waar natuur- en sterrenkundigen nog geen oplossing voor hebben. Waar bestaat bijvoorbeeld de mysterieuze donkere materie uit? En wat zorgde ervoor dat het heelal vlak na de oerknal eventjes razendsnel uitdijde tijdens de zogenoemde kosmische inflatie? Guillermo Ballesteros en drie collega-fysici denken nu een hele reeks van dat soort problemen in één keer op te lossen. Ze hebben in elk geval wel een pakkende naam bedacht voor hun model: het Standard Model Axion Seesaw Higgs Portal Inflation Model, afgekort SMASH (als je de laatste paar woorden negeert tenminste).

Lees het hele artikel op de KIJK-site.

Categorieën
Natuurkunde

Higgspizza!

Higgspizza
Foto: Alessandro Catocci/Francesca Cuicchio/INFN

Jawel hoor: een higgspizza! Gemaakt door pizzeria Hector in St. Lucia op instructies van deeltjesfysicus Pierluigi Paolucci.

De aanleiding: een gesprek tussen Paolucci en INFN-voorzitter Fernando Ferroni over afbeeldingen van een deeltjesbotsing waaruit een higgsdeeltje ontstaat, waarbij de oneerbiedige woorden ‘het is net een pizza’ vielen. De toppings: gele en rode paprika, courgette, selderij en een halve cherrytomaat.

De pizza wordt komende dinsdag geserveerd bij de opening van een tentoonstelling die dertig kunstwerken naar aanleiding van het higgsdeeltje bevat.

Meer informatie (in het Italiaans) hier.

Categorieën
Natuurkunde

Antimaterie-mysterie op te lossen met higgsveld?

Hoe kan er na de oerknal net ietsje meer materie dan antimaterie zijn geweest? Mogelijk kwam dat door een verandering in het higgsveld, stellen natuurkundigen.

Lees het hele bericht op de KIJK-site!

(Hoop dat het stuk een beetje te volgen is; erg lastig onderwerp, en het wetenschappelijk artikel was nou ook niet bepaald een toonbeeld van toegankelijkheid. Maar blijft wel een leuke uitdaging om af en toe te proberen van zoiets toch een enigszins leesbaar, niet al te lang nieuwsbericht te maken.)

Categorieën
Natuurkunde Sterrenkunde

Hoe een nieuw deeltje het heelal kan redden

Op donderdagavond 16 oktober begint KIJK in Wageningen een nieuw seizoen aan KIJK Live!-edities. Met deze keer onder meer: hoe een nieuw deeltje het heelal kan redden van een higgscatastrofe.